FAQ

Ślady ajurwedy w dziewiętnastowiecznej medycynie polskiej: kazus szpitali cholerycznych w Warszawie i Poznaniu w latach 1831 i 1866

Data publikacji: 01.2024

Medycyna Nowożytna, 2023, Tom 29 (2023) Zeszyt 2, s. 87 - 116

https://doi.org/10.4467/12311960MN.23.040.19090

Autorzy

Anita Magowska
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, ul. Przybyszewskiego 37A, 60-356 Poznań
https://orcid.org/0000-0002-6046-3993 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Ślady ajurwedy w dziewiętnastowiecznej medycynie polskiej: kazus szpitali cholerycznych w Warszawie i Poznaniu w latach 1831 i 1866

Abstrakt

Elements of Ayurveda in nineteenthcentury Polish medicine: the case of cholera hospitals in Warsaw and Poznań in 1831 and 1866

The article contributed to the history of translational medicine and presents the transfer of elements of the Ayurvedic treatment of cholera to the medical practice in Poland in the 19th century, carried out through Western European doctors. Special attention is paid to the role played in this process by foreign physicians and surgeons working in Warsaw hospitals during the November Uprising. Their education, medical experience and competence as regards cholera treatment were described, as well as the scientific research they carried out in Warsaw and their preferences for cholera treatment. It was demonstrated that the Hindu treatment regimen was accepted by colonial doctors and after some modifications disseminated in Europe. To assess the persistence of the treatment in Poland, the medications used in 1831 in Warsaw hospitals were compared with those administered to patients in the Poznan lazarette in 1866. The article is based on foreign doctors reports on the fight against cholera in 1831 in the Kingdom of Poland, as well as a unique report on the treatment of cholera at the Sisters of Charity Hospital in Poznan in 1866.

Bibliografia

Źródła

Academy of Sciences in Paris, Cholera morbus, “The Journal of The Royal Institution of Great Britain” 1831, nr 4.

Anderson W.S., An account of cholera morbus epidemica in India in 1817 and 1818, “The Edinburgh Medical and Surgical Journal” 1819.

Arendt F.H., O epidemii cholery w Kłajpedzie w roku 1831, oprac. i wstęp M. Małłek-Grabowska, J. Małłek, tłum. T. Babnis, Olsztyn 2022.

[Bez autora], Du cholera-morbus de Pologne; renseignemens sur cette maladie, recueillis par la Commission des Offi ciers de Santé Militaires, Paris 1852.

Brière de Boismont A., Relation historique et médicale du choléramorbus de Pologne : comprenant l’apparition de la maladie, sa marche, ses progrès, ses symptômes, son mode de traitement et les moyens préservatifs, Paris 1832.

[Cullen W.], The works of William Cullen, M.D., Vol. I, Edinburgh–London 1827.

Foy F., Du Choléra morbus de Pologne, Paris 1852.

Foy F., Histoire médicale du choléra-morbus de Paris et des moyens thérapeutiques et hygiéniques sur cette épidémie : appuyés sur des observations recueillies à Paris, en Pologne et en Angleterre, Paris 1832.

[Hewson W.], The works of William Hewson edited with an introduction and notes by George Gulliver, London 1846.

Kaczkowski K.M., Wspomnienie z papierów pozostałych po śp. Karolu Kaczkowskim generał sztab-lekarzu wojsk polskich. Cz. 1, ułożył T. Oksza-Orzechowski, Lwów 1876.

Kaczkowski M., O poznawaniu, sposobach zapobieżeniu i leczeni choroby cholera morbus zwanej, Warszawa 1830.

Kaczorowski T., Bericht über die Cholera-Epidemie des Jahres 1866 in Posen, “Berliner Klinische Wohenschrift” 1872, t. 9, nr 2 i 3.

Keraudren P.F., Memoir on the cholera morbus of India, London 1831.

Knothe E., Dissertatio inauguralis medico-practica de cholerae vernae, Vilnae 1823.

Krótki wykaz postanowień wydanych przez Król. Rząd Pruski w celu odwrócenia niebezpieczeństwa, jakiem cholera azyatycka zagraża wraz z przepisem; przedewszystkiem dla mieszkańców Wielkiego Xięstwa Poznańskiego, [bmw] 1831.

Lebel I., Uwagi nad pismem dra Malcza o cholerze indyjskiej, wydanym w 1831 roku w miesiącu listopadzie, Warszawa 1832.

Malcz J.F.W., O cholerze indyjskiej epidemicznej rzecz napisana, Warszawa 1831.

Malgaigne, Coup d’oeil sur la medicine et la chirurgie en Pologne, Durant la derniere revolution, “Gazette medicale de Paris” 1832, t. 3, nr 5; 6; 7.

Russel W., Barry D., Cholera morbus together with the treatment of the cholera morbus, tłum. G. Cox, Nottingham 1832.

Shrimpton Ch., Cholera, its seat, nature, and treatment, London 1866.

Wujastyk D., The Roots of Ayurveda. Selections from Sanskrit medical writings, oprac. i tłum. D. Wujastyk, London 2008.

Wysokiński A., Dissertatio inauguralis medico-practica de cholera epidemica indorum, Vilnae 1828.

Opracowania

Adams F., Opinions of the Ancients on the causes and treatment of cholera, “London Medical and Physical Journal” 1831, nr 11.

Azizi M., Azizi F., History of cholera outbreaks in Iran during the 19(th) and 20(th) centuries, “Middle East Journal of Digestive Disorders” 2010, nr 1.

[Bez autora], Bierre de Boismont 1797–1881, „Histoire des Sciences Medicales”, t. 43, nr 2.

[Bez autora], Death of Dr. Brierre de Boismont, “Medical Times and Gazette” 1882, t. 1.

Billmann F., A pioneer in medicine and surgery: Charles Sédillot (1804–1883), “International Journal of Surgery” 2012, nr 9.

Chojna J.W., Piśmiennictwo lekarskie związane z epidemią cholery na ziemiach polskich w czasie powstania listopadowego, „Archiwum Historii Medycyny” 1981, t. 44, nr 2.

Chojna J.W., Warszawskie lazarety wojskowe w czasie powstania listopadowego. Część I, „Archiwum Historii Medycyny” 1973, t. 36.

Chojna J.W., Warszawskie lazarety wojskowe w czasie powstania listopadowego. Część szczegółowa III, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1985, t. 48, nr 4.

Dworzaczek K.F., O epidemiach w ogólności, o morowej zarazie i o ospie w szczególności, [w:] Życzę ci krótkimi wyrazy, byś nie padł ofiarą zarazy. Epidemie w piśmiennictwie XIX wieku. Florilegium z ogrodu literatury, oprac. i wstęp E. Krawiecka, Poznań 2022.

Gallistel C.R., Bell, Magendie, and the proposals to restrict the use of animals in neurobehavioral research, “The American Psychologist” 1981, t. 36, nr 4.

Giedroyć F., Lekarze cudzoziemcy w Polsce w roku 1831, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1925, t. 2.

Giedroyć F., Lekarze cudzoziemscy w Polsce w roku 1831. Dokończenie, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1925, t. 2.

Giedroyć F., Służba zdrowia w dawnem Wojsku Polskim, Warszawa 1927.

Gilman S.L., Seeing the Insane, New York 1982.

Halford H., Report, [w:] Papers relative to the disease called cholera spasmodica in India, now prevailing in the North of Europe, London 1831.

Jacyna L.S., Pious pathology: J.L. Alibert’s iconography of disease, [w:] Constructing Paris Medicine, “Clio Medica”, t. 50, red. A. La Berge, C. Hannaway, 2016.

Jalonen J., On behalf of the Emperor, On behalf of the Fatherland. Finish officers and soldiers of the Russian Imperial Life-Guard on the Battlefi elds of Poland 1831, Leiden–Boston 2015.

Jarjavay J.F., Eloge de M. le Professeur Malgaigne, pronouncé à la séance de rentrée de la Faculté de médicine, le 3 novembre 1866, Paris 1866.

Johnson R., Eve F. Paul F., [w:] The twentieth century biographical dictionary of notable Americans, t. IV, Boston 1906.

Klein U., Blending technical innovations and learned natural knowledge: The making of ethers, [w:] U. Klein, E.C. Sparry (red.), Materials and expertise in Early Modern Europe. Between market and laboratory, Chicago 2012.

Kotar S.L., Gessler J.E., Cholera. A worldwide history, Jefferson, North Carolina 2014.

Macpherson J., Annals of cholera: from the earliest periods to the year 1817, London 1872.

Magowska A., Działalność lekarska Karola Marcinkowskiego, „Kronika Wielkopolski” 1996, nr 3.

Magowska A., Empirycznie czy racjonalistycznie? Dylematy i praktyka medycyny uniwersyteckiej w Wilnie w latach 1781–1842, Poznań 2015.

Martineau R., Promenades biographiques, Paris 1920.

McHenry M.M., Medicine in South India, “Western Journal of Medicine” 1978, t. 129.

Prasad P.V.V., Medico-historical study of „Visūcikā” (Cholera), “Bulletin of Indian Institute of the History of Medicine” 2005, t. 35.

Ross R.S. III, Contagion in Prussia, 1831: The cholera epidemic and the threat of the Polish Uprising, Jefferson, North Carolina 2015.

Siegel R.E., Epidemics and Infectious Diseases at the Time of Hippocrates. Their Relation to Modern Account, “Gesnerus” 1960, t. 17, nr 3/4.

Turos M.J., Michał Kaczkowski i jego praca „O chorobie cholera morbus zwanej”, „Medycyna Nowożytna” 2020, t. 26, nr 2.

Vayre P., Jean-Baptiste Tyrbas de Chamberet (1779–1870). Médecin militaire, acteur et témoin de son temps, “Histoire des Sciences Medicales” 2009, t. 43, nr 2.

Strony internetowe

E. Legallois, https://de.wikipedia.org/wiki/C%C3%A9sar_Julien_Jean_Legallois.

Sandras (Claude-Marie-Stanislas), https://www.biusante.parisdescartes.fr/histoire/medica/resultats/index.php?do=page&cote=extbnfdechambrex085&p=445.

Ajasson de Grandsagne, https://fr.wikipedia.org/wiki/St%C3%A9phane_Ajasson_de_Grandsagne.

Informacje

Informacje: Medycyna Nowożytna, 2023, Tom 29 (2023) Zeszyt 2, s. 87 - 116

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Ślady ajurwedy w dziewiętnastowiecznej medycynie polskiej: kazus szpitali cholerycznych w Warszawie i Poznaniu w latach 1831 i 1866

Angielski:

Elements of Ayurveda in nineteenthcentury Polish medicine: the case of cholera hospitals in Warsaw and Poznań in 1831 and 1866

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-6046-3993

Anita Magowska
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, ul. Przybyszewskiego 37A, 60-356 Poznań
https://orcid.org/0000-0002-6046-3993 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, ul. Przybyszewskiego 37A, 60-356 Poznań

Publikacja: 01.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Anita Magowska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski