O ślubnej wyprawie w czasach staropolskich na podstawie wyprawy Ludwiny Chwalibożanki z 1771 r.
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEO ślubnej wyprawie w czasach staropolskich na podstawie wyprawy Ludwiny Chwalibożanki z 1771 r.
Data publikacji: 2022
Krakowski Rocznik Archiwalny, 2015, XXI, s. 117 - 131
https://doi.org/10.4467/12332135KRA.15.006.15907Autorzy
O ślubnej wyprawie w czasach staropolskich na podstawie wyprawy Ludwiny Chwalibożanki z 1771 r.
Córce wychodzącej za mąż, od rodziców należał się nie tylko posag, ale także wyprawa ślubna. Składały się na nią rzeczy osobistego i domowego użytku. Niejednokrotnie wartość wyprawy dorównywała posagowi. W szlacheckich domach gromadzono ją niemal od lat dziecinnych córki, a przed spodziewanym zamążpójściem ulegało to intensyfikacji. Często wyprawie towarzyszyła wyznaczona zaufana służąca – „panna wyprawna”, przenosząca się do domu młodej mężatki. Wszelkie sprawy związane z koniecznością wydania córce wyprawy były prawnie regulowane.
W staropolskim prawie funkcjonowała troska o ochronę materialną małżonki, co wiązało się z koniecznością zabezpieczenia jej wiana przez męża, często wartością przekraczającego posag. Sporządzano regestry wyprawy, gdzie szczegółowo wymieniano ubiory, klejnoty i sprzęty przeznaczane dla panny idącej za mąż. Dokument taki podpisywali zazwyczaj rodzice oraz zięć, był też oblatowany w aktach urzędowych.
Publikowana tu wyprawa należała do Ludwiny Chwalibożanki, córki stolnika krakowskiego Józefa, który w chwili zamążpójścia Ludwiny już nie żył. Wyprawę przekazywali ojczym panny Aleksander Dąmbski i matka Elżbieta. Chwalibożanka w 1771 r. poślubiała Ludwika Chronowskiego, syna Michała, skarbnika wiślickiego.
Archiwum Narodowe w Krakowie, Księgi ziemskie krakowskie, sygn. Terr. Crac. Nova 8.
Bardach Juliusz, Leśnodorski Bogusław, Pietrzak Michał: Historia ustroju i prawa polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1994.
Bielecka Jadwiga: Kontrakty lwowskie w latach 1768–1775. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1948.
Boniecki Adam: Herbarz polski, t. 4. Warszawa: skład główny Gebethner i Wolff, 1901.
Brückner Aleksander: Encyklopedia staropolska, t. 2. Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski, 1939.
Bukowska Krystyna: Dawne prywatne prawo miejskie od połowy XV do połowy XVIII wieku. W: Historia państwa i prawa Polski, t. 2, pod red. Juliusza Bardacha. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1966, s. 301–312.
Danowska Ewa: „Konkurując o dożywotnią przyjaźń”. Osiemnastowieczne intercyzy krakowskich mieszczan. „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie” 2000, R. 45, s. 43–74.
Dąbkowski Przemysław: Prawo prywatne polskie. Lwów: Towarzystwo dla Popierania Nauki Polskiej, 1910.
Gloger Zygmunt: Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. 4. Warszawa: P. Laskauer i W. Babicki, 1903.
Główka Dariusz: Ze studiów nad majątkiem ruchomym szlachcianek na przykładzie ziemi zakroczymskiej w XVII i XVIII wieku. W: Per mulierem… Kobieta w dawnej Polsce – w średniowieczu i w dobie staropolskiej. Red. Katarzyna Justyniarska-Chojak, Sylwia Konarska-Zimnicka. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2012, s. 357–368.
Gołębiowski Łukasz: Ubiory w Polsce od najdawniejszych czasów aż do chwil obecnych, sposobem dykcyonarza ułożone i opisane. Wyd. Kazimierz Józef Turowski. Kraków 1861.
Herbarz polski Kaspra Niesieckiego, t. 3. Wyd. Jan Nepomucen Bobrowicz. Lipsk 1839.
Pielas Jacek: Majątkowe zabezpieczenie sióstr w szlacheckich działach spadkowych w Koronie w XVII wieku. W: Per mulierem… Kobieta w dawnej Polsce – w średniowieczu i w dobie staropolskiej. Red. Katarzyna Justyniarska-Chojak, Sylwia Konarska-Zimnicka. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2012, s. 345–356.
Strzelecka Anna: Jadwiga Jagiellonka. W: PSB, t. 10. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1962–1964, s. 304–305.
Uruski Seweryn: Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 3. Warszawa: Skład Główny Księgarnia Gebethnera i Wolffa, 1906.
Urzędnicy województwa krakowskiego XVI–XVIII wieku. Spisy. Oprac. Stanisław Cynarski, Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik: Biblioteka Kórnicka, 1990.
Urzędnicy województwa sandomierskiego. Spisy. Oprac. Krzysztof Chłapowski, Alicja Falniowska-Gradowska. Kórnik: Biblioteka Kórnicka, 1993.
Zielińska Teresa: Kosztowności jako składnik wyposażenia kobiet w XVII i XVIII w. W: Miasto – Region – Społeczeństwo. Studia ofiarowane prof. Andrzejowi Wyrobiszowi w sześćdziesiątą rocznicę Jego urodzin. Białystok: Instytut Historii Filii Uniwersytetu Warszawskiego, 1992, s. 295–304.
Zielińska Teresa: Rozważania nad kwestią wyposażania szlachcianek w Wielkim Księstwie Litewskim w XVIII stuleciu. „Kwartalnik Historyczny” 1989, R. 96, z. 1–2, s. 93–109.
Informacje: Krakowski Rocznik Archiwalny, 2015, XXI, s. 117 - 131
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
O ślubnej wyprawie w czasach staropolskich na podstawie wyprawy Ludwiny Chwalibożanki z 1771 r.
A bridal trousseau during old-Polish times based on the trousseau of Ludwina Chwalibożanka in 1771
Historyk, Kraków
Publikacja: 2022
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 405
Liczba pobrań: 413