Wandalizm zabytków z perspektywy kryminologicznej
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEWandalizm zabytków z perspektywy kryminologicznej
Data publikacji: 10.01.2018
Santander Art and Culture Law Review, 2017, 1/2017 (3), s. 1 - 1
https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.17.003.7375Autorzy
Wandalizm zabytków z perspektywy kryminologicznej
Autorzy artykułu poruszają problematykę wandalizmu zabytków postrzeganego z perspektywy kryminologicznej. Przedstawiają ponadto prawnokarną kwalifikację czynów o charakterze wandalskim. Wskazują na wybrane czynniki etiologiczne tej patologii. Główny wątek rozważań poświęcony jest fenomenologii wandalizmu zabytków. Autorzy charakteryzują specyficzne formywandalizmu zabytków, występujące w szczególności w Polsce Północno-Wschodniej (Warmia, Mazury, Podlasie). Omówione zostały takie aspekty zjawiska jak: wandalizm ideologiczny, wandalizm zabytków archeologicznych, wandalizm przez zaniechanie oraz wandalizm krajobrazu kulturowego. Poprzez skonfrontowanie językowych i doktrynalnych definicji wandalizmu z występującymi w praktyce formami tego zjawiska autorzy formułują własną propozycję definicji wandalizmu zabytków.
Vandalism of monuments from the criminological perspective
Abstract
In this paper the authors discuss issues referring to the vandalism of monuments from the criminological perspective. They present the legal definition of criminal acts of vandalism. The paper begins by pointing out selected etiological factors. The main focus of the paper is on the phenomenology of vandalism of monuments. In this part, the specific forms of monument vandalism which appear very often in north-eastern Poland (Warmia, Masuria, Podlasie) are characterised. Furthermore, the paper presents the phenomenology of issues such as: ideological vandalism, vandalism of archaeological monuments, vandalism by omission, and vandalism of cultural landscape. By confronting linguistic and doctrinal definitions of vandalism with the phenomenon as it occurs in practice, the authors create their own definition of the vandalism of monuments.
Bąkowski T., Krajobraz kulturowy, w: K. Zeidler (red.), Leksykon prawa ochrony zabytków. 100 podstawowych pojęć, C.H. Beck, Warszawa 2010.
Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Arche, Gdańsk 2001.
Bursche A., Złodzieje i paserzy, dogmatycy i moraliści, „Światowid” 2000, nr 2(43).
Czajkowska E., Truskolaska M., Wandalizm dzieł sztuki jako wizualny przejaw nienawiści na przykładzie województwa podlaskiego, w: W. Pływaczewski, P. Lubiewski (red.), Współczesne ekstremizmy. Geneza, przejawy, przeciwdziałanie, Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej. Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2014.
Czerniak L., Niechciane zabytki archeologiczne, w: J. Włodarski, K. Zeidler (red.), Prawo muzeów, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2008.
Dekret Rady Regencyjnej z dnia 31 października 1918 r. o opiece nad zabytkami sztuki i kultury, „Dziennik Praw” 1918, nr 16.
Drela M., Park kulturowy, w: K. Zeidler (red.), Leksykon prawa ochrony zabytków. 100 podstawowych pojęć, C.H. Beck, Warszawa 2010.
Duda M., Nielegalne poszukiwania zabytków jako zagrożenie dla dziedzictwa kulturalnego, w: W. Pływaczewski, B. Gadecki (red.), Ochrona dziedzictwa kulturalnego i naturalnego. Perspektywa prawna i kryminologiczna, C.H. Beck, Warszawa 2015.
Duda M., Narodowska J., Eksploracja archeologiczna obszarów leśnych, w: W. Pływaczewski, M. Duda (red.), Nielegalna eksploatacja obszarów leśnych, Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej. Wydział Prawa i Administracji. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn 2013.
Gadecki B., Karnoprawna ochrona zabytków architektury, w: W. Pływaczewski, S. Buczyński (red.), Wandalizm wobec dziedzictwa naturalnego i kulturowego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski. Wydział Prawa i Administracji. Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej, Olsztyn 2015.
Gadecki B., Ochrona podwodnego dziedzictwa kultury – aspekty prawnokarne i kryminologiczne, C.H. Beck, Warszawa 2014.
Gadecki B., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Art. 108-120. Przepisy karne. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2014, s. VII.
Gerecka-Żołyńska A., Rozważania wokół współczesnych problemów karnoprawnej i karnoprocesowej ochrony zabytków, w: W. Szafrański (red.), Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, t. 2, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2008, s. 134.
Golat R., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, Zakamycze, Kraków 2004.
Gosztyła M., Pásztor P., Konserwacja i ochrona zabytków architektury, wyd. 2, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2013, s. 67-76.
Hołyst B., Przyczyny i przejawy wandalizmu, w: B. Hołyst (red.), Wandalizm. Aspekty socjologiczne, psychologiczne i prawne, PWN, Warszawa 1984.
Jagielska-Burduk A., Szafrański W., Lasik P. (red.), Zogniskowany wywiad grupowy jako metoda badania prawa ochrony dziedzictwa kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2016.
Kaczmarek J., Zeidler K., Prawnokarna ochrona zabytków, „Prokuratura i Prawo” 2004, nr 2.
Kałędek E., Gadecki B., Przestępczość przeciwko zabytkom. Wnioski po analizie akt spraw sądowych, w: M. Trzciński, O. Jakubowski (red.), Przestępczość przeciwko dziedzictwu kulturowemu, Katedra Kryminalistyki Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2016.
Kostrzewa D., Krajobraz przyrodniczy a krajobraz kulturowy – porównanie instytucji prawnych, w: W. Pływaczewski, B. Gadecki (red.), Ochrona dziedzictwa kulturalnego i naturalnego. Perspektywa prawna i kryminologiczna, C.H. Beck, Warszawa 2015.
Kostrzewski B., Ochrona zabytków przedhistorycznych, „Czytelnik”, Łódź 1948.
Kowalski W., Cywilnoprawne aspekty obrotu skradzionymi dobrami kultury, w: J. Kaczmarek (red.), Prawnokarna ochrona dziedzictwa kultury, Zakamycze, Kraków 2006.
Lewandowska I., Konserwatorskie zwierzenia. Rozmowy z Lucjanem Czubielem konserwatorem zabytków w Olsztynie 1956-1993, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2015.
Lewicka M., W świecie zabytków sztuki, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1976.
Łukaszewicz-Jędrzejewska E., Trudne dziedzictwo – zabytki Dolnego Śląska „jako źródło kształtowania i wychowania nowego człowieka”, w: E. Pilecka, J. Raczkowski (red.), Wobec zabytku… tradycje i perspektywy postaw, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2010.
Makiłła-Polak J., Problematyka niszczenia zabytków nieruchomych w Polsce na przykładzie sprawy zburzenia willi na ulicy Zgierskiej w Łodzi, w: M. Trzciński, O. Jakubowski (red.), Przestępczość przeciwko dziedzictwu kulturowemu, Katedra Kryminalistyki Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2016.
Marcinkowska M., Rewindykacja muzealiów z Rosji, w: J. Włodarski, K. Zeidler (red.), Prawo muzeów, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2008.
Nowakiewicz T. (red.), Archeologiczne dziedzictwo Prus Wschodnich w archiwum Feliksa Jakobsona, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Departament Dziedzictwa Kulturowego, Warszawa 2011.
Ogrodzki P., Przestępczość przeciwko zabytkom (krótka charakterystyka zjawiska), w: M. Karpowicz, P. Ogrodzki (red.), Międzynarodowa współpraca służb policyjnych, granicznych i celnych w zwalczaniu przestępczości przeciwko zabytkom, Wydział Wydawnictw Wyższej Szkoły Policji, Szczytno 2005.
Ostrowska K., Psychologiczne aspekty wandalizmu nieletnich, w: B. Hołyst (red.), Wandalizm. Aspekty socjologiczne, psychologiczne i prawne, PWN, Warszawa 1984.
Pływaczewski W., Degradacja krajobrazu jako szczególna forma wandalizmu ekologicznego – kontrowersje wokół lokalizacji farm wiatrowych na obszarach wyróżniających się cennymi walorami naturalnymi i kulturowymi, w: W. Pływaczewski, S. Buczyński (red.), Wandalizm wobec dziedzictwa naturalnego i kulturowego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski. Wydział Prawa i Administracji. Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej, Olsztyn 2015.
Pływaczewski W., Wandalizm wobec dziedzictwa kulturowego jako przejaw nienawiści o podłożu ideologicznym, w: M. Różański, N. Kasparek (red.), Ochrona dóbr kultury. Aktualne wyzwania, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Olsztyn 2016.
Pływaczewski W., Wandalizm z perspektywy ochrony dziedzictwa kultury – diagnoza zjawiska oraz możliwości przeciwdziałania, w: K. Zeidler (red.), Prawo ochrony zabytków, Wolters Kluwer, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Warszawa – Gdańsk 2014.
Pływaczewski W., Zawłaszczanie przestrzeni przyrodniczej i kulturowej – uwagi na tle zjawiska dewastacji krajobrazu, w: W. Pływaczewski, B. Gadecki (red.), Ochrona dziedzictwa kulturalnego i naturalnego. Perspektywa prawna i kryminologiczna, C.H. Beck, Warszawa 2015.
Pruszyński J., Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna, t. 1, Zakamycze, Kraków 2001.
Pruszyński J., Ochrona zabytków w Polsce. Geneza. Organizacja. Prawo, PWN, Warszawa 1989.
Pruszyński J., Prawna ochrona zabytków architektury w Polsce, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1977.
Radecki W., Ochrona dóbr kultury w nowym kodeksie karnym, „Prokuratura i Prawo” 1998, nr 2.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 r. o opiece nad zabytkami, Dz. U. Nr 29, poz. 265.
Siemaszko A., Wandalizm – definicja, etiologia, zapobieganie, w: B. Hołyst (red.), Wandalizm. Aspekty socjologiczne, psychologiczne i prawne, PWN, Warszawa 1984.
Szacki J., Ideologia, w: A. Kłoskowska (red.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 1: Pojęcia i problemy wiedzy o kulturze, „Wiedza o Kulturze”, Wrocław 1991.
Trzciński M. (red.), Archeologia sądowa w teorii i praktyce, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2013.
Trzciński M., Kryminalistyczne i kryminologiczne aspekty przestępstw przeciwko zabytkom archeologicznym, „Państwo i Prawo” 2007, nr 3.
Trzciński M., O niszczeniu zabytków, w: W. Pływaczewski, B. Gadecki (red.), Ochrona dziedzictwa kulturalnego i naturalnego. Perspektywa prawna i kryminologiczna, C.H. Beck, Warszawa 2015.
Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury, Dz. U. Nr 10, poz. 48.
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń, tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 1094, ze zm.
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 1446.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.
Waltoś S., Grabież ołtarza Wita Stwosza, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
Wandalizm [hasło], w: M. Szymczak (red.), Słownik języka polskiego, t. III, Warszawa 1979.
Zeidler K., Wartość zabytku jako kategoria normatywna, w: W. Szafrański (red.), Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, t. 2, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2008.
Zeidler K., Rybiński P., Społeczna szkodliwość czynu a przestępstwa przeciwko dziedzictwu kultury, w: M. Trzciński, O. Jakubowski (red.), Przestępczość przeciwko dziedzictwu kulturowemu, Katedra Kryminalistyki Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2016.
Zeidler K., Trzciński M., Wykład prawa dla archeologów, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2009.
Zunkovic V., To tylko znak, Studio „Avalon”, Olsztyn 2016.
Informacje: Santander Art and Culture Law Review, 2017, 1/2017 (3), s. 1 - 1
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Wandalizm zabytków z perspektywy kryminologicznej
Vandalism of monuments from the criminological perspective
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej
Publikacja: 10.01.2018
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2746
Liczba pobrań: 1466