Wcześniej niż Elżbieta Heweliusz: Maria Cunitia i astronomia obserwacyjna XVII stulecia
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 02.10.2024
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 2024, Tom 69, Numer 3, s. 135 - 144
https://doi.org/10.4467/0023589XKHNT.24.026.20111Autorzy
Wcześniej niż Elżbieta Heweliusz: Maria Cunitia i astronomia obserwacyjna XVII stulecia
A Silesian astronomer, Maria Cunitia (1610?–1664) became known as the author of Urania propitia (1650), i.e. astronomical tables based on Johannes Kepler’s Rudolphine Tables (1627), which she adapted to facilitate their use. However, little has been said about Cunitia’s observations of the sky with the use of advanced astronomical instruments. In this paper, we intend to use all extant printed and manuscript sources to draw a picture of Cunitia as an active astronomer engaged in astronomical observations. Considering the fact that in the years 1648–1654 Cunitia and her husband, Elias von Löwen (Crätschmair, 1602?–1661), exchanged a number of letters with Johannes Hevelius (1611–1687), we will argue that Cunitia could have been an inspiration of sorts to Hevelius who sought the assistance of his second wife, Elizabeth (née Koopman, 1647–1693) married in 1663, in his own astronomical endeavours.
Bibliothèque Observatoire de Paris [BO], C1, Correspondance de Johannes Hevelius, v. 2, v. 3, C2-5, 257-267.
Bibliothèque nationale de France [BNF]: Lat 10347, v. 2, Tomus II epistolarum clarissimorum virorum ad Dn Ioannem Hevelium cum ejusmodi responsionibus. Ab anno 1650 usque 1652; Lat 10347, v. 3, Epistolae clarissimorum virorum ad Johannem Hevelium cum ejusdem responsionibus. Tomus III. Ab anno 1652 ad annum 1656 usque.
Lettres de Pierre des Noyers, secrétaire de la Reine de Pologne Marie-Louise de Gonzague Princesse de Mantoue et de Nevers, pour servir à l’histoire de Pologne et de Suède de 1655 à 1659, Berlin [Paryż] 1859.
Astronom Maria Kunic (Cunitia) 1610–1664. Życie i dzieło, red. R. Skowron, Świdnica 2008.
Bernardi G., The Unforgotten Sisters: Female Astronomers and Scientists before Caroline Herschel, Chichester 2016, DOI 10.1007/978-3-319-26127-0.
Cook A., Johann and Elizabeth Hevelius, Astronomers of Danzig, „Endeavour” 2000, t. 24, nr 1, s. 8–12, DOI 10.1016/s0160-9327(99)01263-6.
Grell C., Jan Heweliusz i jego czasy, tłum. I. Kraszewski, Warszawa, Gdańsk 2016 (Bibliotheca Heveliana, t. 1).
Guentherodt I., Widzialność i zaćmienia, czyli uwagi o języku Marii Cunitii (1604?–1664) w Uranii propitii, [w:] Astronom Maria Kunic (Cunitia) 1610–1664. Życie i dzieło, red. R. Skowron, Świdnica 2008, s. 47–64.
Herbst K.D., Biobibliographisches Handbuch der Kalendermacher, cz. 2, Kalendermacher Achalm – Heldvader, Jena 2020.
Hutton S., Science and Natural Philosophy, [w:] The Routledge History of Women in Early Modern Europe, red. A.L. Capern, London, New York 2020, s. 386–403, DOI 10.4324/9780429355783-17.
Johannes Hevelius and His Gdańsk, red. M. Turek, Gdańsk 2013.
Johannes Hevelius and His World: Astronomer, Cartographer, Philosopher and Correspondent, red. R.L. Kremer, J. Włodarczyk, Warszawa 2013 (Studia Copernicana, t. 44).
Kampa I., Die astronomischen Instrumente von Johannes Hevelius, Hamburg 2018.
Keyes S., Herbst K.D., Chronological List of Letters, [w:] Correspondance de Johannes Hevelius. Tome I: Prolégomènes critiques, red. C. Grell, Turnhout 2014, s. 279–528.
North J.D., Hevelius, Johannes, [w:] Dictionary of Scientific Biography, t. 6, red. C.C. Gillispie, New York 1970, s. 360–364.
Rybka P., Instrumentarium astronomiczne Heweliusza (geneza i rozwój konstrukcji), Wrocław 1987.
Swerdlow N.M., Urania Propitia, Tabulae Rudolphinae faciles redditae a Maria Cunitia. Beneficent Urania, the Adaptation of the Rudolphine Tables by Maria Cunitz, [w:] A Master of Science History: Essays in Honor of Charles Coulston Gillispie, red. J.Z. Buchwald, Dordrecht 2012, s. 81–121, DOI 10.1007/978-94-007-2627-7_7.
Swerdlow N.M., Urania Propitia, Tabulae Rudolphinae faciles redditae a Maria Cunitia. Łaskawa Urania, czyli Maria Cunitia i adaptacja Tablic rudolfińskich, tłum. J. Włodarczyk, Świdnica 2022.
Targosz K., Jan Heweliusz – uczony-artysta, Wrocław 1979, wyd. 2 Gdańsk 1986.
Targosz K., Sawantki w Polsce XVII w. Aspiracje intelektualne kobiet ze środowisk dworskich, Warszawa 1997.
Włodarczyk J., ‘Peripheral’ Astronomy in the Correspondence of Johannes Hevelius: A Case Study of Maria Cunitia and Elias von Löwen, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2019, t. 64, nr 1, s. 147–155, DOI 10.4467/0023589XKHNT.19.009.10117.
Informacje: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 2024, Tom 69, Numer 3, s. 135 - 144
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów PAN
ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, Polska
Uniwersytet Wrocławski
Polska
Publikacja: 02.10.2024
Otrzymano: 11.12.2023
Zaakceptowano: 10.02.2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Informacje o autorze:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 103
Liczba pobrań: 57