FAQ

Wojenne losy Adama Vetulaniego (1939–1945)

Data publikacji: 16.10.2023

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 2023, Tom 68, Numer 3, s. 57 - 79

https://doi.org/10.4467/0023589XKHNT.23.027.18407

Autorzy

Piotr Biliński
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytut Spraw Publicznych
https://orcid.org/0000-0001-7626-8052 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Wojenne losy Adama Vetulaniego (1939–1945)

Abstrakt

In September 1939, Professor Adam Vetulani participated in the military campaign against Germany with the rank of platoon sergeant. On September 17, he crossed the border into Romania and was subsequently interned. In April 1940, he made his way to France through Yugoslavia and northern Italy. He joined the 2nd Infantry Rifle Division commanded by General Bronisław Prugar-Ketling. After the defeat of France, the entire division, including Vetulani, crossed into neutral Switzerland, where he was interned. He spent five years in the Helvetian country from 1940 to 1945. With the help of the Swiss authorities, he organized high school and university education for the interned soldiers. As a result of his efforts, several hundred Poles received university degrees, and dozens received doctorates. On behalf of the Polish government-in-exile, he also served as a representative of the National Culture Fund, offering modest stipends to academics. His dedication to organizational and scientific activities earned him the recognition and respect of his superiors.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Źródła archiwalne

Archiwum Akt Nowych [AAN], sygn. 2/495/466, 2/495/475, 2/495/479, 2/495/480, 2/495/481, 2/495/482m 2/495/486, Akta poselstwa RP w Bernie.

Archiwum Narodowe w Krakowie [ANK], sygn. 29/1596/41, Kopie materiałów A. Vetulaniego dotyczących organizacji nauczania w obozach internowanych w Szwajcarii.

Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie [AN PAN i PAU], K III-58, Spuścizna A. Vetulaniego.

Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego [AUJ], sp. 46/7, Spuścizna T. Lehra-Spławińskiego; sp. 112, Spuścizna A. Vetulaniego.

Centralne Archiwum Wojskowe [CAW], Zespół 2 Dywizji Strzelców Pieszych [2 DSP].

Instytut Polski i Muzeum im. gen. W. Sikorskiego w Londynie [IPMS], A. 19. II/5, Akta Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego rządu RP na uchodźctwie.

Źródła drukowane

Korespondencja poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej w Bernie, t. 1, 1940–1941, oprac. A. Kmak-Pamirska, B. Świtalska-Starzeńska, Warszawa 2021.

Nahlik S.E., Przeniesione przez pamięć, t. 2, Kraków 2002.

Petsch W., Polskie obozy uniwersyteckie w Szwajcarii w latach 1940–1945, „Nauka Polska” 1967, nr 2, s. 120–124.

Rotkiewicz M., Mózg i błazen: rozmowa z Jerzym Vetulanim, Wołowiec 2015.

Sułkowski L., Na gościnnej ziemi Szwajcarów, [w:] Nauczyciele w walce o nową Polskę, oprac. K. Wojciechowski, Warszawa 1970, s. 252–273.

Thielmann E., Żołnierska odyseja, Pruszków 1998.

Wojciechowski A., Moje spotkania z Profesorem, [w:] Adam Vetulani 1901–1976. Materiały z posiedzenia naukowego PAU w dniu 16 XI 2001 roku, red. R. Majkowska, Kraków 2005 (W Służbie Nauki, nr 10), s. 85–95.

Prace Adama Vetulaniego

Vetulani A., Polacy ze Szwajcarii przed powrotem. Dzieje żołnierzy którzy się nie poddali, „Dziennik Zachodni” 7.10.1945, nr 233, s. 3.

Vetulani A., Szwajcaria w czasie wojny, „Tygodnik Powszechny” 15.12.1945, nr 39, s. 1.

Vetulani A., Na drogach Francji, „Tygodnik Powszechny” 30.05.1965, nr 22 (853), s. 2.

Vetulani A., Rola YMCA w organizacji nauczania wśród żołnierzy polskich internowanych w Szwajcarii w latach 1940–1945, „Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej” ser. A, 1968, z. 12, s. 361–363.

Vetulani A., Jan Świda żołnierz II Dywizji Strzelców Pieszych, „Tygodnik Powszechny” 8.08.1971, nr 32 (1176).

Vetulani A., O Polakach internowanych w czasie wojny w Szwajcarii, „Przekrój” 22.04.1973, nr 1463, s. 4.

Vetulani A., Jerzy Brzozowski, „Tygodnik Powszechny” 2.06.1974, nr 22 (1323), s. 2.

Vetulani A., Poza płomieniami wojny. Internowani w Szwajcarii 1940–1945, Warszawa 1976.

Vetulani A., Studia żołnierskie w Szwajcarii, „Tygodnik Warszawski” 25.12.1945, nr 7, s. 2.

Literatura przedmiotu

Batowski H., Polska dyplomacja na obczyźnie 1939–1941, Kraków 1991.

Bednarz P., Szwajcarska historiografia II wojny światowej – główne zagadnienia, „Dzieje Najnowsze” 2009, nr 3, s. 229–240.

Biliński P., Stanisław Kutrzeba (1876–1946). Biografia naukowa i polityczna, Kraków 2011.

Chmielewski W., Działalność Funduszu Kultury Narodowej na obczyźnie w latach 1939–1947, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2017, nr 3–4, s. 24–43.

Draus J., Działalność oświatowa Łukasza Kurdybachy w latach 1940–1946, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1984, t. 26, s. 211–227.

Drobny W., Vetulani Adam: Poza płomieniami wojny. Internowani w Szwajcarii 1940–1945, Warszawa 1976, Wydawnictwo MON, ss. 346, ilustr. [recenzja], „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1978, r. 21, nr 1 (79), s. 85–99.

Drobny W., Karabin i książka (Polskie Liceum w Szwajcarii 1940–1944), Warszawa 1973.

Drobny W., Walka bez oręża. Polskie obozy uniwersyteckie dla internowanych w Szwajcarii w latach 1940–1946, Warszawa 1985.

Drywa D., Poselstwo RP w Bernie. Przemilczana historia, Warszawa, Oświęcim 2020.

Dubicki T., Żołnierze polscy internowani w Rumunii w latach 1939–1941, Łódź 1990.

Dubicki T., Rostworowski S.J., Sanatorzy kontra sikorszczycy, czyli walka o władzę na uchodźctwie w Rumunii 1939–1940, Warszawa 1993.

Dubicki T., Polscy uchodźcy w Rumunii 1939–1945. Studia i materiały, Warszawa 1995.

Gołębiowski A., Polskie studia medycyny weterynaryjnej w Zurychu w latach 1940–1946, [w:] Światło wśród burzy. Szkolnictwo i oświata polska na zachodzie w czasie drugiej wojny światowej, red. T. Zaniewska, N. Pospieszny, Z. Stankiewicz, Białystok 2004, s. 224–229.

Kobryner J., Nauka dla Polski. Praca dla Szwajcarii. Szkolnictwo polskie w Szwajcarii 1940–1945. Cele, zasady, organizacja, program, [w:] Przez burze pod wiatr. Szkolnictwo i oświata polska na zachodzie w czasie drugiej wojny światowej, red. T. Zaniewska, Białystok 2001, s. 19–37.

Majka G., Praca dla Szwajcarii nauka dla Polski. 2 Dywizja Strzelców Pieszych w Szwajcarii, Warszawa 2015.

Matwiejczyk M., Doktor Władysław Drobny – przyczynek do biografii, [w:] Światło wśród burzy. Szkolnictwo i oświata polska na Zachodzie w czasie drugiej wojny światowej,red. T. Zaniewska, N. Pospieszny, Z. Stankiewicz, Białystok 2004, s. 190–202.

Matyja M., Niespełnione nadzieje. Losy polskiej 2 Dywizji Strzelców Pieszych w latach 1940–1945, Toruń 2013.

Nasza droga. Dzieje 2-ej Dywizji Strzelców Pieszych. Francja-Szwajcaria 1939–1945, Londyn 1960.

Smoliński J., Na wzgórzach Clos du Doubs, Warszawa 1998.

Smoliński J., Polskie obozy uniwersyteckie w Szwajcarii w czasie drugiej wojny światowej, [w:] Przez burze pod wiatr. Szkolnictwo i oświata polska na zachodzie w czasie drugiej wojny światowej, red. T. Zaniewska, Białystok 2001, s. 38–51.

Smoliński J., Oświata polska w Szwajcarii podczas II wojny światowej, [w:] Światło wśród burzy. Szkolnictwo i oświata Polska na Zachodzie w czasie drugiej wojny światowej, red. T. Zaniewska, N. Pospieszny, Z. Stankiewicz, Białystok 2004, s. 180–189.

Starnawski J., Zarys dziejów katedry języków i literatur słowiańskich w Uniwersytecie Fryburskim, Wrocław 1984.

Studia z dziejów oświaty i kultury umysłowej w Polsce XVIII–XX wieku, red. R. Dutkowa, J. Dybiec, L. Hajdukiewicz, Wrocław 1977.

Tomczyk M., Działalność obozów uniwersyteckich podczas internowania żołnierzy polskich w Szwajcarii w latach 1940–1945, [w:] Niemcy – Austria – Szwajcaria. Rocznik katedry badań niemcoznawczych Uniwersytetu Łódzkiego, red. K.A. Kuczyński, t. 2, Łódź 2007, s. 187–220.

Wąsik S., Prace kulturalno-oświatowe w 2 Dywizji Strzelców Pieszych, [w:] Oświata, książka i prasa na obczyźnie, red. C. Czapliński, Londyn 1989, s. 51–62.

Zaniewska T., Szkolnictwo polskie w Szwajcarii w czasie II wojny światowej, „Prace Komisji Historii Nauki PAU” 2004, t. 6, s. 95–122.

Żejmo M., Druga Dywizja Strzelców Pieszych gen. Prugara-Ketlinga internowana w Szwajcarii podczas II wojny światowej, „Historia Slavorum Occidentis” 2014, nr 6, s.135–151.

Żołnierze polscy internowani w Szwajcarii (1940–1945), red. J. Smoliński, Warszawa 2010.

Informacje

Informacje: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 2023, Tom 68, Numer 3, s. 57 - 79

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Wojenne losy Adama Vetulaniego (1939–1945)

Angielski:

War Experiences of Adam Vetulani (1939–1945)

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-7626-8052

Piotr Biliński
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytut Spraw Publicznych
https://orcid.org/0000-0001-7626-8052 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytut Spraw Publicznych

Publikacja: 16.10.2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Piotr Biliński (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 581

Liczba pobrań: 472

<p> Wojenne losy Adama Vetulaniego (1939–1945)</p>