FAQ

Malaria – występowanie, leczenie i zapobieganie chorobie na ziemiach polskich w latach 1939–1967 (wybrane zagadnienia)

Data publikacji: 26.09.2024

Medycyna Nowożytna, 2024, Tom 30 (2024) Suplement II, s. 215 - 245

https://doi.org/10.4467/12311960MN.24.040.20098

Autorzy

,
Maria Ciesielska
Uczelnia Łazarskiego w Warszawie
https://orcid.org/0000-0002-5750-3106 Orcid
Kontakt z autorem
Wszystkie publikacje autora →
Anna Marek
Uczelnia Łazarskiego w Warszawie
https://orcid.org/0000-0001-6632-345X Orcid
Kontakt z autorem
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Malaria – występowanie, leczenie i zapobieganie chorobie na ziemiach polskich w latach 1939–1967 (wybrane zagadnienia)

Abstrakt

Malaria is a life-threatening disease spread to humans by some types of infected female Anopheles mosquitoes. The infection is caused by a parasite. It is mostly found in tropical countries. Poland has been transformed from endemic country with huge epidemics (up to the middle of 60th years of the 20th century) into the country with sporadic imported malaria cases. The evolution of some attempts to improve the Malaria situation in Poland in the years 1939–1967 is reviewed with particular reference to the situation in occupied and immediately post-war Poland.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Archiwalia

Archiwum Akt Nowych (AAN) Akta Ministerstwa Zdrowia, sygn. 2/644/39/8; 39/49, t. 1; 39/49, t. 2.

Archiwum Akt Nowych (AAN) Polska Agencja Prasowa, sygn. 2/2514/0/-/2/200, t. 55.

Archiwum Akt Nowych (AAN) Zespół 1333/0 sygn. 212/II/5 mikrofilm. Zeznanie Aliny Brewdy złożone w listopadzie 1946 r. przed sędzią okręgowym Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Warszawie.

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN), OKL/Ds. 350/67, Akta Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Lublinie w sprawie dokonywania w obozie koncentracyjnym na Majdanku niedozwolonych eksperymentów pseudomedycznych przez lekarza obozu H. Rindfleischa i innych, t. II, Protokół przesłuchania świadka Józefy Wdowskiej-Peters.

Źródła drukowane

Aleksandrowicz J., Przypadek zimnicy podzwrotnikowej w Krakowie, „Przegląd Lekarski” 1946, nr 7–8.

Anigstein L., Badania epidemiologiczne nad zimnicą w Warszawie (Mokotów i okolice), „Warszawskie Czasopismo Lekarskie” 1925, R. 2, nr 7.

Anigstein L., Studia zbiorowe Komisji Ligii Narodów nad malarią w Europie południowej i wschodniej, „Medycyna Doświadczalna i Społeczna” 1925, t. 4, nr 1–2.

Anigstein L., Współczesna chemoterapia zimnicy, „Pediatria Polska” 1938, t. 18, nr 4.

Balukiewicz I., O leczeniu zimnicy, „Pediatria Polska” 1948, nr 1. Biegański W., Wykłady o chorobach zakaźnych ostrych, t. 1, Warszawa 1900, t. 2, 1901.

Bincer W., Malaria wśród wojska i uchodźctwa polskiego jako czynnik epidemiologiczny po repatriacji, „Śląska Gazeta Lekarska” 1946, nr 5.

Bincer W., Zimnica, [w:] S. Wszelaki (red.), Ostre choroby zakaźne, Warszawa 1954.

Blaim A., Przypadek zimnicy w pierwszych tygodniach życia, „Pediatria Polska” 1950, nr 3–4.

Brużewicz F., Zimnica, [w:] B. Złotnicki (red.), Terapia współczesna, Warszawa 1961.

Chałubiński T., Zimnica. Studyum ze stanowiska praktycznego, Warszawa 1875.

Dymowska Z., Zimnica, [w:] J. Kostrzewski (red.), Choroby zakaźne w Polsce i ich zwalczanie w latach 1961–1970, Warszawa 1973.

Dziobówna H., Zimnica-malaria, „Pielęgniarka Polska” 1951, nr 10.

Fejkiel W., Więźniarski szpital w KL Auschwitz, Oświęcim 1994.

Flis S., W sprawie zimnicy w porze zimowej, „Lekarz Kolejowy” 1948, nr 3–4.

Goździk W., Zimnica w Polsce w 1945 roku, Warszawa 1947.

Grossek Z., Szkice z dziedziny epidemiologii zimnicy w Europie środkowej i północnej, „Przegląd Lekarski” 1906, R. 45, nr 32, 33, 34.

Horowicz W., Rozpoznanie i różniczkowanie znaczenia odczyny Henryego w przypadkach zimnicy, „Medycyna Doświadczalna i Mikrobiologia” 1949, nr 3.

Jak zwalczano malarię w Polsce, „Służba Zdrowia” 1960, nr 14.

Janicki M., Pomóżmy zwalczać zimnicę, „Biologia w szkole” 1952, nr 3.

Janicki M., Zwalczanie zimnicy z uwzględnieniem akcji malarycznej w Polsce, „Pielęgniarka Polska” 1950, nr 10.

Janicki M., Zwalczanie zimnicy z uwzględnieniem akcji przeciwmalarycznej w Polsce, „Pielęgniarka Polska” 1951, nr 10.

Janicki M., Dymowska Z., Łukasiak J., Warszawa jako ognisko endemicznej malarii w Polsce, „Wiadomości Parazytologiczne” 1956, nr 5.

Janicki M., Dymowska Z., Łukasik J., Zimnica w Polsce 1945–1955 ze szczególnym uwzględnieniem jej przebiegu w Warszawie, „Przegląd Epidemiologiczny” 1957, nr 2.

Januszkiewicz J., Kassur B. (red.), Choroby zakaźne i inwazyjne, Warszawa 1988.

Jokiel M.W., Czy w Polsce istnieje problem malarii, „Zdrowie” 1960, nr 4.

Kazar Z., W dawnej „dolinie śmierci”, „Służba Zdrowia” 1955, nr 45.

Kędzior W., Spostrzeżenia kliniczne nad zimnicą w okolicach Krakowa, „Gazeta Lekarska” 1902, R. 37, nr 20.

Korzon T., Co to jest febra czyli gorączka zimnicza (zimnica, malaria) i jak jej ludzie dostają, Warszawa 1919.

Kostrzewski J. (red.), Choroby zakaźne w Polsce i ich zwalczanie w latach 1961–1970, Warszawa 1973.

Kowrygina M.D. (red.), Przewodnik dla lekarzy żłobków i domów dziecka, Warszawa 1955.

Krakowskie Towarzystwo Lekarskie Protokół posiedzenia naukowego z dn. 6.02.1946, „Przegląd Lekarski” 1946, nr 9–11.

Krycki W., Komary roznoszą malarię, „Zdrowie” 1953, nr 5.

Kwiatkowski J., 485 dni na Majdanku, Lublin 2018.

Landau l., Oskarżenie, Warszawa 1963.

Low A., Zwycięstwo nad malarią, „Problemy” 1946, nr 5.

Łukaszewicz-Dańcowa D., Malaria u dzieci, „Pediatria Polska” 1951, nr 5.

Łukaszewicz-Dańcowa D., Przypadek zimnicy w pierwszych tygodniach życia, „Pediatria Polska” 1950, nr 3–4.

Minney R.J., I shall fear no evil – the story of Dr Alina Brewda, Londyn 1966.

Nowak S., Zimnica, [w:] K. Jonscher (red.), Zarys pediatrii, Warszawa 1956.

Nowicki P., Współczesna chemioterapia i profilaktyka zimnicy, „Wiadomości Lekarskie” 1955, nr 8.

Nowodworski W., Charakter i częstość występowania schorzeń nerkowych w przebiegu malarii, „Lekarz Wojskowy” 1945, nr 2.

Olbrycht J., Sprawy zdrowotne w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. Orzeczenie wygłoszone na rozprawie sądowej przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w dniu 10 grudnia 1947, „Przegląd Lekarski Oświęcim” 1962, nr 1.

Perzanowska S., Gdy myśli do Majdanka wracają, Lublin 2022. Pietrow B., Ryby walczą z malarią, „W obronie pokoju” 1954, nr 11. Protokół z posiedzenia naukowego z dn. 1.12.1945, „Przegląd Lekarski” 1946, nr 4–6.

Rocznik statystyczny Ochrony Zdrowia 1945–1967, Warszawa 1969. Rzucidło L., O epidemiologii i profilaktyce zimnicy, „Lekarz Wojskowy” 1947, nr 1.

Sediukiewicz P., O komarze – roznosiciel malarii, „Położna” 1954, nr 5.

Spiss M., Przyczynek do epidemiologii zimnicy w okolicach Krakowa, „Polski Tygodnik Lekarski” 1946, nr 39.

Sprawozdanie z działalności Nadzwyczajnego Komisariatu do walki z epidemiami za lata 1944–1945, „Przegląd Epidemiologiczny” 1947, nr 1.

Sprawozdanie Naczelnego Nadzwyczajnego Komisarza do walki z epidemiami za rok 1946, Warszawa 1947.

Sprawozdanie Naczelnego Nadzwyczajnego Komisarza do walki z epidemiami za rok 1947, Warszawa 1948.

Stępniewski T., Zimnica i komary, „Zdrowie” 1950, nr 5.

Supniewski J., Leki przeciwzimnicze, „Farmacja Polska” 1952, nr 5.

Szerman R.Z., Klinika i diagnostyka u dzieci, [w:] M.D. Kowrygina (red.), Przewodnik dla lekarzy żłobków i domów dziecka, Warszawa 1955.

Szerman R.Z., Zimnica, [w:] M.D. Kowrygina (red.), Klinika i diagnostyka u dzieci. Przewodnik dla lekarzy żłobków i domów dziecka, Warszawa 1955.

Szumowski W., O zimnicy, „Zdrowie i życie” 1941, nr 5.

Truchanowicz-Pelczarska Z., Zimnica, [w:] J. Bogdanowicz (red.), Diagnostyka szczegółowa ostrych chorób zakaźnych, Warszawa 1954.

Weinerowa I., Paludyna nowy lek przeciwko zimnicy, „Przegląd Lekarski” 1948, nr 24.

Wretowski T., Kilka słów w sprawie tegorocznej epidemii zimnicy (Według odczytu wygłoszonego 1 VII na posiedzeniu szpitalnym), „Polska Gazeta Lekarska” 1922, nr 2.

Wszelaki S. (red.), Ostre choroby zakaźne, Warszawa 1954.

Vetulani I., Paludyna-nowy środek przeciwmalaryczny, „Wszechświat” 1950, z. 3.

Vetulani I., Z terenów walki z malarią, „Wszechświat” 1960, z. 7.

Z Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego Oddział Krakowski Posiedzenie z 6.12.1949, „Pediatria Polska” 1950, nr 3–4.

Zagórski P., Walka z zimnicą, „Lekarz Wojskowy” 1950, nr 2.

Zimnica istota, przebieg, zwalczanie. Wydawnictwo Naczelnego Nadzwyczajnego Komisariatu do spraw walki z epidemiami, Warszawa 1921.

Złotnicki B. (red.), Terapia współczesna, Warszawa 1961.

Opracowania

Berner W., Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych we Lwowie i Krakowie w okresie I wojny światowej i po jej zakończeniu (do 1922 r.), „Przegląd Epidemiologiczny” 2009, t. 63, nr 1.

Berner W., Z dziejów walki z ostrymi chorobami zakaźnymi w Polsce po I wojnie światowej – do 1924 r. (z uwzględnieniem wielkich miast), „Przegląd Epidemiologiczny” 2008, t. 62, nr 4.

Datoo M.S. et al., Efficacy and immunogenicity of R21/Matrix-M vaccine against clinical malaria after 2 years’ follow-up in children in Burkina Faso: a phase 1/2b randomised controlled trial, “The Lancet” 2022, t. 22, nr 12.

Dzbeński T.H., Sytuacja epidemiologiczna malarii w Polsce – dawniej, obecnie i w przyszłości, „Wiadomości Parazytologiczne” 2008, nr 53(3).

Dzbeński T.H., Biogramy pracowników Państwowego Zakładu Higieny, „Roczniki Państwowego Zakładu Higieny” 2018, t. 69, suplement.

Klee E., Auschwitz, medycyna III Rzeszy i jej ofiary, Kraków 2005.

Kranz T., Lenarczyk W. (red.), Więźniowie KL Lublin 1941–1944, Lublin 2022.

Lenarczyk W., Więźniowie z Europy Zachodniej i Południowej, [w:] T. Kranz, W. Lenarczyk (red.), Więźniowie Majdanka 1941–1944, Lublin 2022.

Paul M., Mrówka K., Stefaniak J., Wpływ uwarunkowań geograficzno-środowiskowych oraz czynników behawioralnych na występowanie malarii importowanej do Polski przez turystów i misjonarzy powracających z krajów strefy tropikalnej, „Problemy Higieny Epidemiologii” 2014, t. 95, nr 2.

Pukrop M., Dr. med. Heinrich Rindfleisch. Eine Lagerarztkarriere im KZ Majdanek, [w:] Lenarczyk W. et al. (red.), KZ-Verbrechen. Beiträge zur Geschichte der nationalsozialistischen Konzentrationslager und ihrer Erinnerung, Berlin 2007.

Sadowska J., Zwalczanie ostrych chorób zakaźnych w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym (1918–1939), „Przegląd Epidemiologiczny” 1997, t. 51, nr 3.

Sawicki J.Z., Misja UNRRA w Polsce: raport zamknięcia (1945–1949), Lublin 2017.

Sterkowicz S., Nieludzka medycyna. Lekarze w służbie nazizmu, Warszawa 2007.

Sztuka-Polińska U., Sytuacja epidemiologiczna niektórych ostrych chorób zakaźnych w Polsce w okresie międzywojennym XX wieku, „Przegląd Epidemiologiczny” 2002, t. 56, nr 1.

Weindling P., Victims and Survivors of Nazi Human Experiments: Science and Suffering in the Holocaust, Londyn 2014.

Więckowska E., Zwalczanie ostrych chorób zakaźnych w Polsce w latach 1944–1950, Wrocław 2001.

Zezza S., Without a compass: Salonikan Jews in Nazi Concentration Camps and later, „European Spatial Research and Policy” 2012, t. 28, nr 1.

Strony internetowe

Kuna A., Analiza przypadków malarii w aspekcie leczenia powikłań, profilaktyki oraz epidemiologii tej choroby. Rozprawa doktorska w zakresie nauk medycznych obroniona na Wydziale Nauk o Zdrowiu Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, Gdynia 2017, https://pbc.gda.pl/Content/64983/doktorat%20KUNA%20Anna.pdf

Kübler-Kiełb J. Streszczenie wykładu Zapobieganie przenoszeniu zarodźców malarii między komarem a człowiekiem – nowe rozwiązania. XX spotkanie naukowo-dydaktyczne – Wrocław, 9 kwietnia 2014 r., [w:] Sprawozdanie Komisji Przyrodniczo-Medycznej PAU we Wrocławiu za okres 2014–2015, https://hirszfeld.pl/wp-content/uploads/PAU/2015_Sprawozd.pdf.

Malaria. Centers for Disease Control and Prevention (CDC), raporty dostępne online: https://www.cdc.gov/parasites/malaria/index.html.

Morzycki J., Klingberg A.M., Naczelny Nadzwyczajny Komisariat do walki z epidemiami w latach 1944–1945, Warszawa 1946, https://zbc.ksiaznica.szczecin.pl/dlibra/publication/570/edition/491/content.

Parasitology of malaria. Raport of a WHO scientific group, Geneva 1969, no 433, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/40758/WHO_TRS_433.pdf?sequence=1&isAllowed=y.

Ptaszkowski  K.,  Choroby  zakaźne  w  warunkach obozu koncentracyjnego   Auschwitz-Birkenauhttps://www.mp.pl/auschwitz/other-publications/281719,choroby-zakazne-w-warunkach-obozu-koncentracyjnego-auschwitz-birkenau.

World Health Organization. Technical Report series, Geneva 1968, no 382, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/40683/WHO_TRS_382.pdf?sequence=1.

Wroczyńska A., Malaria (zimnica): przyczyny, objawy, leczenie oraz profilaktykahttps://www.mp.pl/pacjent/zdrowiewpodrozy/malaria/62861,malaria.

Informacje

Informacje: Medycyna Nowożytna, 2024, Tom 30 (2024) Suplement II, s. 215 - 245

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Malaria – występowanie, leczenie i zapobieganie chorobie na ziemiach polskich w latach 1939–1967 (wybrane zagadnienia)
Angielski:
Malaria – incidence, treatment and prevention of the disease in Poland in the years 1939–1967 (selected issues)

Autorzy

Publikacja: 26.09.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Maria Ciesielska (Autor) - 50%
Anna Marek (Autor) - 50%

Informacje o autorze:

Ciesielska Maria – dr hab. n. hum., dr n. med., lekarka, historyk medycyny, wykładowca na Wydziale Medycznym Uczelni Łazarskiego.

Marek Anna – dr hab. n. hum., historyk medycyny, pracownik naukowy Wydziału Medycznego Uczelni Łazarskiego w Warszawie.

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski