FAQ

Plakat w służbie medycyny. Zdrowie publiczne jako temat plakatów z kolekcji Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu (lata 50.–80. XX wieku)

Data publikacji: 11.2023

Medycyna Nowożytna, 2023, Tom 29 (2023) Suplement, s. 37 - 81

https://doi.org/10.4467/12311960MN.23.022.18746

Autorzy

Joanna Lusek
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
https://orcid.org/0000-0002-3302-1321 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Plakat w służbie medycyny. Zdrowie publiczne jako temat plakatów z kolekcji Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu (lata 50.–80. XX wieku)

Abstrakt

Poster in the service of medicine. Public health as a subject of posters from the collection of the Upper Silesian Museum in Bytom (1950s–1980s)

The poster is a combination of graphic elements and a text layer that is informative. Its development in the 1940s was influenced by the socio-political situation of the country, which was rebuilding itself from war damage. In the following decades, it was a narrative in line with the ideological foundations of the Eastern Bloc countries. Over time, the poster became a tool of conscious propaganda by the authorities. Social posters, including those dealing with multifaceted issues of public health, broke away from the monotonous narrative. In the collection of the History Department of the Upper Silesian Museum in Bytom, there are over 5.5 thousand posters of various content and caesura. A small part of them, 80 objects, analyzed in this study, concern activities in the field of prevention and health promotion, documenting the activities of the Polish Red Cross or compliance with safety regulations in the work environment and everyday life. Many of them were prepared by artists associated with the Polish Poster School, cooperating with Polskie Zakłady Graficzne, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, Instytut Wydawniczy Centralnej Rady Związków Zawodowych and Wydawnictwo Państwowego Zakładu Higieny. Posters were placed in visible places, e.g. in hospitals, clinics, offices or mass media. Their task was to educate the society and develop proper habits in everyday life.

Bibliografia

Źródła publikowane

Instrukcja Ministrów Zdrowia i Opieki Społecznej, Obrony Narodowej, Spraw Wewnętrznych, Komunikacji oraz Sprawiedliwości z dnia 28 marca 1962 r. w sprawie zgłaszania przypadków nowotworów złośliwych i podejrzanych jako złośliwe, MP z 1962 r. nr 30, poz. 141.

Okólnik Ministra Zdrowia z dnia 9 stycznia 1951 r. w sprawie zgłaszania przypadków nowotworów złośliwych, Dz. Urz. MZ z 1951 r. nr 2, poz. 8.

Statut Funduszu Wczasów Pracowniczych Centralnej Rady Związków Zawodowych z 14 listopada 1949 r., MP nr A-3 z 12 stycznia 1950 r., poz. 27.

Uchwała Nr 94 Rady Ministrów z dnia 24 kwietnia 1973 r. w sprawie obchodów uroczystości branżowych (zawodowych), zakładowych i regionalnych, MP z 1973 r. nr 20, poz. 118.

Ustawa z dnia 28 października 1948 r. o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia, Dz.U. z 1948 r. nr 55, poz. 434.

Ustawa z dnia 4 lutego 1949 r. o Funduszu Wczasów Pracowniczych Komisji Centralnej Związków Zawodowych w Polsce, Dz.U. z 1949 r. nr 9, poz. 48.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. o zwalczaniu alkoholizmu, Dz.U. z 1956 r. nr 12, poz. 62.

Ustawa z dnia 10 grudnia 1959 r. o zwalczaniu alkoholizmu, Dz.U. z 1959 r. nr 69, poz. 434.

Ustawa z dnia 13 listopada 1963 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych, Dz.U. z 1963 r. nr 50, poz. 279.

Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym, Dz.U. z 1966 r. nr 23, poz. 150.

Zarządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 1950 r. w sprawie: bezpośredniego nadzoru nad placówkami doraźnej pomocy i krwiodawstwa, MP z 1950 r. nr A 98, poz. 1228–1232 (wraz z okólnikami nr 50–90 z dnia 13 grudnia 1950 r.).

Zarządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 listopada 1958 r. w sprawie mianownictwa chorób, urazów i przyczyn zgonów, MP z 1958 r., nr 92, poz. 507.

Opracowania

Abramek Z., Powstanie i działalność Polskiego Czerwonego Krzyża (1912–1951), Warszawa 2001.

Bańkowski A., Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 2, Warszawa 2000.

Czym jest a czym nie jest profilaktyka, [w:] K. Ostaszewski, Standardy profilaktyki, Warszawa 2016.

Gruszczyńska M., Bąk-Sosnowska M., Punta R., Zachowania zdrowotne jako istotny element aktywności życiowej człowieka. Stosunek Polaków do własnego zdrowia, „Hygeia Public Health” 2015, vol. 50(4).

Heszen I., Sęk H., Behawioralne uwarunkowania zdrowia i choroby, [w:] I. Heszen, H. Sęk (red.), Psychologia zdrowia, Warszawa 2012.

Jakubiak J., Popularyzacja bhp w przedsiębiorstwie, Warszawa 1977.

Jałochowska E., Kolory PRL. Plakat – komiks – film animowany, Warszawa 2021.

Jarosz D., Państwowe organizowanie wypoczynku. Fundusz wczasów pracowniczych 1945–1956, „Polska 1944/1945–1989. Studia i Materiały” 2001, t. 5.

Kacprzak-Bergman I., Postępy w rozpoznawaniu, diagnostyce laboratoryjnej i leczeniu chorób zakaźnych w ciągu stulecia 1908–2008, „Pediatria Polska” 2008, nr 83(6).

Kienzler I., Życie w PRL i strasznie i śmiesznie, Warszawa 2015.

Kosiński K., Historia pijaństwa w czasach PRL. Polityka, obyczaje, szara strefa, patologie, Warszawa 2008.

Koziczyński B., 333 popkultowe rzeczy… PRL, Poznań 2007.

Krasińska B., Afisz a plakat – problemy definicji. Wstęp do badań, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia” 2016, t. 14.

Lenk K., Nie hałasuj niepotrzebnie... mówi Maciej Urbaniec, „2+3D. Ogólnopolski Kwartalnik Projektowy” 2004, t. 3.

Łapiński Z., Tomasik W. (red.), Słownik realizmu socjalistycznego, Kraków 2004.

Michalski D., Jam jest Alina czyli Janowska Story, Warszawa 2007.

Nitsch-Osuch A., Choroby zakaźne – wczoraj, dziś, jutro, [w:] M. Krawczyk, A. Eliasz (red.), Stosunek do szczepień ochronnych: sceptycyzm wobec nauki, Warszawa 2021.

Ostaszewski K., Pozytywna profilaktyka, „Świat Problemów” 2006, nr 3.

Polski Czerwony Krzyż, Zarząd Główny PCK, Warszawa 1932.

Reconnaître Roman Cieslewicz. Catalogue de l’exposition présentée au musée de Grenoble, 24 juin – 24 septembre 2001, Paris 2001.

Sheeran P., Gollwitzer P.M., Bargh J.A., Nonconscious processes and health, „Health Psychology“ 2013, vol. 32(5).

Steptoe A., Gardner B., Wardle J., The role of behaviour in health, [w:] D. French, A. Kaptein, K. Vedhara et al. (red.), Health Psychology, Oxford 2010.

Schubert Z., Henryk Tomaszewski. Legenda polskiego plakatu. Dzieło i postać, Sopot 2010.

Supady J.J., Przykłady ewolucji zjawiska śmierci z powodu chorób zakaźnych w aspekcie historycznym, „Studia Medyczne” 2009, t. 13.

Szewczyk A., Henryk Tomaszewski: byłem, czego i wam życzę, Warszawa 2014.

Szpak E., Epidemie chorób zakaźnych w powojennej Polsce jako problem społeczny, [w:] T. Głowiński, E. Kościk (red.), Od powietrza, głodu, ognia i wojny… Klęski elementarne na przestrzeni wieków, Wrocław 2013.

Szpak E., „Twoje zdrowie w Twoich rękach” – zdrowie, higiena i warunki życia w PRL, [w:] M. Kruszyński, T. Osiński (red.), Szkice o codzienności PRL, Lublin 2016.

Śledzikowska A. et al. (red.), Encyklopedia sztuki polskiej, Kraków 2001.

Tatak J., Leczenie chirurgiczne gruźlicy u dorosłych w I połowie XX wieku w czasopiśmie „Gruźlica”, „Medycyna Nowożytna. Studia nad kulturą medyczną” 2004, t. 11.

Towpik E. (red.), Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie (1932–2002), Warszawa 2002.

Netografia

Brukwicki J., Twórcy. Roman Cieslewicz, https://culture.pl/pl/tworca/roman-cieslewicz.

Giżycka S., Maciej Urbaniec, https://culture.pl/pl/tworca/maciej-urbaniec.

Historia AMP, https://www.ampy.pl/informacje/historia.

Historia Instytutu Pomnika Centrum Zdrowia Dziecka, https://www.czd.pl/strony/o-instytucie/historia-ipczd.

Klub wiewiórka PCK, https://100lat.pck.pl/fakty/klub-wiewiorkapck/.

Krajowy Rejestr Nowotworów. Historia rejestracji, https://onkologia.org.pl/pl/o-nas/historia-rejestracji.

Lewtak K., Gajewska M., Sugay L., Rutyna A., Profilaktyka chorób – definicja, https://www.pzh.gov.pl/profilaktyka-chorob-definicja/.

Samborski A., Samochody PRL – czym się wtedy jeździło?, https://motoklub.pl/samochody-prl.

Szkolne Koła PCK. https://100lat.pck.pl/fakty/szkolne-kola-pck/.

Towpik E., Wronkowski Z., Instytut Radowy im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. Rys historyczny, https://www.pib-nio.finn.pl/bipkod/001/001.

Twórcy. Wiktor Górka, https://culture.pl/pl/tworca/wiktor-gorka.

Witold Henryk Jankowski, https://zbrojowniasztuki.pl/alma-mater/nestorzy/witold-henryk-janowski,529.

Informacje

Informacje: Medycyna Nowożytna, 2023, Tom 29 (2023) Suplement, s. 37 - 81

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Plakat w służbie medycyny. Zdrowie publiczne jako temat plakatów z kolekcji Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu (lata 50.–80. XX wieku)

Angielski:

Poster in the service of medicine. Public health as a subject of posters from the collection of the Upper Silesian Museum in Bytom (1950s–1980s)

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-3302-1321

Joanna Lusek
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
https://orcid.org/0000-0002-3302-1321 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Muzeum Górnośląskie w Bytomiu

Publikacja: 11.2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Joanna Lusek (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski