FAQ

Uczucia i metodologia: idee badania historii w pismach Joachima Lelewela z lat 1815–1824

Data publikacji: 02.10.2024

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 2024, Tom 69, Numer 3, s. 9 - 25

https://doi.org/10.4467/0023589XKHNT.24.021.20106

Autorzy

Marta Ciechowicz
Szkoła Doktorska Historii Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytet Wrocławski
, Polska
https://orcid.org/0000-0001-9953-6881 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Uczucia i metodologia: idee badania historii w pismach Joachima Lelewela z lat 1815–1824

Abstrakt

Nowadays, there is noticeable diversity in methods of studying history. Attention is drawn to the so-called ‘turns’ in the humanities, involving radical changes in addressing research problems and methods. Debates on the limitations of traditional approaches to history and reflection on emotions in history are gaining popularity within current methodologies such as historical anthropology and post-structuralism. However, as early as the 19th c., historians conducted research that considered the influence of emotional aspects on the past they studied. Additionally, despite the fact that studies dedicated to reflecting on emotions in history, both in historiographical terms (emotions as a subject of study) and methodologically (the role of researcher’s emotions), were mainly conducted by Western European and American historians, concepts from researchers originating from other cultures also contributed to its development and require analysis. The aim of this article is to analyze Joachim Lelewel’s methodological works from 1815–1824, presenting his emotional approach as essential to the historian’s research process. A comparison was made between his historical research ideas and those of David Hume and Johann Gottfried von Herder in order to contextualize them internationally. This article seeks to answer questions about the relevance of reading Lelewel today and what advice today’s historians can draw from his works.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Źródła

Herder J.G., Auch eine Philosophie der Geschichte zur Bildung der Menschheit, Riga 1774.

Herder J.G., Ideen zur Philosophie der Geschichte der Menschheit, t. 1–4, Riga, Leipzig 1784–1791.

Herder J.G., Ueber die Neuere Deutsche Litteratur, t. 3, Riga 1767.

Hume D., A Treatise of Human Nature, t. 1–3, London 1739–1740.

Hume D., The History of England. From the Invasion of Julius Caesar to the Revolution in 1688, t. 1–6, Edinburgh, London 1754–1762.

Lelewel J., Historia. Jej rozgałęzienie i na czym się opiera, [w:] J. Lelewel, Dzieła, t. 2, red. N. Assorodobraj, Warszawa 1964, s. 233–271.

Lelewel J., Historyka rękopiśmienna, [w:] J. Lelewel, Dzieła, t. 2, red. N. Assorodobraj, Warszawa 1964, s. 97–177.

Lelewel J., Historyka, [w:] J. Lelewel, Dzieła, t. 2, red. N. Assorodobraj, Warszawa 1957, s. 178–208.

Lelewel J., Jakim być ma historyk, [w:] J. Lelewel, Dzieła, t. 2, Warszawa 1964, s. 547–556.

Lelewel J., O historii, jej rozgałęzieniu i naukach związek z nią mających, [w:] J. Lelewel, Dzieła, t. 2, red. N. Assorodobraj, Warszawa 1964, s. 393–470.

Lelewel J., O łatwym i pożytecznym nauczaniu historii, [w:] J. Lelewel, Dzieła, t. 2, red. N. Assorodobraj, Warszawa 1964, s. 507–525.

Lelewel J., Przygotowanie na wielkie w pracach historycznych odmiany. Działanie tych lat 1740–1825, [w:] J. Lelewel, Dzieła, t. 2, red. N. Assorodobraj, Warszawa 1964, s. 812–832.

Lelewel J., Wstępny wykład do kursu historii powszechnej o „rozumowych działaniach w historii”, [w:] J. Lelewel, Dzieła, t. 2, red. N. Assorodobraj, Warszawa 1964, s. 334–343.

Literatura przedmiotu

Assorodobraj N., Kształtowanie się założeń teoretycznych historiografii Joachima Lelewela, [w:] Z dziejów polskiej myśli filozoficznej i społecznej, t. 3, red. B. Baczko, N. Assorodobraj, Warszawa 1957, s. 112–194.

Assorodobraj N., Wstęp, [w:] J. Lelewel, Dzieła, t. 2, Warszawa 1964, s. 7–93.

Bloch M., Królowie cudotwórcy. Studium na temat nadprzyrodzonego charakteru przypisywanego władzy królewskiej zwłaszcza we Francji i w Anglii, tłum. J.M. Kłoczowski, Warszawa 1998.

Ciechowicz M., Joachim Lelewel’s Methodological Ideas, „Studia Philosophica Wratislaviensia” 2021, t. 16, nr 1, s. 75–89, DOI 10.19195/1895-8001.16.1.6.

Clark E.A., History, Theory, Text: Historians and the Linguistic Turn, Londyn 2004, DOI 10.4159/9780674029583.

Cor hominis: wielkie namiętności w dziejach, źródłach i studiach nad przeszłością, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2007.

Damski P.P., Klio czuje. Refleksje nad historią międzynarodową na przykładzie problemu emocji, „Historyka. Studia Metodologiczne” 2022, t. 52, s. 409–434, DOI 10.24425/hsm.2022.142735.

Dicker G., Perceptual Knowledge An Analytical and Historical Study, Londyn 1980.

Fallan K., Lees-Maffei G., It’s Personal: Subjectivity in Design History, „Design and Culture” 2015, t. 7, nr 1, s. 5–28, DOI 10.2752/175470715X14153615623565.

Grabski A.F., Dzieje historiografii, Poznań 2011.

Grabski A.F., Joachim Lelewel i nauka historyczna jego czasów, [w:] Joachim Lelewel. Człowiek i dzieło, red. K. Bartkiewicz, Zielona Góra 1988, s. 3–19.

Guzowska D., Ojciec purytanin. Ekspresja ojcowskich emocji w angielskich źródłach autobiograficznych epoki Stuartów, Warszawa 2020, DOI 10.31338/uw.9788323542438.

Huizinga J., Jesień średniowiecza, tłum. R. Stiller, Kraków 2022.

Janowski M., Król nie jest nagi. Wokół kryteriów ocen klasyków historiografii, „Kwartalnik Historyczny” 2014, r. 121, nr 4, s. 897–920, DOI 10.12775/kh.2014.121.4.07.

Jenkins K., On ‘What is History?’ From Carr and Elton to Rorty and White, London, New York 1995, DOI 10.4324/9780203993811.

Julkowska V., Wkład Joachima Lelewela w rozwój podstaw akademickiej metodologii historii i historii historiografii w latach 1815–1830, [w:] Historia historiografii i metodologia historii w Polsce i na Ukrainie, red. J. Maternicki, Rzeszów 2015, s. 138–154.

Kant I., Krytyka czystego rozumu, tłum. R. Ingarden, Warszawa 1986.

Konarski S., Dziennik z lat 1831–1834, Wrocław, Warszawa, Kraków 1973.

Kowalewski Jahromi P., Historyka jako projekt polsko-niemiecki? Wstęp do porównawczego odczytania „historyk” Lelewela i Droysena, [w:] Lelewel interdyscyplinarny: badania i recepcja, red. D. Zawadzka, V. Julkowska, I.H. Pugacewicz, Warszawa 2022, s. 223–266.

Kula W., Problemy i metody historii gospodarczej, Warszawa 1963.

Lenart K., Zagadnienie intuicji w kontekście współczesnego dyskursu metafizycznego, [w:] Filozoficzne rozważania o człowieku, kulturze i nowoczesności, red. K. Bałękowski, K. Maciąg, Lublin 2015, s. 75–108.

Matt S.J., Current Emotion Research in History: Or, Doing History from the Inside Out, „Emotion Review” 2011, t. 3, nr 1, s. 117–124, DOI 10.1177/1754073910384416.

Mazierski S., Fenomenalistyczny i ontologiczny aspekt badań antropologicznych, „Roczniki Filozoficzne” 1979, t. 27, nr 3, s. 5–19.

Munslow A., Narrative and History, Londyn 2019.

Pawelec T., Dzieje i nieświadomość. Założenia metodologiczne i praktyka badawcza psychohistorii, Katowice 2004.

Pawelec T., Wprowadzenie: psychohistoria w poszukiwaniu tożsamości, [w:] Psyche i Klio. Historia w oczach psychohistoryków, wybór, tłum. i wstęp T. Pawelec, Lublin 2002, s. 11–31.

Plamper J., The History Of Emotions: an Interview with William Reddy, Barbara Rosenwein, And Peter Stearns, „History and Theory” 2010, t. 49, nr 2, s. 237–265, DOI 10.1111/j.1468-2303.2010.00541.

Plamper J., The History of Emotions: An Introduction, Oxford 2012.

Podsędek M., Empatia jako narzędzie historyka – możliwości i ograniczenia wykorzystywania empatii w badaniu przeszłości, „Historyka. Studia Metodologiczne” 2019, t. 49, s. 387–402, DOI 10.24425/hsm.2019.130587.

Rosenwein B. H., Obawy o emocje w historii, „Teksty Drugie” 2015, nr 1 (151), s. 358–391.

Rosenwein B.H., Cristiani R., What is the History of Emotions?, Cambridge 2018.

Schertz M.V., Empathy as Intersubjectivity: Resolving Hume and Smith’s Divide, „Studies in Philosophy and Education” 2007, t. 26, nr 2, s. 165–178, DOI 10.1007/s11217-006-9022-2.

Serejski M.H., Koncepcja historii powszechnej Joachima Lelewela, Warszawa 1958.

Słownik języka Adama Mickiewicza, t. 9, red. K. Górski, Wrocław 1977.

Słownik języka polskiego przez M. Samuela Bogumiła Linde, t. 1, Warszawa 1807.

Słownik języka polskiego PWN, sjp.pwn.pl/szukaj/uczucie.html [dostęp 7.09.2023].

Śliwiński A., Joachim Lelewel. Zarys biograficzny. Lata 1786–1831, Warszawa 1918.

Strzelczyk J., W świecie średniowiecznych myśli i emocji: wybór prac, Poznań 2012.

The Oxford English Dictionary, t. 4, red. J.A. Simpson, E.S.C. Weiner, Oxford 1989.

Topolski J., Lelewel a postęp metodologiczny historiografii europejskiej. Refleksje o „Historykach” Joachima Lelewela, [w:] Joachim Lelewel. Człowiek i dzieło, red. K. Bartkiewicz, Zielona Góra 1988, s. 21–35.

Wierzbicki A., Kategoria charakteru narodowego w twórczości Joachima Lelewela, „Kwartalnik Historyczny” 1986, r. 93, nr 1, s. 43–73.

Wierzbicka M., Dawne syntezy dziejów Polski. Rozwój i przemiany koncepcji metodologicznych, Wrocław, Warszawa, Kraków 1974.

Wigura-Kuisz K., Wina narodów. Przebaczenie jako strategia prowadzenia polityki, Gdańsk, Warszawa 2011.

Zawadzka D., Lelewel i Mickiewicz: paralela, Białystok 2013.

Informacje

Informacje: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 2024, Tom 69, Numer 3, s. 9 - 25

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Uczucia i metodologia: idee badania historii w pismach Joachima Lelewela z lat 1815–1824
Angielski: Feelings and Methodology: The Concepts of Historical Research in Joachim Lelewel’s Works from 1815–1824

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-9953-6881

Marta Ciechowicz
Szkoła Doktorska Historii Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytet Wrocławski
, Polska
https://orcid.org/0000-0001-9953-6881 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Szkoła Doktorska Historii Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytet Wrocławski
Polska

Publikacja: 02.10.2024

Otrzymano: 19.09.2023

Zaakceptowano: 08.01.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Marta Ciechowicz (Autor) - 100%

Informacje o autorze:

Mgr Marta Ciechowicz – mgr historii oraz filozofii, doktorantka w Szkole Doktorskiej Historii Uniwersytetu Wrocławskiego. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół metodologii historii, historii historiografi i oraz filozofi i historii końca XVIII i początku XIX w. Ostatnio opublikowała Joachim Lelewel’s Methodological Ideas („Studia Philosophica Wratislaviensia” 2021, t. 16, nr 1, s. 75–89).

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski