Austerlitz i Róża, czyli zjawy jako bohaterowie naszych czasów (projekty literatury w nożyku profesora Tadeusza Różewicza i Austerlitz W.G. Sebalda)

Jarosław  Fazan

Austerlitz i Róża, czyli zjawy jako bohaterowie naszych czasów (projekty literatury w nożyku profesora Tadeusza Różewicza i Austerlitz W.G. Sebalda)

Data publikacji: 22.06.2022

Konteksty Kultury, 2022, Tom 19 zeszyt 1, s. 97 - 112

https://doi.org/10.4467/23531991KK.22.009.15390

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Austerlitz i Róża, czyli zjawy jako bohaterowie naszych czasów (projekty literatury w nożyku profesora Tadeusza Różewicza i Austerlitz W.G. Sebalda)

Abstrakt

Szkic ujmuje porównawczo późny poemat Tadeusza Różewicza nożyk profesora (2001) oraz ostatni utwór W.G. Sebalda, powieść Austerlitz z tego samego roku w kontekście literatury „widmoontologicznej”. Oba dzieła stanowią powroty do problematyki Zagłady po ponad półwieczu i podejmują problem obcowania żywych (ocalałych lub urodzonych po wojnie) z umarłymi; obcowanie to, tyleż konieczne, co niemożliwe, stanowi inspirację dla idei literatury umożliwiającej „spotkanie z umarłymi”. W obu dziełach pojawia się również głęboka krytyka cywilizacji nowoczesnej, której nieuchronnym następstwem były wojny światowe pierwszej połowy XX wieku.

This comparative sketch juxtaposes the late narrative poem nożyk profesora by Tadeusz Różewicz with W.G. Sebald’s last work, the novel Austerlitz from the same year, in the context of literary hauntology. Both works return to the issue of the Holocaust after more than half a century and take up the question of the relationship of the living (survivors or those born after the war) with the dead; a relationship which being both necessary and impossible inspires the idea of literature as facilitating the “meeting with the dead.” Both works are also deeply critical of the modern civilization, the inevitable consequence of which were the two world wars in the first half of the 20th century.

Słowa kluczowe

Tadeusz Różewicz, W.G. Sebald, literatura po Zagładzie, kryzys humanizmu

Tadeusz Różewicz, W.G. Sebald, literature after the Holocaust, crisis of humanism

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Adorno T.W., Minima moralia. Refleksje z poharatanego życia, tłum. M. Łukasiewicz, Kraków 1999.

Améry J., Poza karą i winą. Próby przełamania podjęte przez złamanego, tłum. R. Turczyn, Kraków 2007.

Angier C., Speak, Silence. In Search of W.G. Sebald, London 2021.

Bauman Z., Nowoczesność i Zagłada, tłum. T. Kunz, Kraków 2009.

Benjamin W., Ulica jednokierunkowa, tłum. A. Kopacki, Warszawa 1997.

Derrida J., Widma Marksa. Stan długu, praca żałoby i nowa Międzynarodówka, tłum. T. Załuski, Warszawa 2016.

Halkiewicz-Sojak G., „Taki to mistrz…”. Norwid w późnej liryce Tadeusza Różewicza, „Studia Norwidiana” 2021, nr 39.

Kantor T., Lekcje mediolańskie, Kraków 1991.

Kowalik B., Obrazy, widma, powidoki umarłych w twórczości Tadeusza Różewicza, „Teksty Drugie” 2021, nr 3.

Madejski J., „Muszę to napisać”. Dziennik w twórczości Tadeusza Różewicza [w:] Przekraczanie granic. O twórczości Tadeusza Różewicza, red. W. Browarny, J. Orska, A. Poprawa, Kraków 2007.

„Nasz nauczyciel Tadeusz”. Tadeusz Różewicz i Niemcy, red. A. Lawaty, M. Zybura, Kraków 2003.

Prussak M., „Robigus zjada żelazny nożyk”, „Teksty Drugie” 2014, nr 3.

Różewicz T., nożyk profesora [w:] tegoż, Nożyk profesora, Wrocław 2001.

Różewicz T., To, co zostało z nienapisanej książki o Norwidzie, „Kwartalnik Artystyczny” 2002, nr 3.

Różewicz T., Wybór poezji, wstęp i oprac. A. Skrendo, Wrocław 2017.

Sebald W.G., Austerlitz, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa 2007.

Sebald W.G., Oczyma nocnego ptaka. Jean Améry, tłum. M. Łukasiewicz [w:] tegoż, Campo Santo, Warszawa 2014.

Tomasik W., Szalony bieg. Kolej i ciemna nowoczesność, Warszawa 2015.

Ubertowska A., Świadectwo – trauma – głos. Literackie reprezentacje Holocaustu, Kraków 2007.

Ubertowska A., Tadeusz Różewicz a literatura niemiecka, Kraków 2001.

Żukowski T., Biografia z piętnem. O „drewnianym karabinie” Tadeusza Różewicza [w:] Niepokoje. Twórczość Tadeusza Różewicza wobec Zagłady, red. P. Krupiński, Warszawa 2014.

Informacje

Informacje: Konteksty Kultury, 2022, Tom 19 zeszyt 1, s. 97 - 112

DOI: https://doi.org/10.4467/23531991KK.22.009.15390

Typ artykułu: Artykuł recenzyjny (recenzja naukowa)

Tytuły:

Polski:

Austerlitz i Róża, czyli zjawy jako bohaterowie naszych czasów (projekty literatury w nożyku profesora Tadeusza Różewicza i Austerlitz W.G. Sebalda)

Angielski:

Austerlitz and the Rose, or, Specters as Heroes of Our Time (Literary Projects in nożyk profesora by Tadeusz Różewicz and W.G. Sebald’s Austerlitz)

Autorzy

Jarosław Fazan

https://orcid.org/0000-0002-4760-9740

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 22.06.2022

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Jarosław Fazan (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 577

Liczba pobrań: 399

<div id="cke_pastebin"> <div id="cke_pastebin"> Austerlitz i Róża, czyli zjawy jako bohaterowie naszych czasów (projekty literatury w <em>nożyku profesora </em>Tadeusza Różewicza i <em>Austerlitz </em>W.G. Sebalda)</div> </div>

Pobierz xml