FAQ

Alborada iberyjska. Kobieca pieśń spotkania o świcie, XI–XVII wiek

Data publikacji: 2021

Wielogłos, 2021, Numer 3 (49) 2021, s. 1 - 30

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.21.019.15034

Autorzy

Grażyna Urban-Godziek
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0003-4140-9403 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Alborada iberyjska. Kobieca pieśń spotkania o świcie, XI–XVII wiek

Abstrakt

Iberian Alborada. The Woman’s Song at the Dawn, 11th-17th Century

The aim of the article is to define the genre of alborada, referring to its oldest Iberian forms, Mozarabic and Portuguese, and showing its evolution in the Early Modern Castilian poetry. This study will therefore serve as a basis for delineating the genre, which was present also in other European literatures, i.a. Polish from Renaissance to Romanticism. Iberian songs discussed here display a clear structure established in a long tradition and exploit the theme of lovers meeting at dawn, originating in the folk tradition, and implemented in Medieval formal courtly genres of kharjacantiga de amigo (examples of Pero Meogo and Dom Dinis), and in 15th-century villancico, and entering other genres, most prominently sonnets, during the Renaissance. These multiple formal changes result in a gradual evolution of the lyrical subject of the alborada - the original complaint of a girl in love, a girl who is active and fighting for her happiness, has been transformed into a song of adoration and regret of a he-lover who serenades at nights for a lady who is mute and confined to the frame of her window. By this token, the history of the lyrical genre reflects the gradual removal of voices and subjectivity from women.

Artykuł powstał w ramach realizacji projektu badawczego „Od paraklausithyronu do serenady” nr 2012/07/B/HS2/01297 finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Antologia palatyńska, przeł. Z. Kubiak, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978.
Antologia poezji hiszpańskiej, oprac. i wybór J. Strasburger, przeł. J. Strasburger et al., Warszawa: Elma Books 2000.
Baczyńska B., Historia literatury hiszpańskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2014.
Bec P., Genres et registres dans la lyrique médiévale des XIIe et XIIIe siècle. Essai de classement typologique, „Revue de Linguistique Romane”1974, no 38.
Bec P., La lyrique française au Moyen-Âge (XIIe–XIIIe siècles). Contribution à une typologie des genres poétiques médiévaux. Études et textes, vol. I: Études, Paris: Éditions A. & J. Picard 1977.
Beltrán V., Tomassetti I., Refrains ed estribillos: dalla citazione all’imitazione [w:] Dai pochi ai molti. Studi in onore di Roberto Antonelli, a cura di P. Canettieri e A. Punzi, t. I, Roma: Viella 2014.
Brea (López) M., Albas y alboradas ¿un problema genérico o terminológico en la lírica gallego-portuguesa? [w:] Actas del IX Congreso Internacional de la Asociación Hispánica de Literatura Medieval (A Coruña, 18–22 de septiembre de 2001), eds. M. Pampín Barral, C. Parrilla García, vol. I, Noia: Toxosoutos 2005.
Chaguinian Ch., Introduction. L’alba occitane: un corpus composite [w:] Les albas occitanes, étude, et édition par Ch. Chaguinian, transcription musicale et étude des mélodies par J. Haines, Paris: H. Champion 2008.
Cohen R., 500 Cantigas d’Amigo, https://jscholarship.library.jhu.edu/bitstream/handle/1774.2/33843/6-cantigas%20d%27amigo501-648.pdf?sequence=25&isAllowed=y [dostęp 25.07.2020].
Cohen R., The Cantigas d’Amigo. An English Translation, 2010, https://jscholarship.library.jhu.edu/bitstream/handle/1774.2/33843/9-The%20Cantigas%20d%27Amigo%20-%20An%20English%20Translation.pdf [dostęp: 25.07.2020].
Cohen R., The Cantigas of Pero Meogo, edited with Introduction and Commentary, 2014, https://jscholarship.library.jhu.edu/handle/1774.2/33843[dostęp: 20.04.2020].
Cohen R., Girl in the Dawn: Textual Criticism and Poetics, „Portuguese Studies”2006, no. 22 (1). Alborada iberyjska. Kobieca pieśń spotkania o świcie, XI–XVII wiek
Dronke P., Medieval Latin and the Rise of European Love-Lyric, vol. I, Oxford: Oxford University Press 1999.
Empaytaz D., Antologia de albas, alboradas y poemas afines en la Península Ibérica hasta 1625, Madrid: Playor 1976.
Frappier J., La Poésie lyrique française aux XIIe et XIIIe siècles. Les Auteurs et les genres, Paris: Centre de Documentation Universitaire 1966.
Frenk M., Glosas de tipo popular en la antigua lírica, „Nueva Revista de Filología Hispánica”1958, nr 3–4.
Fuente Cornejo T., La canción de alba en la lírica románica medieval: Contribución a un estudio tipológico, Oviedo: Universidad de Oviedo 1999.
García Gómez E., Las jarchas romances de la serie árabe en su marco, Barcelona: Seix Barral 1975.
García Gómez E., Poesía arábigo-andaluza, breve síntesis histórica, Madrid: Instituto Faruk I de estudios islamicos 1952.
Homer, Odyseja, przeł. J. Parandowski, Warszawa: Czytelnik 1989.
Jeanroy A., Les origines de la poésie lyrique en France au Moyen-Âge. Études de littérature française et comparée suivies de textes inédits, Paris: Librairie Hachette 1889.
Kelly-Gadol J., Did Women Have a Renaissance? [w:] Becoming Visible. Women in European History, eds. R. Bridenthal, C. Koonz, Boston: Houghton Mifflin 1977.
Liryka starożytnej Grecji, przeł. i oprac. J. Danielewicz, Wrocław etc.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1987.
Lord A.B., Pieśniarz i jego opowieść, przeł. P. Majewski, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2010.
Mendes A.L., O trovar coroado de Dom Dinis: Modelo de racionalidade artística e identitária do trovadorismo galego-português, Curitiba: Universidade Federal do Paraná 2018.
Monroe J.T., Zajal and Muwashshaḥa. Hispano-Arabic Poetry and the Romance Tradition [w:] The Legacy of Muslim Spain, ed. S. Khadra Jayyusi, vol. I, Leiden etc.: Brill 1992.
Pernoud R., Kobieta w czasach katedr, przeł. I. Badowska, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1990.
Projekt Cantigas Medievais Galego-Portuguesas, https://cantigas.fcsh.unl.pt/sobreascantigas.asp?ling=eng [dostęp: 25.07.2020].
Romeralo A.S., El villancico (Estudios sobre la lírica popular en los siglos XV y XVI), Madrid: Editorial Gredos 1969.
Solá-Solé J.M., Las jarchas romances y sus moaxajas, Madrid: Taurus 1990.
Stern S.M., Les vers finaux en espagnol dans les muwaššahs hispano-hebraïques. Une contribution à l’histoire du et à l’étude du muwaššahs vieux dialecte espagnole ‘mozarab’, „Al-Andalus”1948, no 13.
Tubarac D., La novena cantiga de Pero Meogo y los textos europeos con el motive de la falsa excusa del agua enturbiada por un animal: análisis comparado, „AnMal Electrónica”2010, no 28, http://www.anmal.uma.es/numero28/Meogo.htm [dostęp: 23.07.2020].
Urban-Godziek G., Alba dworska trubadurów (rozstanie o świcie), „Terminus” 2020, z. 2.
Urban-Godziek G., Elegia na progu. Antyczne dziedzictwo motywu paraklausithyron w twórczości elegijnej renesansu (usque ad Ioannem Cochanovium), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2011, z. 18 (38).
Urban-Godziek G., Romańska alba tradycyjna. Między pieśnią ludową a dworską, „Terminus” 2020, z. 2.
Vega L. de, Si os partiéredes al alba, https://lenguayliteratura.org/proyectoaula/lope-de-vega-si-os-partieredes-al-alba[dostęp: 20.07.2020].
Wilson E.M., Albas y alboradas en la Península [w:] idem, Entre las jarchas y Cernuda. Constantes y variables en la poesía española, Barcelona: Ariel 1977.
Wilson E.M., Iberian [w:] Eos. An Enquiry into the Theme of Lovers’Meetings and Partings at Dawn in Poetry, ed. A.T. Hatto, London–The Hague–Paris: Mouton & Co. 1965.

Informacje

Informacje: Wielogłos, 2021, Numer 3 (49) 2021, s. 1 - 30

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Alborada iberyjska. Kobieca pieśń spotkania o świcie, XI–XVII wiek

Angielski:

Iberian Alborada. The Woman’s Song at the Dawn, 11th-17th Century

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-4140-9403

Grażyna Urban-Godziek
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
https://orcid.org/0000-0003-4140-9403 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 2021

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Grażyna Urban-Godziek (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski