Poglądy Pedagogiczne Zenona Grocholewskiego

Urszula Maja Krzyżanowska

Poglądy Pedagogiczne Zenona Grocholewskiego

Data publikacji: 14.11.2022

Polska Myśl Pedagogiczna, VIII (2022), Numer 8, s. 233 - 255

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.22.012.16065

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Poglądy Pedagogiczne Zenona Grocholewskiego

Abstrakt

Szkoły katolickie stanowią główną alternatywę dla państwowych jednostek edukacyjnych na całym świecie. Podlegają one nie tylko władzom państwa, w którym funkcjonują, ale również organom Watykanu. Zarządzający dykasterią odpowiedzialną za szkolnictwo katolickie prefekt ma zatem wpływ na edukację w skali globalnej. Wśród zarządców dykasterii po II Soborze Watykańskim wyróżnić należy postać polskiego kardynała Zenona Grocholewskiego, który przodował w osiągnięciach akademickich, dydaktycznych oraz pod względem ilości uwagi i wysiłku poświęconych kwestiom pedagogicznym. Artykuł ma na celu rekonstrukcję jego poglądów na edukację. Przedstawione zostają zapatrywania Zenona Grocholewskiego na wychowanie w ogóle, szkoły katolickie, szkolnictwo wyższe oraz formację duchownych, a także wyłonione dominujące w nich kategorie. Na koniec podjęto próbę oceny jego przekonań (również pod kątem ich zgodności z nauką Kościoła) oraz umiejscowienia ich w szerszym kontekście myśli pedagogicznej.

Pedagogical Views of Zenon Grocholewski

Catholic schools are the main alternative to state-run educational entities around the world. They are subject not only to the authorities of the country in which they operate but also to the authorities of the Vatican. The prefect who manages the dicastery responsible for catholic schooling therefore has influence over education on a global scale. Among dicastery administrators after the Second Vatican Council, we should mention the Polish Cardinal Zenon Grocholewski, who led the way in terms of academic achievements, teaching and the amount of attention and effort devoted to pedagogical issues. In the paper, Zenon Grocholewski’s views on education in general, Catholic schools, higher education and the formation of the clergy are presented and the dominant categories are identified. Finally, an attempt is made to evaluate his beliefs (including their compatibility with the teachings of the Church) and to place them in the broader context of pedagogical thought.

Słowa kluczowe

Zenon Grocholewski, Kongregacja Edukacji Katolickiej, pedagogika katolicka, konserwatyzm; Zenon Grocholewski, Congregation for Catholic Education, Catholic pedagogy, conservatism

Zenon Grocholewski, Congregation for Catholic Education, Catholic pedagogy, conservatism

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Benedykt XVI. „List apostolski w formie Motu proprio Ministrorum institutio”, 16.01.2013.

Cardinalis Zeno Grocholewski: doctor honoris causa Universitatis Studiorum Naturalium Posnaniensis, die XXII mensis novembris anno MMXVIII, red. Anna Zielińska-Krybus. Poznań: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, 2018.

Darowski, Roman. „Kardynał Zenon Grocholewski i jego wkład w dzieło edukacji katolickiej w świecie”. Horyzonty Wychowania 13 (27) (2014): 97–118.

Dziuba, Andrzej. „Kard. Zenon Grocholewski, Uniwersytety wobec współczesnych wyzwań, Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego, Warszawa 2013, ss. 400. [recenzja]”. Collectanea Theologica 85 (1) (2021): 219–223.

Fiejdasz, Lidia. „Sprawozdanie z wyjazdu naukowo-pielgrzymkowego pracowników i studentów Instytutu Prawa Kanonicznego do Rzymu w dniach 20–29 października 2006 roku”. Roczniki Nauk Prawnych XVII (2) (2007): 239–241.

Gałkowski, Adam. „Medal honorowy «Polonia Semper Fidelis»”. Niepodległość i Pamięć. Czasopismo Humanistyczne XXIV, 1 (57) (2017): 245–246.

Goralski, Wojciech. „Wkład kard. Zenona Grocholewskiego w dzieło edukacji katolickiej w świecie”. Prawo Kanoniczne 58 (4) (2015): 15–42.

Grocholewski, Zenon. Bł. Edmund Bojanowski w dynamizmie tworczej miłości. Poznań: Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha, 2014.

Grocholewski, Zenon. Bł. kardynał Stefan Wyszyński: więzień w Panu. Poznań: Święty Wojciech Dom Medialny, 2021.

Grocholewski, Zenon. Bł. Sancja Szymkowiak: postanowiła zostać świętą. Poznań: Święty Wojciech Dom Medialny, 2017.

Grocholewski, Zenon. Filozofia prawa w nauczaniu Jana Pawła II. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1996.

Grocholewski, Zenon. „Formować kapłanów na miarę św. Wojciecha. Przemówienie wygłoszone podczas uroczystości inauguracji roku akademickiego 2007/2008 w Gdańskim Seminarium Duchownym z okazji Jubileuszu 50-lecia Gdańskiego Seminarium Duchownego w dniu 22 października 2007 roku”. Studia Gdańskie XXIII (2008): 21–24.

Grocholewski, Zenon. „Introduction”. W: Franco Imoda. Pontifical Universities and Roman Athenaea – Anno Domini 2000. Watykan: Libreria Editrice Vaticana, 2000.

Grocholewski, Zenon. Jan Paweł II w służbie Kościołowi i światu. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 2003.

Grocholewski, Zenon. „Kompetencje Kongregacji do Spraw Edukacji Katolickiej”. W: Organizacja i funkcjonowanie administracji w Kościele, red. Józef Krukowski, Wiesław Kraiński, Mirosław Sitarz, 7–9. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2011.

Grocholewski, Zenon. „Miłość Chrystusa i budowanie Kościoła Świętego poprzez czynną miłość bliźniego. Kazanie wygłoszone 29 czerwca 2006 r. w Ciechocinku w Uroczystość św. Piotra i Pawła”. W: Świadectwo Słowa, red. Grzegorz Karolak, 48–50. Ciechocinek: Grzegorz Karolak, 2008.

Grocholewski, Zenon. „Miłość w służbie prawdziwych wartości w myśli i pracy pedagogicznej Bł. Edmunda Bojanowskiego”. Roczniki Pedagogiczne 9 (45) (2017): 11–22.

Grocholewski, Zenon. „Misja wychowawcza biskupa. Na marginesie jubileuszu arcybiskupa Stanisława Gądeckiego”. W: Opere et veritate: arcybiskup Stanisław Gądecki. 25-lecie sakry biskupiej, 15-lecie posługi w Archidiecezji Poznańskiej, red. Grażyna Piskorz, 109–13. Poznań: Wydawnictwo Święty Wojciech, 2017.

Grocholewski, Zenon. „Prawa dziecka a dobro dziecka”. W: W służbie dziecku, red. Józef Wilk, I: 55–72. Lublin: Katedra Pedagogiki Rodziny KUL, 2003.

Grocholewski, Zenon. „Prawo rodziców do religijnego i moralnego wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami”. W: Religia i etyka w edukacji publicznej, red. Józef Krukowski, Paweł Sobczyk, Michał Poniatowski, 11–26. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2014.

Grocholewski, Zenon. „Presentazione”. W: S.O.S. infanzia: come costruire un mondo a misura di bambino, red. Laura Tortorella, 13–15. Morolo: IF Press, 2010.

Grocholewski, Zenon. „Promocja mleka w perspektywie zdrowia ciała i duszy. Słowo wygłoszone do uczestników uroczystości związanej z Pierwszym Światowym Dniem Mleka w Polsce na stadionie miejskim w Wysokiem Mazowieckim, dnia 6 lipca 2008 roku”. W: Świadectwo Słowa, red. Grzegorz Karolak, 78–82. Ciechocinek: Grzegorz Karolak, 2008.

Grocholewski, Zenon. „Rola wyższych uczelni katolickich z perspektywy pontyfikatu Jana Pawła II (referat wygłoszony podczas uroczystości jubileuszowych w Wyższej Szkole Filozoficzno-Pedagogicznej «Ignatianum» 22 kwietnia 2006 r.)”. Horyzonty Wychowania 5 (9) (2006): 19–34.

Grocholewski, Zenon. „Specyfika wymiaru sprawiedliwości w Kościele: referat wygłoszony z okazji otrzymania tytułu doktora nauk prawnych honoris causa Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie w dniu 12 X 1998 podczas inauguracji roku akademickiego tejże Uczelni”. Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny 41 (3/4) (1998): 15–27.

Grocholewski, Zenon. „The Catholic School According to the Code of Canon Law”. Catholic Education: A Journal of Inquiry and Practice 12 (2) (2008): 148–159.

Grocholewski, Zenon. „The Congregation for Catholic education: how it works to support the educational mission of universities and schools internationally”. International Studies in Catholic Education 7 (2) (3.07.2015): 134–144.

Grocholewski, Zenon. Uniwersytety wobec współczesnych wyzwań. Warszawa: Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego, 2013.

Grocholewski, Zenon. „Wprowadzenie: Integralne wychowanie – dziełem wiarygodnych wychowawców”. W: Drogowskazy wychowania, red. Stanisław Wilk, Andrzej Kiciński, Andrzej Łuczyński,

Maria Loyola Opiela, Arkadiusz Smagacz, 21–27. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2012.

Grocholewski, Zenon. „Wychowanie odbiorcy do korzystania z mediów”. W: Media w wychowaniu chrześcijańskim, red. Dorota Bis, Alina Rynio, 31–38. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2010.

Grocholewski, Zenon, Jaśkiewicz, Sylwester. Ukazywać światu Chrystusa: wywiad z kardynałem Zenonem Grocholewskim. Poznań: Pallotinum, 2015.

Guthoff, Elmar. „Laudatio auf Zenon Kardinal Grocholewski aus Anlass der Verleihung der Ehrendoktorwurde zum Dr. iur. can. h.c. des Klaus-Morsdorf-Studiums fur Kanonistik der Katholisch-Theologischen Fakultat der Ludwig-Maximilians-Universitat Munchen am 11.07.2017 in der Katholischen Akademie”. Archiv fur katholisches Kirchenrecht 186 (1) (2019–2020): 158–165.

Holy See Press Office. „Telegram of the Holy Father for the death of His Eminence Cardinal Zenon Grocholewski, 17.07.2020”. Bulletin, https://press.vatican.va/content/salastampa/en/bollettino/pubblico/2020/07/17/200717b.html [dostęp: 15.10.2021].

„Honorowi obywatele Ciechocinka. Zachwyt tężniami. Rozmowa Aldony Nocnej z kardynałem Zenonem Grocholewskim, czternastym honorowym obywatelem Ciechocinka”. W: Świadectwo Słowa, red. Grzegorz Karolak, 114–116. Ciechocinek: Grzegorz Karolak, 2008.

Jabłońska, Iwona. „Ogólnopolska konferencja naukowa: Perły polskiej myśli edukacyjnej. Nowe źródła do poznania myśli i dzieła Edmunda Bojanowskiego, Lublin 10 marca 2017 roku”. Roczniki Pedagogiczne 9 (45), nr 1 (2017): 175–177.

Jan Paweł II. „Konstytucja Apostolska «Pastor bonus» o Kurii Rzymskiej”. W: Jan Paweł II, Dzieła zebrane. Konstytucje Apostolskie. Kraków: Wydawnictwo M, 2006.

Jasnos, Andrzej. „Ogólnopolska konferencja naukowa «Aktualność przekazu źródeł i myśli pedagogicznej bł. Edmunda Bojanowskiego dla współczesnej edukacji» Gostyń–Grabonog, 1 kwietnia 2017 r.”. Roczniki Pedagogiczne 9 (45) (2017): 247–249.

Jaśkiewicz, Sylwester. Wierzyć i kochać Chrystusa jeszcze bardziej. Kardynał Zenon Grocholewski – fotografie, które odżyły po latach. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2013.

Kardynał Zenon Grocholewski: Doctor Honoris Causa Universitatis Silesiensis, red. Andrzej Żądło. Katowice: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego, 2010.

Karolak, Grzegorz. Dar Spotkania. Zenon Kardynał Grocholewski w Ciechocinku. Ciechocinek: ks. Prałat Grzegorz Karolak, 2008.

Klafka, Zdzisław. „Międzynarodowy Kongres o Rodzinie «Ewangelia Małżeństwa i Rodziny» (Toruń, 29–30 maja 2015 roku)”. Teologia i Moralność 10 (2), nr 18 (2015): 201–206.

Kostkiewicz, Janina. „Aksjologiczne podstawy katolickich koncepcji pedagogicznych”. W: Chrześcijańskie inspiracje w pedagogice, red. Janina Kostkiewicz, 13–29. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011.

Kozyra, Anna. „XIV Międzynarodowe Sympozjum Biografistyki Polonijnej «Mazowszanie w świecie»”. Niepodległość i Pamięć. Czasopismo Humanistyczne XXIV, nr 1 (57) (2017): 237–239.

Krukowski, Józef. „Laudacja z okazji wręczenia kard. Zenonowi Grocholewskiemu Nagrody imienia ks. Idziego Radziszewskiego: Lublin, 27 maja 2013 roku”. Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 8 (10) (2013): 41–55.

Kryszak, Anna. „Decani spectabilis oratio”. W: Cardinalis Zeno Grocholewski: doctor honoris causa Universitatis Studiorum Naturalium Posnaniensis, die XXII mensis novembris anno MMXVIII, red. Anna Zielińska-Krybus, 15–20. Poznań: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, 2018.

Krzywda, Józef. „Ksiądz kardynał Zenon Grocholewski, Uniwersytety wobec współczesnych wyzwań, Wyd. Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego, Warszawa 2013, 400 s. [recenzja]”. Annales Canonici 10 (1) (2014): 163–166.

Lendzion, Anna. „Międzynarodowa konferencja naukowa Pedagogiczna wielowymiarowość rozwoju, Lublin, 4–6 kwietnia 2011 r.”. Roczniki Pedagogiczne 4 (40), nr 1 (2012): 139–155.

Malkiewicz, Krystyna. „Wizyta Kardynała”. Pryzmat. Pismo informacyjne Politechniki Wrocławskiej 234 (2009–2010): 16.

Mazan, Andrzej. „Sprawozdanie z Sympozjum pt. «Dziecko w XX wieku. Rozrachunek ze stuleciem dziecka». Organizator Katedra Pedagogiki Rodziny w Instytucie Pedagogiki KUL, Lublin”. Studia nad Rodziną 4 (1) (2000): 181–183.

„Mediom potrzebni są ludzie prawdy. Nasz Dziennik, Sobota–Niedziela, 22–23 lipca 2006 r. Z J.E. kard. Zenonem Grocholewskim rozmawia o. Grzegorz Moj CSsR”. W: Świadectwo Słowa, red. Grzegorz Karolak, 121–125. Ciechocinek: Grzegorz Karolak, 2008.

„Nasi autorzy w Watykanie”. Nasz Uniwersytet 4 (11) (2007): 42.

Nauka Polska. „Profil dr Małgorzaty Marii Frysztak”, https://nauka-polska.pl/#/profile/scientist?id=132454&_k=ikj9zl [dostęp: 15.10.2021].

Peris Cancio, Jose Alfredo. Zenon Grocholewski, Doctor Honoris Causa por la Universidad Catolica de Valencia San Vicente Martir. Walencja: Walencjański Katolicki Uniwersytet „San Vicente Martir”, 2009.

Pikul, Jan. „Rectoris magnifici oratio”. W: Cardinalis Zeno Grocholewski: doctor honoris causa Universitatis Studiorum Naturalium Posnaniensis, die XXII mensis novembris anno MMXVIII, red. Anna Zielińska-Krybus, 9–12. Poznań: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, 2018.

Pogrzebny, Rafał, Kiepel, Szymon. „Pogrzeb kard. Zenona Grocholewskiego w poznańskiej katedrze”, Polska Agencja Prasowa, https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C688940%2Cpogrzeb-kard-zenona-grocholewskiego-w-poznanskiej-katedrze.html [dostęp: 5.10.2021].

Polak, Grzegorz. Kto jest kim w Kościele. Ekumeniczne „who is who” chrześcijaństwa w Polsce. Warszawa: Katolicka Agencja Informacyjna, 1999.

Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 listopada 2009 r. w sprawie nadania orderów. Promotio Doctoris Honoris Causa Pontificiae Universitatis Cracoviensis Ioannis Pauli II: Eminentissimus Cardinalis Zenon Grocholewski, red. Marta Mastyło. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2019.

„Rodzina to podstawa. Rozmowa Aldony Nocnej z kardynałem Zenonem Grocholewskim, który gościł w lipcu 2003 r. w Ciechocinku”. W: Świadectwo Słowa, red. Grzegorz Karolak, 89–91. Ciechocinek: Grzegorz Karolak, 2008.

„Rozmowa z kardynałem Zenonem Grocholewskim, prefektem Kongregacji Wychowania Katolickiego”. W: Świadectwo Słowa, red. Grzegorz Karolak, 94–99. Ciechocinek: Grzegorz Karolak, 2008.

Selejdak, Ryszard. „Watykańska Kongregacja Edukacji Katolickiej: historia, kompetencje i działalność”. Collectanea Theologica 2 (81) (2011): 111–133.

Sitarz, Mirosław. „Kongregacja Edukacji Katolickiej – struktura, zadania i formy działania”. Teka Komisji Prawniczej Oddział PAN w Lublinie XI (1) (2018): 331–342.

Sitarz, Mirosław. „Zenon Grocholewski, Uniwersytety wobec współczesnych wyzwań, red. Stanisław Urbański, Warszawa: Wyższa Szkoła im. Bogdana Jańskiego 2013 [recenzja]”. Kościół i Prawo 3 (16), 2 (2014): 223–236.

Sitarz, Mirosław, Aleksandra Zonik. „Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II”. W: Towarzystwa Naukowe w Polsce: dziedzictwo, kultura, nauka, trwanie, red. Zbigniew Kruszewski, t. 2: 167–75. Warszawa: Rada Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN, 2013.

Słowikowska, Anna. „Międzynarodowa konferencja naukowa «Zadanie nauczycielskie Kościoła wobec nowych wyzwań» Łomża, 7–9 września 2015”. Roczniki Nauk Prawnych XXV, nr 4 (2015): 205–215.

Sokołowski, Grzegorz. „Kongregacja Edukacji Katolickiej”. W Illum oportet crescere: księga pamiątkowa dla uczczenia kardynała Zenona Grocholewskiego, red. Waldemar Irek, Grzegorz Sokołowski, 43–51. Wrocław: Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, 2009.

Arcybiskup Zenon Grocholewski prefekt Kongregacji do Spraw Wychowania Katolickiego doktor honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. Marian Stasiak. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 2001.

Surmiak, Wojciech. „Sprawozdanie z Międzynarodowego Kongresu Being and becoming responsible in life. University pastoral care in Europe / Essere e diventare responasabile nella vita. Pastorale universitaria in Europa / Być i stawać się odpowiedzialnym za życie. Duszpasterstwo akademickie w Europie (Łodź, 16–19 kwietnia 2015)”. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 49 (2) (2016): 478–481.

Szlufik, Piotr. „Zenon Grocholewski, Uniwersytety wobec współczesnych wyzwań, Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego, Warszawa 2013, ss. 400 [recenzja]”. Seminare. Poszukiwania naukowe 36 (4) (2015): 258–260.

Tadeusiewicz, Ryszard. „Stefan Grocholewski”. Forum Akademickie 10 (2010): 42–43.

„Umysł otwarty na wiedzę, serce – na dobro. Nasz Dziennik, Wtorek, 7 sierpnia 2007, nr 183 (2896).

Z księdzem kardynałem Zenonem Grocholewskim, prefektem Watykańskiej Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego, rozmawia o. Jacek Cydzik”. W: Świadectwo Słowa, red. Grzegorz Karolak, 126–133. Ciechocinek: Grzegorz Karolak, 2008.

Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. „Medal «Pro Patria» dla kardynała Zenona Grocholewskiego”, 21.01.2017, https://www.kombatanci.gov.pl/pl/aktualno%C5%9Bci/606-medal-%E2%80%9Epro-patria%E2%80%9D-dla-kardyna%C5%82a-zenona-grocholewskiego.html [dostęp: 14.10.2021].

„W dniu 3 listopada 2007 r. nasze Seminarium odwiedził J.E. Ksiądz Zenon Kardynał Grocholewski…”. W: Świadectwo Słowa, red. Grzegorz Karolak, 117–120. Ciechocinek: Grzegorz Karolak, 2008.

„Wiara i rozum są jak dwa skrzydła (Fides et ratio). Z przebywającym w diecezji włocławskiej kard. Zenonem Grocholewskim, prefektem Kongregacji Wychowania Katolickiego przy Stolicy Apostolskiej, rozmawia ks. Waldemar Karasiński”. W: Świadectwo Słowa, red. Grzegorz Karolak, 100–103. Ciechocinek: Grzegorz Karolak, 2008.

Więcek, Katarzyna. „Ogólnopolska konferencja naukowa pt. «Religia i etyka w edukacji publicznej», Warszawa, 16 listopada 2012”. Studia z Prawa Wyznaniowego 15 (2012): 379–385.

Wodon, Quentin. Global Catholic Education Report 2020: Achievements and Challenges at a Time of Crisis. Rzym: International Office of Catholic Education, 2020.

Wojcik, Grzegorz. „Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji «Kreowanie tożsamości szkoły katolickiej » Lublin, 24–25 kwietnia 2012”. Roczniki Pedagogiczne 40 (4) (2012): 145–147.

Zenon Grocholewski: doctor honoris causa Universitatis studiorum Comenianae Bratislavensis, red. Jiřina Hinnerova. Bratysława: Uniwersytet Komeńskiego, 2002.

Zenon Grocholewski –doctor honoris causa Universitatis Studiorum Mickiewiczianae Posnaniensis: 7 V 2004, red. Katarzyna Muzia-Ceglarz. Poznań: Wydaw. Naukowe UAM, 2004.

Informacje

Informacje: Polska Myśl Pedagogiczna, VIII (2022), Numer 8, s. 233 - 255

DOI: https://doi.org/10.4467/24504564PMP.22.012.16065

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Poglądy Pedagogiczne Zenona Grocholewskiego

Angielski:

Pedagogical Views of Zenon Grocholewski

Autorzy

Urszula Maja Krzyżanowska

https://orcid.org/0000-0003-3042-0359

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Polska

Publikacja: 14.11.2022

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY

Udział procentowy autorów:

Urszula Maja Krzyżanowska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 651

Liczba pobrań: 401

<p> Poglądy Pedagogiczne Zenona Grocholewskiego</p>

Pobierz xml