Melodeklamacja, czyli pogranicza piosenki
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEMelodeklamacja, czyli pogranicza piosenki
Data publikacji: 10.2023
Konteksty Kultury, 2023, Tom 20 zeszyt 2, s. 78 - 98
https://doi.org/10.4467/23531991KK.23.011.18351Autorzy
Melodeklamacja, czyli pogranicza piosenki
Pojęcie melodeklamacji lub melorecytacji niemal pokrywa się z definicją gatunkową piosenki, jeśli rozumieć ją jako wielokodową całość złożoną z komponentu tekstowego i muzycznego, dla której właściwą formą istnienia jest realizacja dźwiękowa. Tymczasem brakuje szerszego naukowego rozpoznania fenomenu melorecytacji, poza zdawkowymi opisami słownikowymi oraz stosunkowo świeżym powiązaniem jej ze stylem wykonawczym właściwym dla rapu. Wydaje się, że tylko tam ekspresja recytacji w powiązaniu z elementem muzycznym traktowana jest jako coś inspirującego, natomiast w innych stylach i gatunkach recytowanie na tle muzyki stało się synonimem kiczu, nieumiejętności wokalnych lub maniery szkolnych akademii i amatorskich prezentacji poezji. Tymczasem historyczna tradycja melodeklamacji oraz współczesne przykłady wprowadzania recytacji i melorecytacji do piosenek o aspiracjach wysokoartystycznych zachęcają do tego, żeby przyjrzeć się tym praktykom nieco bliżej. Melorecytacja może stać się szerzej stosowanym środkiem artystycznym wykonawców profesjonalnych (piosenka aktorska, piosenka poetycka), ale też nieoczywistym eksperymentem twórców włączających we własne projekty cudzy głos – poety recytującego swoje wiersze.
Baczyński 100, muz. W. Pawlik, Pawlik Relations Recording Producer, 2022 (płyta CD).
„Bądź błogosławiona”. Legenda indyjska Henryka Sienkiewicza. Melorecytacja, oprac. W. Rzepko, Warszawa–Kraków 1917.
Borst E., Interpretacje słowne i melodeklamacje na tle utworów muzycznych Chopina, Toruń 1925.
Dzwony. Melodeklamacja na temat marsza pogrzebowego z Sonaty b-moll Fr. Chopina op. 35, sł. K. Ujejski, układ F. Starczewski, Warszawa [przed 1923].
Grochowiak S., Wiersze wybrane, Warszawa 1978.
Hallmann D., Ciepły oddech, Fundacja Tradycji Miast i Wsi, 2016 (płyta CD).
„Marcowy kawaler”. Deklamacja wykonywana przez Pawłową w komedii J. Blizińskiego, muz. W. Krogulski, Warszawa 1904.
Już cię nie zobaczę, sł. K. Brodziński, muz. W. Krogulski, Warszawa [1904].
Karimski Club, Herbert, AGORA SA, 2009 (płyta CD).
Karłowicz M., Na Anioł Pański, sł. K. Tetmajer, wyd. 2, Warszawa [1910].
Kościół wiejski z poematu „Jan Bielecki” Juliusza Słowackiego, towarzyszenie do deklamacji, muz. J. Charzewski, Lwow [ca 1910].
Lubię, kiedy kobieta, BGM, 2001 (płyta CD).
Melodeklamacja „Dzwony” do słów Kornela Ujejskiego pod tytułem Marsz pogrzebowy Fr. Chopina (z Sonaty b-moll op. 35), oprac. M. Herz, Kijów 1902.
Pogrzeb Kazimierza Wielkiego. Melorecytacja z towarzyszeniem fortepianu, op. 13, sł. S. Wyspiański, muz. T. Joteyko, Warszawa [po 1924].
Preludium Szopena op. 28 no 7. Melodeklamacja, Warszawa [po 1910].
„Skarga weterana”. Deklamacja wykonywana w komedyi „Było to pod Wagram”, muz. W. Krogulski, [sł. E. Grange, L. Thiboust], Warszawa [1908–1912].
Stasiuk A., Haydamaky, Mickiewicz – Stasiuk – Haydamaky, PUGU art, 2018 (płyta CD).
Ta, co nie zginęła. Melodeklamacja lub śpiew z towarzyszeniem fortepianu lub na sam fortepian, sł. E. Słoński, muz. F. Starczewski, Warszawa [ca 1918].
Trzy Melodeklamacje lub Śpiew z towarzyszeniem fortepianu: Nikt po mnie płakać nie będzie, sł. T. Kończyc, muz. H. Karwowska; Tak samo, sł. T. Kończyc, muz. H. Karwowska; Kryształowa baśń, sł. i muz. H. Karwowska, Warszawa [cop. 1929].
Zagajewski & Pawlik / Mów spokojniej, Agencja Artystyczna GAP, 2015 (płyta CD).
Zakochany Pan Tadeusz, BMG, 1999 (płyta CD).
Barańczak A., Słowo w piosence. Poetyka współczesnej piosenki estradowej, Poznań 1983.
Boehm J., Koncerty plebiscytowe Feliksa Nowowiejskiego w 1919 i 1920 roku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1969, nr 2.
Ch. Tad., Z Sali Filharmonii, „Przegląd Muzyczny” 1910, nr 8.
Chomiński J., Wilkowska-Chomińska K., Pieśń (Formy muzyczne, t. 3), Kraków 1974.
Deutsch D., Musical Illusions and Phantom Words: How Music and Speech Unlock Mysteries of the Brain, Oxford 2019.
Dębowski M., Trzy szkice o aktorstwie tragicznym w dobie oświecenia i klasycyzmu, Kraków 1996.
Dłuska M., Fonetyka polska, Warszawa–Kraków 1981.
Dłuska M., Prozodia języka polskiego, Warszawa 1976.
Franaszek A., Herbert: biografia, t. I: Niepokój, Kraków 2018.
Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 1998.
Kassler J.C., Representing Speech Through Musical Notation, „Journal of Musicological Research” 2005, nr 24.
Kaszycki L., Pacuła A., Klasyczny kompozytor… muzyki rozrywkowej, „Piosenka” 2015, R. 3, s. 123, https://muzeumpiosenki.pl/pliki/publikacje/piosenka-3.pdf.
Kukołowicz T., Pętle, sample i podbicia: techniki kompozycji i struktura utworu hip-hopowego [w:] Hip-hop w Polsce: od blokowisk do kultury popularnej, red. M. Miszczyński, Warszawa 2014.
Kwiatkowski M., Sztuka melorecytacji. Studia nad genezą muzyki rap, „Vade Nobiscum” 2021, t. 23, https://wydawnictwo.uni.lodz.pl/wp-content/uploads/2021/11/Gryglewski-i-in._Vade_nobiscum_23-.pdf.
List G., The Boundaries of Speech and Song, „Ethnomusicology” 1963, t. 7, nr 1.
Mastalski A.S., Rap jako rodzaj współczesnej melorecytacji [w:] Hip-hop w Polsce: od blokowisk do kultury popularnej, red. M. Miszczyński, Warszawa 2014.
Niewiara A., Piosenka – gatunek ewoluujący? [w:] Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2: Tekst a gatunek, red. D. Ostaszewska, Katowice 2004.
Nowak-Wolna K., Ku teorii recytacji. Interdyscyplinarny charakter badań nad sztuką recytacji, „Litteraria Copernicana” 2016, z. 1 (16).
Puchalska I., Improwizacja poetycka w kulturze polskiej XIX wieku na tle europejskim, Kraków 2013.
Sawrycki W., Tekst interpretowany głosowo z perspektywy filologii wymawianiowo-słuchowej [w:] Problematyka tekstu głosowo interpretowanego (II), red. K. Lange, W. Sawrycki, P. Tański, Toruń 2006.
Seweryn A., Spor o polską „poezję muzykalną”. Królikowski – Elsner, „Pamiętnik Literacki” 2020, nr 1.
Sierotwiński A., Słownik terminów literackich, Kraków 1994.
Steffen-Batogowa M., Struktura przebiegu melodii polskiego języka ogólnego, Poznań 1996.
Sułek M., Stanisław Moniuszko i inni kompozytorzy wobec poezji Adama Mickiewicza. Studium komparatystyczne, Kraków 2016.
Wolański A., Słownik terminów muzyki rozrywkowej, Wrocław 2000.
Wróblewski M., Dlaczego recytujemy? [w:] Problematyka tekstu głosowo interpretowanego (I), red. K. Lange, W. Sawrycki, P. Tański, Toruń 2004.
Informacje: Konteksty Kultury, 2023, Tom 20 zeszyt 2, s. 78 - 98
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Melodeklamacja, czyli pogranicza piosenki
Melodeclamation that is Borderlands of Song-Writing
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 10.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski