Nowa siedziba Archiwum Narodowego w Krakowie. Założenia funkcjonalne i użytkowe oraz koncepcja magazynu zbiorów archiwalnych z pasywną regulacją klimatu

Barbara Berska; Łukasz  Bratasz; Roman  Kozłowski; Leszek  Krzemień

Nowa siedziba Archiwum Narodowego w Krakowie. Założenia funkcjonalne i użytkowe oraz koncepcja magazynu zbiorów archiwalnych z pasywną regulacją klimatu

Data publikacji: 23.12.2021

Archeion, 2021, 122, s. 94 - 127

https://doi.org/10.4467/26581264ARC.21.005.14485

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Nowa siedziba Archiwum Narodowego w Krakowie. Założenia funkcjonalne i użytkowe oraz koncepcja magazynu zbiorów archiwalnych z pasywną regulacją klimatu

Abstrakt

Budynek archiwum państwowego to miejsce służące przede wszystkim długoterminowej ochronie materiałów archiwalnych. Musi także spełniać wymagania stawiane przyjaznej instytucji publicznej, związane z obsługą i zaspokajaniem różnorodnych potrzeb użytkowników w zakresie działalności prowadzonej przez archiwa. Pełnione przez archiwa funkcje determinują, już na etapie opracowywania koncepcji, a następnie dokumentacji projektowej, kwestie konstrukcji, wyposażenia oraz zastosowanych instalacji i technologii. Szczególne znaczenie w przypadku archiwum państwowego mają pomieszczenia magazynowe, służące przechowywaniu materiałów archiwalnych. W wypadku nowej siedziby Archiwum Narodowego w Krakowie, dla ośmiokondygnacyjnego segmentu magazynowego opracowano koncepcję z pasywną regulacją klimatu. Jest on wyodrębnioną strukturą, w której nie ma stałych stanowisk pracy, a pasywną stabilizację mikroklimatu zapewniono w znacznym stopniu przez przemyślane rozwiązania budowlane: dobrą izolację termiczną, wysoką szczelność przegród zewnętrznych oraz wykonanie powierzchni architektonicznych z porowatych materiałów o dobrej zdolność do wymiany pary wodnej. Temperatura we wnętrzu magazynu podąża za rocznym cyklem zmian temperatury na zewnątrz, a wilgotność względna utrzymuje się samoistnie na optymalnym poziomie około 50% przez znaczną część roku. W porze ciepłej powietrze jest osuszane. Suche warunki i niska w porze zimnej temperatura ograniczają szybkość degradacji materiałów archiwalnych.

A state archive building is a place that serves primarily the long-term preservation of archival materials. It must also meet the requirements of a friendly public institution, which include serving and satisfying various user needs in the field of archival activity. The archives’ functions determine the construction, equipment, installation and technology considerations at the very conceptual stage and later in the design documentation. In case of a state archive, storage facilities used for the storage of archival materials are of particular importance. In case of the new building of the National Archives in Kraków, a concept involving passive climate control has been developed for the eight-storey storage segment. The storage segment is a separate structure, with no permanent workstations. The largely passive stabilization of the microclimate was ensured by well-thought-out construction solutions: good thermal insulation, high-performance external partitions and installation of architectural surfaces made of porous materials with good water vapor exchange capacity. Temperature inside the storage facility follows the annual cycle of external emperaturę changes, and relative humidity remains spontaneously at the optimum level of approximately 50% throughout much of the year. During the warm season, the air is dehumidified. Dry conditions and low temperatures in the cold season reduce the rate of degradation of archival materials.

Słowa kluczowe

Archiwum Narodowe w Krakowie, magazyn zbiorów archiwalnych, energooszczędność, pasywna regulacja klimatu, archiwum państwowe, budownictwo archiwalne

National Archives in Krakow, archival holdings storage, energy efficiency, passive climate control, state archive, archival architecture

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Źródła

Sprawozdanie z działalności Archiwum Państwowego w Krakowie za 2012 r., https://bip.malopolska.pl/ankrakow,m,304448,sprawozdania.html [dostęp: 25.06.2021].

Sprawozdanie z działalności Archiwum Państwowego w Krakowie za 2020 r., https://bip.malopolska.pl/ankrakow,m,304448,sprawozdania.html [dostęp: 25.06.2021].

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2015, poz. 1422, z późn. zm.).

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 5 grudnia 2012 w sprawie zmiany nazwy oraz określenia zakresu działania Archiwum Państwowego w Krakowie (Dz. U. 2013, poz. 1410).

Rozporządzenie Rady Ministrów z 2 grudnia 2010 w sprawie szczegółowego sposobu i trybu finansowania inwestycji z budżetu państwa (Dz. U. 2010, nr 238, poz. 1579).

Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. 2015, poz. 478). Ustawa z dnia 7 lipca 2014 r. – Prawo budowlane (Dz. U. 1994, nr 89, poz. 414, z późn. zm.),

Opracowania

Czajka A., Wojtkowski R., Zachowanie zasobu zaczyna się od budynków, [w:] Archiwa bez granic. Pamiętnik VII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich. Kielce, 20–21 września 2017, red. W. Chorążyczewski i K. Stryjkowski, Warszawa 2019, s. 235–249.

Delmas M.-C., A new endeavour for French National Archives: a building in Pierrefitte-sur-Seine,

International Institute for Archival Science of Trieste and Maribor Autumn Archival School, Triest 2009.

Drelicharz W., O herbach w architekturze i sztuce Krakowa, „Biuletyn Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa” 2009–2010, nr 59, s. 129–141.

Drelicharz W. i Wilamowski M., Herby w architekturze Archiwum Narodowego w Krakowie a dekoracje heraldyczne budynków publicznych w dawnej Polsce i ich treści ideowe, 2015 (opracowanie niepublikowane), Archiwum Narodowe w Krakowie. Registratura, sprawy NZ.1141.14.2014 i NZ.1141.21.2015.

Duchein M., Archive Buildings and Equipment. ICA Handbooks, t. 6, Monachium–Nowy Jork–Londyn–Paryż 1988.

Hanus J., Hanusová E., Appropriate Archival Building: Necessity for Proper Function of Any Archives, „Atlanti” Vol. 22, 2012, s. 61–69.

Hanus, J., Some experience with purpose-built archives building after 17 years, „Atlanti” 2001, t. 11, nr 2, s. 140–144.

Heim D., Termomodernizacja budynków z wykorzystaniem fasad podwójnych, „Energia i Budynek” 2007, nr 5, s. 20–22.

Heim D., Janicki M., Korzyści energetyczne zastosowania wentylowanych fasad podwójnych w warunkach klimatycznych Polski Środkowej, Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej „Budownictwo i Inżynieria Środowiska” 2010, z. 57, nr 4, s. 227–234.

ICA Bibliography 2: Bibliography of Books, Journal Articles, Conference Papers and Other Printed Sources Relating to Archival Buildings and Equipment, Paryż 2003.

Ignaczak-Bandych G., Radoń S., Projekt modernizacji infrastruktury archiwów państwowych, „Archeion” 2010, t. 110, s. 9–17.

Kitching Ch., Archive Buildings in the United Kingdom 1977–1992, Londyn 1993.

Klasinc P.P. The Activities of the International Institute for Archival Science of Trieste and Maribor in 2008 and 2009, „ Atlanti” 2009, t. 19, s. 25–31.

Klasinc P.P., The Activities of the International Institute for Archival Science of Trieste and Maribor in 2009–2010 and Presentation of the 20 Issues of “Atlanti” (1991–2010), „Atlanti” 2010, t. 20, s. 27–40.

Les Archives dans la cité. Architecture d`archives 2004–2012, Paryż 2013.

Mendys A., Doncer I., Lewicki P., Radoń J., Sadłowska-Sałęga A., Kozłowski R., Kontrola klimatu i energooszczędności w zabytkowych budynkach muzeów, bibliotek i archiwów – na przykładzie Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku Muzeum Narodowego w Krakowie, w Sukiennicach, „Instal” 2018, nr 5, s. 22–28.

Ræder-Knudsen L., Rosenvinge Lundbye S., Performance of Danish low-energy museum storage buildings, [w:] ICOM-CC 18th Triennial Conference Preprints, Copenhagen, 4–8 September 2017, red. J. Bridgland, International Council of Museums ICOM, Paryż 2017.

Ryhl-Svendsen M., Jensen L.A., Bøhm B., Larsen P.K., Low-energy Museum Storage Buildings: Climate, [w:] Energy Consumption and Air Quality UMTS Research Project 2007-2011: Final Data Report. Project no. 10821521, Bevaringsafdelingen 2012.

Typologie budov. Státní okresní archivy, red. J. Vítů, B. Indra, Ministerstvo Vnitra, Praga 1994.

Wilsted T.P., Planning New and Remodeled Archival Facilities, Society of American Archivists, Chicago 2007.

Wojtkowski R., Czajka A., Boruszkowska M., Budynek archiwum. Wskazówki dla uczestników budowlanego procesu inwestycyjnego, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2019.

Żurek T., Poprawa jakości energetycznej budynków, „Inwestycje sektora publicznego” 2013, nr 3, s. 30–33.

Normy i wytyczne

ASHRAE Handbook – HVAC applications, chapter 24 Museums, Galleries, Archives and Libraries (TC 9.8), https://www.ashrae.org/technical-resources/ashrae-handbook/description-2019-ashrae-handbook-hvac-applications [dostęp: 16.11.2021].

BS 5454:2000 Recommendations for the storage and exhibition of archival documents.

BS PD 5454:2012 Guide for the Storage and Exhibition of Archival Materials.

ISO 11799:2015 Information and documentation – Document storage requirements for archive and library materials.

ISO 12606:1997 Cinematography – Care and preservation of magnetic audio recordings for motion pictures and television.

ISO 18911:2010 Imaging materials – Processed safety photographic films – Storage practices.

ISO 18916:2007 Imaging materials – Processed imaging materials – Photographic activity test for enclosure materials.

ISO 18918:2000 Imaging materials – Processed photographic plates – Storage practices.

ISO 18902:2013 Imagine materials – Processed imagine materials – Albums, framing and storage materials.

ISO 18920:2011 Imaging materials – Reflection prints – Storage practices.

ISO 18923:2000 Imaging materials – Polyester-base magnetic tape – Storage practices.

ISO 18925:2013 Imaging materials – Optical disc media – Storage practices.

National Archives and Records Administration, NARA 1571 February 15, 2002 Archival Storage Standards.

PN-ISO 11799:2006 Informacja i dokumentacja – wymagania dotyczące warunków przechowywania materiałów archiwalnych i bibliotecznych.

The Director General of the National Archival Services of Norway. Requirements for archive premises. Guidelines for public bodies, 2007, https://www.arkivverket.no/om-oss/vare-publikasjoner/riksarkivarens-rapporter-og-retningslinjer/_/attachment/download/04cc2705-d572-41e7-8810-a6e4f19f5f31:d24e6e9c694a8dc844695d015e544baea21e4351/Requirements%20for%20archive%20premises.pdf [dostęp: 25.06.2021].

Informacje

Informacje: Archeion, 2021, 122, s. 94 - 127

DOI: https://doi.org/10.4467/26581264ARC.21.005.14485

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Nowa siedziba Archiwum Narodowego w Krakowie. Założenia funkcjonalne i użytkowe oraz koncepcja magazynu zbiorów archiwalnych z pasywną regulacją klimatu

Angielski:

New building of the National Archives in Krakow. Functional and operational assumptions and the concept of archival holdings storage with passive climate control

Autorzy

Barbara Berska

https://orcid.org/0000-0002-9391-2273

Archiwum Narodowe w Krakowie
ul. Rakowicka 22E, 31-510 Kraków, Polska

Łukasz Bratasz

https://orcid.org/0000-0002-5277-2606

Polska Akademia Nauk, Sławkowska 17, 31-016 Kraków, Polska

Roman Kozłowski

https://orcid.org/0000-0002-6841-7916

Polska Akademia Nauk, Sławkowska 17, 31-016 Kraków, Polska

Leszek Krzemień

https://orcid.org/0000-0001-8845-0476

Polska Akademia Nauk, Sławkowska 17, 31-016 Kraków, Polska

Publikacja: 23.12.2021

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Barbara Berska (Autor) - 25%

Łukasz Bratasz (Autor) - 25%

Roman Kozłowski (Autor) - 25%

Leszek Krzemień (Autor) - 25%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1365

Liczba pobrań: 1060

<p> Nowa siedziba Archiwum Narodowego w Krakowie. Założenia funkcjonalne i użytkowe oraz koncepcja magazynu zbiorów archiwalnych z pasywną regulacją klimatu</p>

Pobierz xml