Ochrona zdrowia społeczności żydowskiej na Górnym Śląsku w latach 1945–1950
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEOchrona zdrowia społeczności żydowskiej na Górnym Śląsku w latach 1945–1950
Data publikacji: 11.2023
Medycyna Nowożytna, 2023, Tom 29 (2023) Suplement, s. 201 - 225
https://doi.org/10.4467/12311960MN.23.028.18752Autorzy
Ochrona zdrowia społeczności żydowskiej na Górnym Śląsku w latach 1945–1950
Health care of the Jewish community in Upper Silesia 1945–1950
The post-war activities of the Jewish health care in Upper Silesia, were part of a centuries-old tradition of activity by Jewish aid organisations. Its task was not only to spread medical aid, but also to provide, under adverse conditions and at short notice, the basis of existence and a sense of security for several thousand people. In the first half of 1945, issues of health care for the Jewish population settled in Upper Silesia after the Second World War remained the responsibility of the health departments at the field committees of the Central Committee of Jews in Poland. Starting from August 1945, the health policy and the protection of the health of Jews in Poland rested on the shoulders of the Society for the Protection of the Health of the Jewish People (TOZ) reactivated within the structures of the CKŻP. The organisation’s functioning was based on provincial branches, with interventions including: primary and specialist medical care, preventive measures including spa stays or maternal and child health. The Katowice branch was established in April 1946. At its busiest, it was the second largest branch of TOZ in Poland and covered five cities in Upper Silesia: Bytom, Chorzów, Zabrze, Gliwice and Opole. Among other things, there were nine outpatient clinics, mother and baby clinics, a maternity home and a dental surgery. Their activities came to an end in 1950, when all social organisations, including Jewish ones, were nationalised in Poland.
Archiwalia
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, zespół TOZ przy CKŻP 1945–1950, sygn. 324/121.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, zespół TOZ przy CKŻP 1945–1950, sygn. 324/431.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, zespół TOZ przy CKŻP 1945–1950, sygn. 324/528.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, zespół TOZ przy CKŻP 1945–1950, sygn. 324/532.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, zespół TOZ przy CKŻP 1945–1950, sygn. 324/536.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, zespół TOZ przy CKŻP 1945–1950, sygn. 324/537.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, zespół TOZ przy CKŻP 1945–1950, sygn. 324/540.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, zespół TOZ przy CKŻP 1945–1950, sygn. 324/405.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, zespół TOZ przy CKŻP 1945–1950, sygn. 324/1342.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, zespół TOZ przy CKŻP 1945–1950, sygn. 324/1346.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, zespół TOZ przy CKŻP 1945–1950, sygn. 324/1943.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, zespół TOZ przy CKŻP 1945–1950, sygn. 324/120.
Źródła
Konopka S., Rocznik Lekarski Rzeczpospolitej Polskiej na 1936 rok, Warszawa 1936.
Melzerowa R., Istota i zagadnienia opieki społecznej, „Przegląd Społeczny. Miesięcznik poświęcony zagadnieniom pracy społecznej i opieki nad dzieckiem. Organ Związku Towarzystwa Opieki nad Żydowskimi Sierotami we Lwowie” 1927, r. 1, nr 1.
Stein E., Majmonides jako arystotelik żydowski, Nakładem Towarzystwa Krzewienia Nauk Judaistycznych w Polsce z Funduszu Izraela Szpilfogla, Warszawa 1937.
Tatarkower A., U podstaw żydowskiej ochrony społecznej, „Miesięcznik Żydowski” 1931, r. 1, z. 5.
Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej, Co powinien każdy wiedzieć o TOZ-ie? Broszura informacyjna wydana z okazji 10-lecia Towarzystwa, Warszawa 1932.
Wulman L., Dotychczasowe wyniki pracy ochrony zdrowia wśród Żydów i jej aktualne zagadnienia, [w:] Księga Pamiątkowa Pierwszego Krajowego Zjazdu Lekarskiego „TOZU” 24–25 czerwca 1928 roku, Warszawa 1929.
Opracowania
Bańkowska A., Epsztein T. (oprac.), Ludzie i praca „Oneg Szabad”, Archiwum Ringenbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawskiego, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 2013, t. 11.
Celnik P., Dorobek naukowy Samuela Goldflama w zakresie medycyny ogólnej, „Archiwum Filozofii i Historii Medycyny” 1992, nr 55, z. 3–4.
Ciesielska M., Zagadnienie grzybicy woszczynowej owłosionej skóry głowy oraz kampania przeciwstrupniowa prowadzona w Polsce przez Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w latach 1921–1939, „Medycyna Nowożytna” 2021, t. 27, z. 2.
Datner S., Kamieńska A., Z mądrości Talmudu, Warszawa 1988.
Einhorn I., Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce w latach 1921–1950, Toruń 2008.
Epsztein T., Inwentarz archiwum Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce przy Centralnym Komitecie Żydów w Polsce (1945) 1946–1949 (1950), sygn. 324, Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Fic M., Migracyjny ruch wędrówkowy na obszarze województwa śląskiego/katowickiego od 1945 roku – zarys problematyki, [w:] M. Fic (red.), Wędrówka ludów: powojenny transfer ludności w Polsce Ludowej, Katowice 2018.
Grzegorczyk-Skibińska T., Z dziejów lecznictwa przeciwgruźliczego Ziemi jeleniogórskiej. W 100-lecie szpitala „Wysoka Łąka”, Jelenia Góra 2002.
Habdas M., Żydzi w pamięci zbiorowej współczesnych mieszkańców Zabrza i Gliwic, Katowice 2020.
Jaworski W., Żydowskie organizacje charytatywne w Królestwie Polskim (1898–1914), „Res Historica” 2022, nr 53.
Jaworski W., Żydzi w Gliwicach po II wojnie światowej, [w:] B. Kubit (red.), Żydzi gliwiccy, Gliwice 2006.
Kłusek M., Sytuacja ludności żydowskiej w Polsce w pierwszych latach po II wojnie światowej, [w:] J. Skodlarski, A. Pieczewski (red.), Rola Żydów w rozwoju gospodarczym ziem polskich, Łódź 2014.
Kroszczor H., Zabłotniak R., Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w latach II Rzeczypospolitej, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1978, nr 1/105.
Lusek J., Dwa światy. Od synagogi do Żydowskiego Domu Modlitw w Bytomiu, Bytom 2021.
Migała M., Rozwój terapii balneoklimatycznej na Górnym Śląsku w aspekcie leczenia gruźlicy (druga połowa XIX w., pierwsza połowa XX w.), Opole 2006.
Od redakcji, Zgon dr. Judta w Warszawie, „Chwila” 1923, nr 1704.
Pieczewski A. (red.), Rola Żydów w rozwoju gospodarczym ziem polskich, Łódź 2014.
Poletajew S., Samuel Goldflam (1852–1932) promotor of modern neurology and his contribution to urology, „Central European Journal of Urology” 2012, nr 65, z. 3.
Smolorz R.P., Polscy i śląscy Żydzi w Bawarii i ich nowe elity po II wojnie światowej, „Wieki Stare i Nowe” 2012, tom specjalny.
Steppe H., Den Kranken zum Troste und dem Judentum zur Ehre. Zum Geschichte der jüdischen Krankenpfl ege in Deutschland, Frankfurt a. Main 1997.
Szpilman K, Szpital TOZ-u im. Guzika w Wałbrzychu, [w:] Towarzystwo Ochrony Zdrowia „TOZ”. Oddział Wojewódzki na Dolnym Śląsku w Dzierżoniowie, Wrocław 1947.
Szarejko P., Słownik lekarzy polskich XIX wieku, t. 4, Warszawa 1997.
Świderska E. (red.), Kalendarz żydowski 1985–1986, Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego w PRL, Warszawa 1986.
Techmańska B., Żydowskie domy dziecka na Dolnym Śląsku prowadzone przez Centralny Komitet Żydów w Polsce (CKŻP) – zarys problematyki, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 2018, r. 73, z. 1.
Tomaszewski J., Żbikowski A. (red.), Żydzi w Polsce. Dzieje i kultura. Leksykon, Warszawa 2001.
Włodarczyk T., Osiedle żydowskie na Dolnym Śląsku w latach 1945–1950 (na przykładzie Kłodzka), Wrocław 2021.
Woźniakowska K., Sanatorium przeciwgruźlicze Towarzystwa Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Sokołowsku w latach 1946–1950, „Studia Śląskie” 2017, t. 81.
Netografia
Pamięć Treblinki, https://podroz-pamieci.pl/upamietnianie/imiona/.
Informacje: Medycyna Nowożytna, 2023, Tom 29 (2023) Suplement, s. 201 - 225
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Ochrona zdrowia społeczności żydowskiej na Górnym Śląsku w latach 1945–1950
Health care of the Jewish community in Upper Silesia 1945–1950
Instytut Fizjoterapii Politechniki Opolskiej
Publikacja: 11.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 250
Liczba pobrań: 240