Celem artykułu jest wprowadzenie do rozważań nad współczesną obecnością polskich archiwów w przestrzeni publicznej ze szczególnym uwzględnieniem archiwów państwowych. Zwrócenie uwagi na ich otoczenie oraz wagę podejmowanych działań, ale także zaproszenie do dyskusji nad obszarami ich aktywności, wykorzystywanymi narzędziami oraz perspektywą zmian mentalnych i organizacyjnych. Obecność archiwów w przestrzeni publicznej jest bezsporna. Gwarantuje ją przede wszystkim ich fizyczność: gmach, ludzie, zasób. Są jednak obecne także w wymiarze wirtualnym. Jako archiwa cyfrowe, chmury danych binarnych, elektroniczne repozytoria zasobów cyfrowych. Wykorzystują wirtualną rzeczywistość, by komunikować się z grupami interesariuszy i by czerpać informacje o świecie i ludziach, swych realnych i potencjalnych użytkownikach. Opracowują elektroniczne pomoce archiwalne, by je udostępniać w świecie cyfrowym i tworzyć wielowymiarowy system informacji o archiwach i ich zasobie. I wreszcie, archiwa są obecne w sferze emocjonalnej. Jako archiwa pamięci, tezaurusy wspomnień, źródła tożsamości, samostanowienia i poczucia ciągłości trwania. To relacje, które ludzie budują i które odkrywają, badając archiwalia. Te trzy wymiary – fizyczny, wirtualny i emocjonalny – wzajemnie się krzyżują, dopełniają i współtworzą środowisko, w którym archiwa funkcjonują. Tworzą publiczną przestrzeń archiwów. Bardzo istotnym elementem tej przestrzeni jest otoczenie. Ludzie i instytucje, które wchodzą z archiwami w relacje, tworzą publiczność, kształtują opinię, recenzują działania. Otoczenie, które powinno mieć realny wpływ na funkcjonowanie archiwów, realizowane zadania i ich organizację oraz na które oddziałują archiwa, kształtując świadomość, wpływając na postawy, wywołując potrzeby. Obecność archiwów w przestrzeni publicznej widoczna jest poprzez działania i informowanie o nich, współpracę z innymi podmiotami, budowanie relacji z publicznością i umiejętne wykorzystanie współczesnych środków komunikowania, w tym także mediów.

The objective of the article is to introduce the deliberations on contemporary presence of Polish archives, and state archives in particular, in public space. Drawing attention to their environment and importance of undertaken activities, while inviting discussion about areas of their activity, used instruments as well as the prospect of mental and organizational changes. Presence of archives in public space is undisputed. It is guaranteed first and foremost by their physicality: the building, people, the holdings. But they are also present in the virtual dimension – as digital archives, binary data clouds, electronic repositories of digital resources. They use the virtual reality to communicate with stakeholder groups and to derive information about the world and people, their real and potential users. They develop electronic archival aids to make them accessible in the digital world and create a multidimensional information system about archives and their resources. Finally, archives are present in the emotional sphere – as archives of memory, thesauri of memories, sources of identity, self-determination and sense of continuity. These are the relationships that people build and discover while researching archival materials. These three dimensions, physical, virtual and emotional, intersect, complement and co-create the environment in which the archives function. They create the public space of the archives. A very important element of this space are its surroundings. People and institutions that interact with the archives, create an audience, form an opinion, review activities. An environment that should have a real impact on the functioning of the archives, the tasks they carry out and their organization, and which the archives are influencing by shaping awareness, affecting attitudes, and evoking needs. The presence of archives in public space is visible through activities and information about them, cooperation with other entities, building relations with the public and skilful use of modern means of communication, including the media.