FAQ

Bein polanit le’ivrit. On the Polish-Hebrew Literary Bilingualism in Israel (Reconnaissance)

Data publikacji: 18.12.2018

Wielogłos, 2018, Special Issue English Version, s. 71 - 92

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.18.013.9881

Autorzy

Beata Tarnowska
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
, Polska
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Bein polanit le’ivrit. On the Polish-Hebrew Literary Bilingualism in Israel (Reconnaissance)

Abstrakt

The article presents a synthetic outlook on the phenomena of the Polish-Hebrew literary bilingualism, based on the examples from the Polish language environment in Israel. Many of the Polish-Israeli writers wrote exclusively in Polish, using this language as a tool in their literary work, whereas others wrote in two languages. This latter group is characterized by a twofold tendency in their multilingual literary endeavours: after the initial period of working in Polish, they then created in Hebrew, only to return to Polish again and to remain firmly intertwined with the tradition of Polish literature. The second, less frequent option was to abandon Polish after a brief writing period and switch into Hebrew, thus transcending the borders of extra-territoriality and merging with the literary tradition of the acquired language. There were numerous reasons that made the writers choose a particular language as the means of their work – from the feeling of being incompetent in a given language to the sense that the language was not supple enough as an ideological, psychological or artistic medium.

Polish original: (2016) „Bejn polanit le’iwrit”. O polsko-hebrajskim bilingwizmie literackim w Izraelu. (Rekonesans). Wielogłos 2(28), pp. 99–123.

Bibliografia

Abramow-Newerly, J. (2000). Lwy mojego podwórka. Warszawa: Twój Styl.

Adamczyk-Garbowska, M. (2004). Odcienie tożsamości: Literatura żydowska jako zjawisko wielojęzyczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Akavia, M. (1975). Neʻurim ba-shalekhet. Tel-Aviv: Tamuz.

Akavia, M. (1977). ha-Mehir. Tel-Aviv: Sifriyat Hapoʻalim.

Akavia, M. (1982). Galiyah u-Miḳlosh: Nituḳ yeḥasim. Roman neʻuri. Tel-Aviv: Sifriyat poʻalim.

Akavia, M. (1984). Karmi sheli. Yerushalayim: Devir.

Akavia, M. (1986). Harpatḳah ba-oobus: ve-’od harpatḳa’ot. Tel-Aviv: Devir.

Akavia, M. (1989). Jesień młodości. Transl. by M. Plessner. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Akavia, M. (1990). Moja winnica: Saga rodzinna w trzech częściach. Warszawa: PIW.

Akavia, M. (1992a). Cena. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.

Akavia, M. (1992b). Galia i Miklosz: Zerwanie stosunków. Transl. by K. Gołda. Poznań: CIA-Books – SVARO.

Akavia, M. (1992c). ha-Derekh ha-aḥeret: Sipurah shel ḳevutsah. Tel-Aviv: Yediʻot aḥaronot.

Akavia, M. (1995). Przygoda w autobusie. Słowo Żydowskie = Dos Jidisze Wort 24.

Akavia, M. (1996). Jesień młodości. Oświęcim: Wydawnictwo Państwowego Muzeum w Oświęcimiu.

Akavia, M. (2000a). Urojenia. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.

Akavia, M. (2000b). Yureḳ ṿe-Anyah: Neʻurim ba-shalekhet. Yerushalayim: Yad ṿaShem.

Akavia, M. (2001). Bayit Bonim Be-Ahava. Kibbutz Daliyah.

Akavia, M. (2005). Moje powroty. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Akavia, M. (2006). Be-artso shel Yanush Ḳorts’aḳ. Yerushalayim: Karmel.

Akavia, M. (2010). O historii swojej rodziny w Krakowie. [online] sztetl. org. Available at: http://www.sztetl.org.pl/pl/article/krakow/16,relacje–wspomnienia/10428,miriam–akavia–ur-1927-o–historii–swojej–rodziny–w-krakowie/?gclid=CPHcxJW4rdECFU9JGQodK5YLvQ [Accessed: 5 Dec. 2015].

Akavia, M., Lenar, A. (1988). Chcę postawić pomost. Kurier Polski. 16 czerwca.

Almog, O. (2000). The Sabra: The Creation of the New Jew. Transl. by H. Watzman. Berkeley; London: UCP.

Amiel, I. (1994a). Egzamin z Zagłady, Łódź: Oficyna Bibliofilów.

Amiel, I. (1994b). Mivḥan be-Shoʼah. Tel-Aviv: Saʻar.

Amiel, I. (1998). Nie zdążyłam… Łódź: Oficyna Bibliofilów.

Amiel, I. (1999). Osmaleni. Izabelin: Świat Literacki.

Amiel, I. (2002a). Tseruvim. Yerushalayim: Karmel.

Amiel, I. (2002b). Wdychać głęboko. Izabelin: Świat Literacki.

Amiel, I. (2008). Podwójny krajobraz, Warszawa: Prószyński i S-ka.

Amiel, I. (2014). Życie – tytuł tymczasowy. Warszawa: Czuły Barbarzyńca Press.

Amir-Pinkerfeld, A. (1928 or 1929). Yamim dovevim: Shirim, Tel-Aviv: Zohar.

Baker, C., Prys Jones, S. (1998). Encyclopedia of Bilingualism and Bilingual Education. Clevedon: Multilingual Matters.

Bal-Machszowes (2011). Dwa języki – jedna jedyna literatura. Transl. by K. Szymaniak. Cwiszn 1–2.

Balcerzan, E. (1968). Styl i poetyka twórczości dwujęzycznej Brunona Jasieńskiego: Z zagadnień teorii przekładu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Barkai, J. (2011). Pastoralna atmosfera cmentarzy. Transl. by V. Wein. Lublin: Werset.

Barkai, J. (2013). Morderczy wizerunek. Transl. by V. Wein. Lublin: Werset.

Barkai, J. (2014). Zatracona metropolia. Transl. by V. Wein. Lublin: Werset.

Bartal, I. (1993). From traditional bilingualism to national monolingualism. In: L. Glinert, Hebrew in Ashkenaz: A Language in Exile. New York; Oxford: OUP.

Bau, J. (1982). Shenot tirtsaḥ. Tel-Aviv: ha-Menaʻaneʻa.

Bau, J. (1990). Czas zbezczeszczenia. Tel-Aviv: ha-Menaʻaneʻa.

Bau, J. (2006). Czas zbezczeszczenia. Kraków: WAM.

Beajour, E. K. (1989). Alien Tongues: Bilingual Russian Writers of the First Emigration. Ithaca, NY; London: cornell University Press.

Besser, J. (1991). Wiersze wybrane. Transl. by A. Szawit-Władkowska. Kraków: Miniatura.

Bielas, K., Fink, I. (1994). Zawsze chciałam pisać. Gazeta Wyborcza 160.

Birenbaum, H. (1985). Nigun Penimi. Tel-Aviv: Ṭeraḳlin.

Blanc, H. (1957). Hebrew in Israel: Trends and Problems. Middle East Journal 11.

Błasiak-Tytuła, M. (2011). Kilka uwag na temat bilingwizmu. In: M. Michalik, Biologiczne uwarunkowania rozwoju i zaburzeń mowy. Kraków: Collegium Columbinum.

Calka, D. (2009), W drodze do Aleppo. In: Powiedział między innymi…: Opowiadania izraelskie. Transl. by R. Jabłońska. Łódź: Tygiel Kultury.

Całka, M. (1959). Miniatury. Od Nowa 43.

Chaver, Y. (2011). Co musi być zapomniane: O przetrwaniu jidysz w syjonistycznej Palestynie. Cwiszn 4.

Cieślak, T. (2005). O liryce polskojęzycznej w Izraelu w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. In: Z. Anders, J. Wolski, eds. Poezja polska na obczyźnie: Studia i szkice. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, vol. 1.

Cieszyńska, J. (2006). Dwujęzyczność, dwukulturowość – przekleństwo czy bogactwo? O poszukiwaniu tożsamości Polaków w Austrii. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.

Cole, P., Hirsch, E., eds. (2008). Hebrew Writers on Writing. San Antonio: Trinity University Press

Dąbrowski, M., Molisak, A., eds. (2006). Pisarze polsko-żydowscy XX wieku: Przybliżenia. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.

Encyclopaedia Judaica. (1971). Jerusalem: Keter 1971, vol. 2.

Famulska-Ciesielska, K. (2008). Polacy. Żydzi. Izraelczycy: Tożsamość w literaturze polskiej w Izraelu. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.

Famulska-Ciesielska, K., Żurek, S.J, eds. (2012). Literatura polska w Izraelu: Leksykon. Kraków; Budapeszt: Austeria.

Friedrich, A., Bartal, I. (2012). Sentymenty i urazy. Opoka.org.pl, [online]. Available at: https://opoka.org.pl/biblioteka/I/IL/sentymenty_urazy.html [Accessed: 5 Dec.2 015].

Geller, A. (2011). O wojnie językowej w Palestynie – wprowadzenie do lektury, Cwiszn 4.

Gross, N. (1986). Mi atah, Adon Grimeḳ? Tel-Aviv: Moreshet.

Gross, N. (1991). Kim pan jest, panie Grymek? Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Gross, N. (1993). Inna droga 89

Miriam Akavii. Nowe Książki 1.

Gross, N. (2006). Przygody Grymka w Ziemi Świętej. Kraków: Rabid.

Grynberg, H. (2002). Pokolenie Szoa. Odra 4.

Grzela, R. (1998). Mieszkać w języku. Literatura izraelska po polsku. Gazeta Wyborcza 111.

Grzela, R., Amiel, I. (2014). Jestem tą, która tam była. Miasteczko Poznań 1–2.

Grzelczak, A., Akavia, M. (1999). Pamięć prosi o wyzwolenie. Przewodnik Katolicki – Tygodnik dla Rodzin 228.

Huppert, U. (1999). Mah zokher ha-yeled: 1939–1945. Ḳibbutz Daliyah: Hotsaʼat Maʻarekhet.

Huppert, U. (2004). Podróż do źródeł pamięci. Warszawa: Biblioteka Więzi. Ithl.org.il (2012). Dan Tsalka. [online] Available at: http://www.ithl.org.il/page_13194 [Accessed: 26 Dec. 2015].

Jabłońska, R. (1999), Eier zehr, Tel-Aviv: El’el.

Jabłońska, R. (2001). Harmonia czy dysonans. Tygiel Kultury 1–3.

Jabłońska, R. (2004). Nagłośnienie zmienne. Tygiel Kultury 4–6.

Koestler, A. (1949). Promise and Fulfilment. Palestine 1917–1949, London: Macmilian & Co.

Kossewska, E. (2009). O Polsce po “izraelsku”, o Izraelu po polsku. In: E. Kossewska, ed. Brzemię pamięci: Współczesne stosunki polsko-izraelskie. Warszawa: Neriton.

Kossewska, E. (2015). „Ona jeszcze mówi po polsku, ale śmieje się po hebrajsku”: Partyjna prasa polskojęzyczna i integracja kulturowa polskich Żydów w Izraelu (1948–1970). Warszawa: Wydawnictwa UW.

Kowalczyk, O. (1986). Eliezer ben Yehuda a odrodzenie języka hebrajskiego. Przegląd Orientalistyczny 1–2.

Kozioł, A., Akavia, M. (1990). Pustynne pokolenie. Koniec Wieku 1.

Kraskowska, E. (1989), Twórczość Stefana Themersona – dwujęzyczność a literatura. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Krauze, J., Zieliński, K. (2013). Medinat Israel: Państwo i tożsamość. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Kurcz, I. (2000). Psychologia języka i komunikacji. Warszawa: Scholar.

Lenar, A., Akavia, M. (1988). Chcę postawić most. Kurier Polski 117.

Leociak, J. (1994). Na obu brzegach. Nowe Książki 3.

Lewińska, M. (2008). Przechowane słowa. Tel Awiw: Instytut Polski.

Lisowski, J. (1975). Dwujęzyczność. In: S. Pollak, ed. Przekład artystyczny: O sztuce tłumaczenia, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Lisowski, K., Shinar, L. (1996). Krakowianka w izraelskiej literaturze. Fraza 14.

Löw, R. (1995). Znaki obecności: O polsko-hebrajskich i polsko-żydowskich związkach literackich. Kraków: Universitas.

Löw, R. (2001). Polskojęzyczne życie literackie w Izraelu: Wstępne rozpoznanie. In: J. Kryszak, R. Moczkodan, eds. Życie literackie drugiej emigracji niepodległościowej. Toruń: Wydawnictwo UMK, vol. 1.

Löw, R. (2002–2003). Józefa Baua znaki obecności. Archiwum Emigracji 5–6.

Maurer, J. (1994). W krainie mitów: Polskość i żydowskość. 2B 3–4.

mc/jp (2014). Uri Orlev: polski przekład to oryginał moich książek. Polskieradio.pl. [online] Available at: https://www.polskieradio.pl/8/2382/Artykul/1034067,Uri-

Orlev-polski-przeklad-to-oryginal-moich-ksiazek [Accessed: 26 Dec. 2015].

Megged, A. (2011). Rozważania o dwóch językach. Cwiszn 1–2.

Melchior, M. (1990). Społeczna tożsamość jednostki (w świetle wywiadów z Polakami pochodzenia żydowskiego urodzonymi w latach 1944–1955). Warszawa: UW. Wydział Profilaktyki, Resocjalizacji i Problemów Społecznych.

Melchior, M. (2004). Zagłada a tożsamość: Polscy Żydzi ocaleni na aryjskich papierach: Analiza doświadczenia biograficznego. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Miodunka, W. (2003). Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii, Kraków: Universitas.

Nagroda SEC dla Miriam Akavii (1988). Literatura na Świecie 10.

Niger, S. (1990). Bilingualism in the History of Jewish Literature. Transl. by J.A. Fogel. Lanham, Md.; New York; London: University Press of America.

Obirek, S., Akavia, M. (2000). Zawiedziona miłość. Dialog.org [online]. Available at: http://www.dialog.org/dialog_pl/miriam-akavia-rozmowa.htm [Accessed: 23 Jan. 2016].

Olszewska, K. (2015). Pisarki polskie w Izraelu. Z zagadnień autobiografizmu w literaturze. PhD. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.

Orlev, U. (1956). Ḥayale-ʻoferet. Merhavia.

Orlev, U. (1981). Ha-I bi-Reḥov ha-tsiporim. Yerushalayim: Keter.

Orlev, U. (1990). Wyspa na ulicy Ptasiej. Transl. by L.J. Kern. Warszawa: Nasza Księgarnia.

Orlev, U. (2000). Przed wojną czytałem mnóstwo książek… Guliwer 4.

Orlev, U. (2011). Wyspa na ulicy Ptasiej. Transl. by L.J. Kern. 2nd ed. Poznań: Harbor Point Media Rodzina.

Orlev, U. (2012a). Książki mojego dzieciństwa (1931–1945). Transl. by J. Rybicki. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Orlev, U. (2012b). Poesie scritte a tredici anni a Bergen-Belsen (1944). Firenze: Giuntina.

Orłowski, J. = Orlev, U. (2005) Wiersze z Bergen Belsen, 1944 = Shirim mi-Bergen-Belzen, 1944. Yerushalayim: Yad ṿashem.

Piątek, A. (2015). Polska w poezji Uriego Cwi Grinberga i Awota Jeszuruna. Studia Judaica 18, no 1.

Pinkerfeldowna, A. (1921). Pieśni życia. Lwów: nakładem autorki.

Polin.pl (2013). Poesie scritte a tredici anni a Bergen-Belsen (1944). [online] Available at: http://www.polin.pl/pl/aktualnosci/2013/01/03/poesie-scritte-a-tredici-anni-a-bergen-belsen-1944 [Accessed: 26 Dec. 2015].

Poskuta-Włodek D., Akavia, M. (2010). Dziewczynka z balkonu. Nowy Dziennik. [online] Available at: www.dziennik.com/przeglad-polski/artykul/dziewczynka-zbalkonu [Accessed: 5 Dec. 2015].

Prokop-Janiec, E. (1992). Międzywojenna literatura polsko-żydowska jako zjawisko kulturowe i artystyczne. Kraków: Universitas.

Rayfield, J.R. (1970). The Languages of a Bilingual Community. The Hague; Paris: Mouton 1970.

Ruta, M. (2003). Pomiędzy dwoma światami: O Kalmanie Segalu, Kraków: Księgarnia Akademicka.

Rutkowska, M. (2009). Ból dwu ojczyzn (O życiu i twórczości Miriam Akavii). Toruń: Towarzystwo Przyjaciół Archiwum Emigracji.

Sawin, R.L. (2003). Anita Wolfstein. Kontury 14.

Shinar, L. (1995). Michal, córka Szaula. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Shmeruk, Ch. (1989). Hebrew – Yiddish – Polish. A Trilingual Jewish Culture. In: Y. Gutman et al., eds. The Jews of Poland Between Two World Wars. Hanover, NH; London: University Press of New England.

Szmeruk, Ch. (2011). Hebrajska–jidysz–polska: Trójjęzyczna kultura żydowska. Cwiszn 1–2.

Simpson, E. (1978). Samuel Beckett: traducteur de lui-même: aspects du bilinguisme littéraire, Quebec: International Center for Research on Bilingualism.

Smoleński, P., Orlev, U. (2011). Uri Orlev: Najlepsze czasy były w getcie. Gazeta Wyborcza 150, suppl. Duży Format 24.

Sobolewska, J., Fink, I. (2003). Piszę szeptem. Gazeta Wyborcza, [online]. Available at: http://wyborcza.pl/1,75517,1472212.html [Accessed: 5 Dec. 2015].

Szaynok, B. (2009). Polska – Izrael 1948–1967. In: E. Kossewska, ed. Brzemię pamięci: Współczesne stosunki polsko-izraelskie. Warszawa: Neriton.

Szewc, P., Fink, I. (2003). Ocalić pamięć. Nowe Książki 5.

Szymaniak, K. (2011). Ilujęzyczna? O zmieniającej się koncepcji wielojęzycznej literatury żydowskiej, Cwiszn 1–2.

Tarnowska, B. (2004). Między światami: Problematyka bilingwizmu w literaturze: Dwujęzyczna twórczość poetów grupy „Kontynenty”. Olsztyn: Wydawnictwo UW-M.

Tarnowska, B. (2006). Smak obcości: Tożsamość i zakorzenienie na przykładzie polskiego pisarstwa w Izraelu. In: J.E. Zamojski, ed. Migracje i kultura. Warszawa: IH PAN, vol. 11.

Tarnowska, B. (2014). „Wielka przygoda polszczyzny”. O polskiej literaturze w Izraelu – dzisiaj i dawniej. In: Chłosta-Zielonka, J., Chojnowski, Z., eds. Literatura na progu XXI wieku. Olsztyn: Wydawnictwo UW-M.

Tarnowska, B., Jabłońska, J. (2008). Myśleć po polsku, myśleć po hebrajsku. Fraza 3–4. tj. (2014). Izraelski pisarz Uri Orlev: Jestem polskim patriotą. [online] Polskieradio.pl. Available at: https://www.polskieradio.pl/7/178/Artykul/1083767,Izraelski-pisarz-Uri-Orlev-jestem-polskim-patriota [Accessed: 5 Dec. 2015].

Tsalka, D. (2003), Sefer ha’alef-bet. Tel-Aviv: Hargol.

Tuszyńska, A. (1993), Kilka portretów z Polską w tle: Reportaże izraelskie. Gdańsk: Marabut.

Wasita, R., Amiel, I. (1996). Ocaliła mnie polszczyzna. Literatura na Świecie 10.

Weiss, S. (2005). Pokolenie Zagłady. Wprost 34.

Wojdowski, B. (1990). O Miriam Akavii i jej „Jesieni młodości”. Fołk-Sztyme 5 Jan.

Zacharska, A. (2003). Izraelski almanach „Kontury”, czyli o trzecim nurcie literatury polskiej. In: A. Szawerna-Dyrszka, M. Tramer. Żydzi w literaturze. Katowice: Gnome.

Zagórska-Springmann, A. (2005/2006). Wiersze [Zaszczytne miejsce; Ręka; Miejsce; Zwierzenie; Węgorze; Kobieta modularna; Język; Mężczyzna/kobieta]. Teka. Kwartalnik Literacki 5–6.

Zagórska-Springmann, A. (2008). Kobieta modularna; Język; Mężczyzna/kobieta; Jak mogę; Kłopot; Macierzyństwo; Zabawy. Miasteczko Poznań 1.

Ziemann, Z., ed. (2013). Tłumacząc Schulza: Zapis dyskusji panelowej, która odbył się podczas międzynarodowego festiwalu literackiego we Wrocławiu w 2012 roku. Przekładaniec 27.

Żurek, S.J. (2004). O polskojęzycznym, współczesnym (1989–2001) życiu literackim w Izraelu z perspektywy polskiej. In: B. Czarnecka, J. Kryszak, eds. Życie literackie drugiej emigracji niepodległościowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, vol. 2.

Informacje

Informacje: Wielogłos, 2018, Special Issue English Version, s. 71 - 92

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:
Bein polanit le’ivrit. On the Polish-Hebrew Literary Bilingualism in Israel (Reconnaissance)
Angielski:

Bein polanit le’ivrit. On the Polish-Hebrew Literary Bilingualism in Israel (Reconnaissance)

Autorzy

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Polska

Publikacja: 18.12.2018

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Beata Tarnowska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski