Autoutopie i doświadczenia kryzysu w praktykach life writing Erny Rosenstein i Urszuli Broll
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEAutoutopie i doświadczenia kryzysu w praktykach life writing Erny Rosenstein i Urszuli Broll
Data publikacji: 29.12.2023
Wielogłos, 2023, Numer 4 (58) 2023, s. 133 - 156
https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.031.18866Autorzy
Autoutopie i doświadczenia kryzysu w praktykach life writing Erny Rosenstein i Urszuli Broll
Tekst jest próbą analizy praktyk life writing neowangardowych artystek wizualnych: Erny Rosenstein i Urszuli Broll, przez pryzmat wprowadzonego przez autorkę pojęcia autoutopii i doświadczeń kryzysu. Źródłem wiedzy na ten temat są nie tylko obiekty sztuki (malarstwo, rysunek, obiekty artystyczne), ale także teksty literackie (poezja, proza), zapiski snów, wspomnienia, prywatne notatki pochodzące z archiwum artystek. Autorka poddaje rozważaniom relacje między doświadczanym przez obie artystki poczuciem kryzysu i rozpadu a ich utopijną wizją sztuki i praktyki artystycznej, w tym również aktywności pisarskiej (tworzenia poezji, bajek). Do takiej interpretacji skłania postrzeganie twórczości Rosenstein i Broll jako mediumicznej i medytacyjnej, pozwalającej im na rozwijanie praktyk duchowych oraz perspektywa realizowanych przez artystki autoutopijnych projektów sztuki-życia, których założenia wpisują się w postantropocentryczną myśl humanistyczną.
Archiwum prywatne Urszuli Broll.
Arsanios M., Powstawanie obrazu utopii, „dwutygodnik.com” 2020, nr 7 (285), https://www.dwutygodnik.com/artykul/9011-powstawanie-obrazu-utopii.html [dostęp: 20.02.2023].
Balisz-Schmelz J., Duchowe samokształcenie jako strategia oporu. „Mandale” Urszuli Broll, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 2020, nr 26, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2020/26-empatyczne-obrazy/duchowe-samoksztalcenie-jako-strategia-oporu [dostęp: 20.02.2023].
Borowiec J., Nadrealność [w:] E. Rosenstein, Poławiacz cieni (bajki zebrane), zebrał i oprac. J. Borowiec, il. K. Walentynowicz, Lusowo‒Warszawa: Wydawnictwo Wolno, Fundacja Galerii Foksal 2022.
Brach-Czaina J., Oddech [w:] eadem, Błony umysłu, Warszawa: Dowody na Istnienie 2022.
Brach-Czaina J., Otwarcie [w:] eadem, Szczeliny istnienia, Warszawa: Dowody na Istnienie 2018.
Braidotti R., Nomadism: Against Methodological Nationalism, „Policy Futures in Education” 2010, vol. 8, no. 3‒4.
Braidotti R., Podmioty nomadyczne. Ucieleśnienie i różnica seksualna w feminizmie współczesnym, przeł. A. Derra, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne 2009.
Broll U., [W spopielałych mgłach…], „Nowy Wyraz. Miesięcznik Literacki Młodych” 1973, nr 12.
Cisza jest wskazana. Rozmowa Urszuli Broll z Jakubem Gawkowskim, „dwutygodnik. com”, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9004-cisza-jest-wskazana.html [dostęp: 20.02.2023].
Eliade M., Aspekty mitu, przeł. P. Mrówczyński, Warszawa: Wydawnictwo KR 1998.
Eliade M., Sacrum, mit, historia. Wybór esejów, wyb. M. Czerwiński, przeł. A. Tatarkiewicz, Warszawa: PIW 1970.
Erna Rosenstein – komunistka, ale panienka z dobrego domu. Adam Sandauer w rozmowie z Piotrem Kosiewskim, „Magazyn Szum” 2023, nr 7, https://magazynszum.pl/erna-rosenstein-komunistka-ale-panienka-z-dobrego-domu-rozmowa-z-adamem-sandauerem [dostęp: 26.02.2023].
Ewa Kuryluk. Obrysować cień / Outlining the Shadow. 1968‒1978, malarstwo/paintings, katalog wystawy, Wrocław‒Gliwice‒Kraków 2011.
Foucault M., Techniki siebie [w:] idem, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, przeł. D. Leszczyński, Rasiński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2000.
Gawlik P., Waniek L., O katowickiej grupie Oneiron [w:] Awangarda/Underground. Idee, historie, praktyki w kulturze polskiej i czeskiej, red. A. Karpowicz, W. Parfianowicz, X. Stańczyk, Kraków: Wydawnictwo UJ 2018.
Hobgarska J., Kalendarium [w:] Atman znaczy Oddech / Urszula Broll. Atman Means Breath, red. K. Kucharska, J. Hobgarska, Warszawa: Fundacja Katarzyny Kozyry 2019.
Inna awangarda. Z Ewą Kuryluk rozmawiają Anna Nasiłowska i Ryszard Nycz, „Teksty Drugie” 1994, nr 5‒6.
Jarecka D., Erna Rosenstein. „Ekrany” i surrealizm traumatyczny [w:] eadem, Surrealizm, realizm, marksizm. Sztuka i lewica komunistyczna w Polsce w latach 1944‒1948, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN 2021.
Jarecka D., Piwowarska B., Erna Rosenstein. Mogę powtarzać tylko nieświadome / I Can Repeat Only Unconsciously, Warszawa: Fundacja Galerii Foksal 2014.
Juchniewicz A., „Ziemia otworzy usta”. O wyobraźni forensycznej Erny Rosenstein, „Narracje o Zagładzie” 2019, nr 5.
Katowicki underground artystyczny po 1953 roku, red. J. Zagrodzki, Katowice: Galeria Sztuki Współczesnej BWA 2004.
Korespondencja autorki z Janiną Hobgarską, Szczecin‒Jelenia Góra 2022/2023.
Kuryluk E., O pożytku z awangardy [w:] Widzenie awangardy, red. A. Stankowska, M. Telicki, A. Lewandowska, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 2018.
Kuryluk E., Podróż do granic sztuki. Eseje z lat 1975–1979 i eseje z lat późniejszych na ten sam temat, Warszawa: Wydawnictwo Książkowe „Twój Styl” 2005.
Kuryluk E., Weronika i jej chusta. Historia, symbolizm i struktura „prawdziwego obrazu”, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1998.
Kuryluk E., Drotkiewicz A., Rejs na planetę fraternitatis [w:] Ewa Kuryluk. Manhattan i Mała Wenecja. Rozmawia Agnieszka Drotkiewicz, Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich 2016.
Lévi-Strauss C., Struktura i forma. Rozważania o pracy Vladimira Proppa [w:] idem, Antropologia strukturalna II, przeł. M. Falski, Warszawa: Wydawnictwo KR 2001.
Małodobry A., Liczba, redukcja i trans. O różnych wzorcach mistycyzmu geometrii w sztuce XX wieku, „Elementy” 2022, nr 2.
„Na pewno mu nie przeszkadzałam”. Rozmowa z Erną Rosenstein [rozmawiał J. Baran]
„Na pewno mu nie przeszkadzałam”. Rozmowa z Erną Rosenstein [rozmawiał J. Baran] [w:] Erna Rosenstein, red. i układ graf. J. Chrobak, Kraków: Stowarzyszenie Artystyczne Grupa Krakowska 1992.
„Nowy Wyraz. Miesięcznik Literacki Młodych” 1973, nr 12 (grudzień).
Rakoczy M., Pisanie automatyczne, czyli o trudnych związkach awangardy z nowoczesnością, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2019, nr 62, z. 2.
Rosenstein E., Promienie Y. Scenariusz filmowy w oprawie teatralnej, „Dialog” 1998, nr 12.
Rosenstein E., Sny [w:] eadem, Poławiacz cieni (bajki zebrane), zebrał i oprac. J. Borowiec, il. K. Walentynowicz, Lusowo‒Warszawa: Wydawnictwo Wolno, Fundacja Galerii Foksal 2022.
Rosenstein E., W sobie samej wyjść z siebie [w:] eadem, Czas, Warszawa: PIW 1986.
Rozmowa Łukasza Guzka z Erną Rosenstein [w:] Erna Rosenstein, red. i układ graf. J. Chrobak, Kraków: Stowarzyszenie Artystyczne Grupa Krakowska 1992.
St-53. Twórcy. Postawy. Ślady. Katowicki underground artystyczny po 1953 roku, red. A. Niesyto, katalog wystawy, Katowice: Muzeum Historii Katowic 2003.
Stankowska A., Ikona i trauma. Pytania o „obraz prawdziwy” w liryce i sztuce polskiej drugiej połowy XX wieku, Kraków: Universitas 2019.
Strona internetowa poświęcona Urszuli Broll, http://urszula-broll.blogspot.com [dostęp: 24.02.2023].
Sztuka wewnętrzna. Henryka Wach-Malicka w rozmowie z Urszulą Broll, „Dziennik Zachodni” 1994, nr 232.
To we mnie trwa… Rozmowa Erny Rosenstein z Zenoną Macużanką, tekst uzgodniony 5.03.1992, https://www.sandauer.pl/artykuly/erna-rosensteinx-to-we-mnie-trwa,93.html [dostęp: 27.02.2023].
Tomczok M., Od „inter-” do „trans-”. Ciemne źródła sztuki Erny Rosenstein, „Porównania” 2021, nr 1 (28).
Ucieczka z getta we Lwowie. Szmalcownik morduje rodziców Erny Rosenstein, 9.10.2022, https://youtu.be/LkMDL92B8U8 [dostęp: 23.02.2023].
Urszula, D. Jaśkiewicz-Łebek, Polskie Radio Dwójka, https://www.polskieradio.pl/8/5201/Artykul/1971341,Urszula-reportaz-Doroty-JaskiewiczLebek [dostęp: 25.02.2023].
Urszula Broll. Atman znaczy Oddech / Urszula Broll. Atman Means Breath, red. K. Kucharska, J. Hobgarska, Warszawa: Fundacja Katarzyny Kozyry 2019.
Urszula Broll. Malarstwo, red. J. Hobgarska, katalog wystawy, Jelenia Góra: Biuro Wystaw Artystycznych 2005.
Urszula Broll – Malarstwo, wstęp J. Mielech, katalog wystawy, Jelenia Góra: Galeria Sztuki BWA 2015.
Wszystko dookoła, a potem ja. Z Krystyną Miłobędzką rozmawia Krzysztof Hoffmann, „Czas Kultury” 2022, nr 3.
Zagrodzki J., Urszula Broll i Grupa St-53 [w:] Urszula Broll, katalog wystawy, Jelenia Góra: Biuro Wystaw Artystycznych 2005.
Zapisane sny, https://www.rosenstein.info/zapisane-sny.html [dostęp: 26.02.2023].
Informacje: Wielogłos, 2023, Numer 4 (58) 2023, s. 133 - 156
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Autoutopie i doświadczenia kryzysu w praktykach life writing Erny Rosenstein i Urszuli Broll
Uniwersytet Szczeciński
Polska
Publikacja: 29.12.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 450
Liczba pobrań: 213