Wspólnota losu czy wspólnota tożsamości? Uchodźcy kontra repatrianci
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEWspólnota losu czy wspólnota tożsamości? Uchodźcy kontra repatrianci
Data publikacji: 05.09.2019
Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2019 (XLV), Nr 2 (172), s. 237 - 253
https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.19.022.10848Autorzy
Wspólnota losu czy wspólnota tożsamości? Uchodźcy kontra repatrianci
Artykuł ukazuje funkcjonującą w przestrzeni społecznej konfrontację dwóch imigranckich grup – repatriantów i uchodźców, które wraz z kryzysem uchodźczym w Europie oraz polityzacją problemów dotyczących zarówno jednej jak i drugiej grupy, ulegają społecznej polaryzacji. Do analizy zjawiska wykorzystywane są dwie antropologiczne kategorie: opozycyjna – Swoich i Obcych, oraz „jednocząca” – wspólnoty. Druga z nich traktowana jest jako objawiająca się na dwóch płaszczyznach – opartej na przynależności narodowej oraz opartej na dzieleniu wspólnego losu. Proces przypisywania obydwu grupom cech swojskości bądź obcości, włączania do wspólnoty bądź wykluczania z niej, ulega relatywizacji pod wpływem bieżących wydarzeń światowych i ich społecznego odbioru współkształtowanego w niemałym stopniu przez dyskurs oficjalny. Główną tezą wynikającą z analizy przedstawionej sytuacji jest, iż próby powoływania się na wspólnotę losu wszystkich migrantów dokonywane przez środowiska pro- imigranckie i pro-uchodźcze, w obliczu strachu wywołanego kryzysem związanym z napływem uchodźców, zderzają się w nierównej walce ze wspólnotą tożsamości mającą niejako pierwszeństwo w sytuacji zagrożenia. W tekście wykorzystuję wyniki dwuletnich badań prowadzonych w środowisku repatriantów oraz spostrzeżenia jako uczestnika i obserwatora debaty publicznej na temat uchodźców w Polsce.
Community of fate, or community of identity? Refugees vs. repatriates
The article shows the confrontation of two immigrant groups – repatriates and refugees – operating in the social space. This confrontation, together with the refugee crisis in Europe and the politicization of problems affecting both groups, becomes subject to social polarization. Two anthropological categories are used for the analysis of the phenomenon: the opposition of Us and Them (Swoi and Obcy), and the “unifying” notion of community. The second is treated as being manifested on two levels – on nationality and on sharing a common fate. The process of assigning the characteristics of homeliness or strangeness to both groups, of joining or excluding from the community, is relativized under the influence of current world events and their social reception has been co-shaped to a large extent by the official discourse. The main thesis resulting from the analysis of the presented situation is that attempts to invoke the community of the fate of all migrants made by pro-immigrant and pro-refugee activists, in the face of fear caused by the crisis related to the influx of refugees, collide in an unequal struggle with the identity-community as a priority in an emergency situation. In the text, I use the results of two-year research conducted in the repatriate community and impressions as a participant and observer of the public debate on refugees in Poland.
Keywords: migrations, solidarity, community of fate, identity-community, folks and aliens, refugees, repatriates, refugee crisis, repatriation, polarization.
Anderson B. (1997), Wspólnoty wyobrażone, Kraków: Znak – Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
Babiński G. (1997), Pogranicze polsko-ukraińskie. Etniczność, zróżnicowanie religijne, tożsamość, Kraków: Nomos.
Barth F. (2004), Grupy i granice etniczne: społeczna organizacja różnic kulturowych, w: Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, Warszawa, s. 348–377.
Bauman Z. (2003), Razem osobno, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bobako M. (2017), Islamofobia jako technologia władzy: studium z antropologii politycznej, Kraków: Universitas.
Bloch N. (2017), Projekt „Wszyscy jesteśmy migrantami. (Od)zyskiwanie pamięci migracyjnej”, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, z. 1(163), s. 333–339.
Borkowski P. (2017), Wymiar polityczny uchodźstwa – wybrane problemy w kontekście europejskiego kryzysu migracyjnego, w: Wojtaszczyk K.A., Szymańska J. (red.), Uchodźcy w Europie. Uwarunkowania, istota, następstwa, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, s. 32–45.
Brubaker R. (1998), Nacjonalizm inaczej, Warszawa-Kraków: Wyd. Naukowe PWN.
Burszta W. (2004), Różnorodność i tożsamość. Antropologia jako kulturowa refleksyjność, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Burszta W., Jaskułowski K. (2005), Mniejszości narodowe i etniczne a idea państwa narodowego na początki XXI wieku, w: M. Nijakowski (red.), Polityka państwa polskiego wobec mniejszości narodowych i etnicznych, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, s. 13–34.
Czapka E. (2017), Wymiar społeczno-kulturowy uchodźstwa, w: Wojtaszczyk K.A., Szymańska J. (red.), Uchodźcy w Europie. Uwarunkowania, istota, następstwa, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, s. 64–77.
Eberhardt P. (1994), Przemiany narodowościowe na Ukrainie XX wieku, Warszawa: Obóz.
Gorbaniuk J. (1998), Problemy adaptacji młodzieży polskiego pochodzenia ze Wschodu studiującej w Polsce – na przykładzie grupy studentów z Lublina, „Przegląd Polonijny” nr 3, s. 87–102.
Grzymała–Kazłowska A., Grzymała-Moszczyńska H. (2012), Repatrianci z Kazachstanu – charakterystyka i główne problemy adaptacyjne, Warszawa: Komitet Badań nad Migracjami.
Iwanow M. (1991), Pierwszy naród ukarany. Polacy w związku radzieckim 1921–1939, Warszawa-Wrocław: PWN.
Jasiewicz Z. (1992), Polacy z Ukrainy w Kazachstanie. Etniczność a historia, „LUD” t. 75, s. 11–54.
Kijas A. (1993), Polacy w Kazachstanie. Przeszłość i teraźniejszość, Poznań: Abos.
Klaus W., Ostaszewska-Żuk E., Szczepanik M. (2017), Fundusze Europejskie i ich rola we wspieraniu integracji cudzoziemców w Polsce, https://interwencjaprawna.pl/wp-content/uploads/2017/09/raport_po-FAMI_net.pdf (dostęp: 19.11.2018).
Kość-Ryżko K. (2011), „Nic mnie serce za Kazachstanem nie boli…”.Wyzwania akulturacyjne polskich repatriantow z Kazachstanu, „Etnografia Polska”, t. 55, z. 1–2, s. 149–178.
Kozubal M. (2018), Repatriacji trzeba naprawdę chcieć, www.rp.pl/Repatrianci/304179913-Repatriacji-trzeba-naprawde-chciec.html
Książek J. (2018), Stamtąd – tu. Obrazy tożsamości kazachstańskich Polaków w kontekście repatriacji, Toruń: Wydawnictwo UMK.
Kuligowski (2018), Archipelagi empatii, „Czas Kultury”, s. 112–117.
Kupczak J. M. (1994), Polacy na Ukrainie w latach 1921–1939, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Lesińska M. (2016), Upolitycznienie emigracji i diaspory. Analiza dyskursu politycznego w Polsce w latach 1991–2015, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, z. 3(161), s. 11–30.
Łodziński S. (2017), „Niepolityczna polityka”? Kształtowanie się polityki migracyjnej w Polsce w latach 1989–2016 „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, z. 2(164), s. 39–66.
Łodziński S. (1997), Informacja sejmowa nr 586, Repatriacja osób narodowości lub pochodzenia polskiego w latach 1989 – 1997. Problemy prawne i instytucjonalne, http://biurose.sejm.gov.pl/teksty/i-586.htm.
Nikitorowicz J. (2001), Wprowadzenie, w: Nikitorowicz i in. (red.), Kultury tradycyjne a kultura globalna. Konteksty edukacji międzykulturowej. Tom 1, Białystok: Transhumana.
Obrębski Józef 2005, Dzisiejsi ludzie Polesia i inne eseje, Kraków: Wyd. IFiS PAN.
Patek A. (2001), Polska diaspora w Rosji Radzieckiej i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, w: Walaszek A. (red.), Polska diaspora, Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 293–325.
Repatriacja jako element polityki demograficznej Polski, Materiały z konferencji Poznań, 13–14 grudnia 2003, Poznań: Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”.
Sadowski A., Czerniawska M. (1999), Tożsamość Polaków na pograniczach, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Smith A.D. (2009), Kulturowe podstawy narodów, Kraków: Wyd. UJ
Smolicz J. (1984), Rdzeń kulturowy a tożsamość etniczna, „Studia Polonijne”, t. 8, Lublin, s. 33–46.
Stroński H. (2007), Ucieczki, deportacje i repatriacje Polaków z Ukrainy w XX wieku: etapy, rozmach, specyfika, skutki, „Przegląd Polonijny” XXXIII, z. 4, s. 91–108.
Znaniecki F. (1930), Studia nad antagonizmem do obcych, „Przegląd Socjologiczny”, t. 1, s. 158–209.
Informacje: Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2019 (XLV), Nr 2 (172), s. 237 - 253
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Wspólnota losu czy wspólnota tożsamości? Uchodźcy kontra repatrianci
Community of fate, or community of identity? Refugees vs. repatriates
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Polska
Publikacja: 05.09.2019
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1627
Liczba pobrań: 1281