Brykiety kadzidlane Euskol – między koncepcją miazmatyczną a bakteriologiczną?
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEBrykiety kadzidlane Euskol – między koncepcją miazmatyczną a bakteriologiczną?
Data publikacji: 01.2024
Medycyna Nowożytna, 2023, Tom 29 (2023) Zeszyt 2, s. 45 - 64
https://doi.org/10.4467/12311960MN.23.038.19088Autorzy
Brykiety kadzidlane Euskol – między koncepcją miazmatyczną a bakteriologiczną?
Euskol incense briquettes – between the miasmatic and bacteriological concepts?
Euskol incense briquettes were produced in Lubostroń. Their factory was founded in 1909 by Witold Skórzewski. It was still operating under the German occupation, in the 1940s. Euskol was used mainly for prophylactic and therapeutic purposes in veterinary and medicine. Enjoyed great and unfl agging popularity, and was exported to Western Europe. The manufacturer explained the characteristics of Euskol using bacteriological arguments. However he situated diseases in one semantic fi eld with rot. The medical context of the use of Euskol (and other incense) in the post-Pasteur period indicates a strong attachment to the miasmatic narrative.
Źródła
Aus dem bakteriologischen Institut von Dr. Piórkowski, „Schlesische Ärzte-Korrespondenz” 28 lipca 1907 r., nr 22.
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Urząd Powierniczy w Poznaniu (1940–1941), sygn. 6178.
Clauss H., Ueber die Tiefenwirkung einiger Inhalationsmittel und speziell des Euskols, Hannover 1913.
Daheim-Kalender für das Deutsche Reich auf das Jahr 1911, Bielefeld (b.d.).
Etykieta Kadzidła królewskiego, zbiory Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy (MOB), MOB FM/AF –001657.
Fachowy Kalendarz-notatnik dla drogerzystów i farmaceutów na rok 1927, Poznań b.d.
Fachowy Kalendarz-notatnik dla drogerzystów i farmaceutów na rok 1928, Poznań b.d.
Fabryka Euskolu. Prawnie Zastrzeżone. Łabiszyn. Powiat szubiński, zbiory MOB, MOB FM/AF – 001205.
„Gazetta Uffi ciale del Regno D’Italia” 25.02.1910 r., no. 16.
Hojnacki W., Higjena kobiety i kosmetyka, Lwów–Warszawa 1928.
Jerzykowski S., Krótka rzecz o cholerze według najnowszych badań, wyd. III, Poznań 1892.
Kapuściński B., Co to jest cholera i jak ją zwalczać należy, wyd. II, Poznań 1892.
Maciejewski T., Vademecum drogisty, cz. II, Chemia organiczna. Ustawodawstwo drogistowskie, Poznań 1947.
[M. Minkiewicz] O cholerze napisał doktór Druszejko dla wiejskich gospodarzy, Wilno 1908.
Odbitka Oddzielna z tygodnika kliniczno-terapeutycznego Nr. 19, 1920 r., [w:] Fabryka Euskolu. Prawnie Zastrzeżone. Łabiszyn. Powiat szubiński, zbiory MOB, MOB FM/AF – 001205.
Orzeczenie Instytutu bakter. fi zjologicznego Dr. Piotrowskiego w Berlinie, [w:] Fabryka Euskolu. Prawnie Zastrzeżone. Łabiszyn. Powiat szubiński, zbiory MOB, MOB FM/AF – 001205.
Pamiętnik Jubileuszowej Wystawy Ogrodniczej w Poznaniu 25. IX – 3. X. 1926, Poznań 1926.
Pharmacopoeia Regni Poloniae auctoritate Ministerii Administrationis rerum internarum et disciplinae publice, Varsoviae 1817.
Pharmacopoea Polonica II, Warszawa 1937.
Podkurzacz francuski, „Bartnik Postępowy” lipiec 1930 r., nr 7.
„Registreristrerings-Tidende vor Varemærker” 1909, nr 21.
Rozkład ciał organicznych, „Tygodnik Literacki, Artystyczny, Naukowy i Społeczny” 1.07.1877 r., nr 43.
Rozporządzenie nr 2/2021 Powiatowego Lekarza Weterynarii w Dąbrowie Tarnowskiej z dnia 2 września 2021 roku w sprawie zwalczania afrykańskiego pomoru świń (ASF) na terenie powiatu dąbrowskiego, „Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego” 3.09.2021 r., poz. 4972.
Ruch w Towarzystwach, „Nowiny Lekarskie” październik 1908, z. 10. Sprawozdanie z Walnego Zebrania Wydziału lekarskiego Tow. Przyj. Nauk, „Nowiny Lekarskie” styczeń 1910, nr 1.
Specyfiki farmaceutyczne do celów weterynaryjnych, „Wiadomości Farmaceutyczne” 1.09.1924 r., nr 33.
Streszczenia i oceny, „Przegląd Weterynarski” 1.01.1911 r., nr 1.
Tchórznicki J., Przewodnik dla służby zdrowia (tak zwanych „sanitarzy”, pracującej podczas epidemii cholery. Na podstawie praktyki sanitarnej i instrukcji rządowych, Warszawa 1893.
Tektander (Zimmermann K.), Moja Pani. Studyum z natury. Przyczynek do psychologii księżych gospodyń, Poznań 1911.
Wykaz specyfików farmaceutycznych zarejestrowanych do dnia 1 maja 1925 r., [w:] F. Herod (red.), Kalendarz Farmaceutyczny na rok 1926, Warszawa b.d.
Z Wystawy pszczelniczej w Poznaniu, „Bartnik Postępowy” październik 1926, nr 10.
Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 10 grudnia 1930 r., Monitor Polski 27.01.1931 r., nr 21.
Z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Z Generalnej Dyrekcji Służby Zdrowia. Wykaz uzupełniający, Monitor Polski 13.08.1924 r., nr 185.
Znak towarowy nr 5595, „Wiadomości Urzędu Patentowego” 30.06.1925 r., z. 6.
Opracowania
Balik K., Świątkowski M., Rewaloryzacja parku w Lubostroniu w świetle nowych badań naukowych, [w:] S. Łaniecki (red.), Ochrona dziedzictwa kulturowego na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Doświadczenie, stan obecny, perspektywy, Bydgoszcz 2014.
Bela Z., O starożytnych antidotach, złotych pigułkach i innych sprawach związanych z historią farmacji, Kraków 2013.
Chorbiński P., Jak skutecznie zwalczać warrozę w rodzinach pszczelich?, „Życie Weterynaryjne” 2010, nr 85(7).
Corbin A., We władzy wstrętu. Społeczna historia poznania przez węch. Od odrazy do snu ekologicznego, tłum. A. Siemek, Warszawa 1998.
Drobnik J., Historia botaniki farmaceutycznej, Warszawa 2021.
Durczykiewicz L., Dwory polskie w Wielkiem Księstwie Poznańskiem, Poznań 1912.
Fryder K., Zamgławiacze i zamgławianie – wskazówki praktyczne, „Polskie Drobiarstwo” listopad 2009.
Grzesiak W., Stan higieny i zdrowia ludności wiejskiej południowych powiatów województwa stanisławowskiego pod koniec lat 30. XX wieku na podstawie sprawozdań instruktorek kursu gospodarstwa domowego, [w:] W. Ślusarczyk, G. Frischke (red.), Lecznictwo na prowincji w świetle tekstów kultury i źródeł historycznych – wybrane problemy (XIX–XX wiek), Lublin 2021.
Hunter Z., Z dziejów handlu drogeryjnego, Warszawa 1972.
Karpiński A., W walce z niewidzialnym wrogiem. Epidemie chorób zakaźnych w Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku i ich następstwa demograficzne, społeczno-ekonomiczne i polityczne, Warszawa 2000.
Łazarz R., Wielka wojna z epidemią. Przełom bakteriologiczny w czasie Wielkiej Wojny (I wojny światowej) w monarchii Austro-Węgierskiej, [w:] W. Korpalska, W. Ślusarczyk (red.), Czystość i brud. Higiena w XIX wieku. Wokół przełomu bakteriologicznego, Bydgoszcz 2015.
Majewska G., Zadżumione miasto. Sztokholm wobec zarazy w latach 1710–1711, „Studia Historica Gedanensia” 2021, t. XII.
Napierała A., Higiena prywatna w polskich publikacjach popularnych i popularnonaukowych w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku. Koncepcje i porady, Poznań 2018.
Nowicki R., Historia rodu Skórzewskich i zespołu pałacowo-parkowego w Lubostroniu, [w:] J. Banaszak, H. Ratyńska (red.), Przyroda parku pałacowego w Lubostroniu, Bydgoszcz–Poznań 2008.
Nowicki R., Skórzewscy. Właściciele dóbr łabiszyńskich. Rola w życiu społeczno-politycznym wielkopolskiego ziemiaństwa, Toruń 2003.
Paciorek M., Higiena dzieci i młodzieży w polskim czasopiśmiennictwie medycznym okresu międzywojennego, Warszawa 2010.
Proń S., Musaeum Poloniae Pharmaceuticum seu artis pharmaceutical experimentalis spectrum. Rzecz o muzealnictwie historycznym aptekarstwa w Polsce, Warszawa 1967.
Ruffi e J., Sournia J.Ch., Historia epidemii. Od dżumy do AIDS, tłum. B.A. Matusiak, Warszawa 1996.
Sikorski M., Ślusarczyk W., Krew smocza (sanguis draconis), [w:] W. Ślusarczyk, R. Wilczyńska, G. Frischke (red.), Krew. Medyczne i kulturowe aspekty na przestrzeni dziejów, Lublin 2020.
Sobolewski J., Uwarunkowania legislacyjne i gospodarcze produkcji leków weterynaryjnych w Polsce w latach 1918–1939, „Życie Weterynaryjne” 2019, nr 94(5).
Ślusarczyk W., Fabryka Chemiczno-Techniczna „Euskol” (1909–1945) na tle lokalnego przemysłu chemiczno-farmaceutycznego, [w:] Lecznictwo na prowincji. Między perspektywą lokalną i globalną. Wybrane problemy, Lublin 2023.
Ślusarczyk W., Mgr farm. Henryka Pawłowska – propagatorka higieny w Łabiszynie i pałuckich wsiach (lata 60. i 70. XX wieku), [w:] W. Korpalska, W. Ślusarczyk, G. Frischke (red.), Czystość i brud. Higiena za żelazną kurtyną (1945–1989/1991), Lublin 2021.
Ślusarczyk W., Okadzanie listów podczas epidemii cholery w zaborze pruskim w 1831 roku. Pytanie o sposób postrzegania cholery, [w:] Z. Bela (red.), Epidemie w Polsce od czasów najdawniejszych po czasy współczesne, Kraków 2005.
Ślusarczyk W., Z dziejów opieki zdrowotnej. Apteka „Pod Orłem” w Łabiszynie, Lublin 2019.
Ślusarczyk W., Związek Zawodowy Farmaceutów Pracowników w Rzeczypospolitej Polskiej (1919–1939), Lublin 2020.
Ślusarczyk W., Chyła D., Przemysł chemiczno-farmaceutyczny na Kujawach i Pomorzu Gdańskim (1918/20–1951), Bydgoszcz 2017.
Świątkowski M., Balik K., Lubostroń. Historia ogrodu i parku majętności hrabiów Skórzewskich, Lubostroń 2017.
Tuszewicki M., Żaba pod językiem. Medycyna ludowa Żydów aszkenazyjskich przełomu XIX i XX wieku, Kraków–Budapeszt 2015.
Tuszewicki M., Świadomość Żydów aszkenazyjskich XIX wieku na temat bakterii i jej konsekwencje, [w:] W. Korpalska, W. Ślusarczyk (red.), Czystość i brud. Higiena w XIX wieku. Wokół przełomu bakteriologicznego, Bydgoszcz 2015.
Urbanek B., Opieka nad chorym na tle teoretycznych koncepcji europejskiej i polskiej medycyny w I połowie XIX stulecia, „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki” 1996, nr 5/2(10).
Wdowiak L., Dym jako jeden ze środków oczyszczających w praktykach leczniczych ludności wiejskiej na ziemiach polskich doby zaborów, [w:] W. Korpalska, W. Ślusarczyk (red.), Czystość i brud. Higiena w XIX wieku. Wokół przełomu bakteriologicznego, Bydgoszcz 2015.
Wieczorkiewicz A., Muzeum ludzkich ciał. Anatomia spojrzenia, Gdańsk 2000.
Włodarczyk D., Od powietrza, głodu, ognia i wojny. Epidemie cholery wśród ludności Regencji Bydgoskiej Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Inowrocław 1998.
Vigarello G., Historia zdrowia i choroby. Od średniowiecza do współczesności, tłum. M. Szymańska, Warszawa 1997.
Zabielski R., Formaldehyd – szkodliwy czy nie?, „Życie Weterynaryjne” 2017, nr 92(10).
Zaremba A., Zarys sposobu funkcjonowania myśli ezoterycznej w kontekście polskim od XIX wieku do współczesności, „Zeszyty Etnologii Wrocławskiej” 2018, nr 1(27).
Zieliński M.G., Pogranicze dwóch epidemii: dżumy i cholery (XVIII/ XIX w.) – próba porównania, [w:] M.Z. Felsmann, J. Szarek, M. Felsmann (red.), Dawna medycyna i weterynaria. Militaria, Chełmno 2009.
Strony internetowe
www.pojezierze24.pl/aktualnosci/na-problemy-z-plucami-euskol-wynalazek-skorzewskich,12716.
www.berlin.de/aktuell/ausgaben/2011/dezember/suchanzeigen/artikel.223832.php.
Informacje: Medycyna Nowożytna, 2023, Tom 29 (2023) Zeszyt 2, s. 45 - 64
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Brykiety kadzidlane Euskol – między koncepcją miazmatyczną a bakteriologiczną?
Euskol incense briquettes – between the miasmatic and bacteriological concepts?
Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Dział Historii Medycyny i Farmacji
Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Akademia Sztuk Pięknych im. E. Gepperta we Wrocławiu
Publikacja: 01.2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 254
Liczba pobrań: 195