FAQ

O społecznych rolach archiwów we współczesnym dyskursie archiwalnym w Polsce na marginesie dyskusji panelowej „Archiwa w przestrzeni publicznej”

Data publikacji: 28.02.2020

Archeion, 2019, 120, s. 149 - 167

https://doi.org/10.4467/26581264ARC.19.007.11816

Autorzy

Agnieszka Rosa
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
, Polska
https://orcid.org/0000-0002-8560-1387 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

O społecznych rolach archiwów we współczesnym dyskursie archiwalnym w Polsce na marginesie dyskusji panelowej „Archiwa w przestrzeni publicznej”

Abstrakt

Celem artykułu jest podsumowanie refleksji na temat obecności archiwów w przestrzeni publicznej, postrzeganej jako realizacja ich funkcji lub ról społecznych, jaka ma miejsce w ostatnich latach w archiwalnym dyskursie naukowym w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem dyskusji, jaka się odbyła w czasie panelu „Archiwa w przestrzeni publicznej” na XX Powszechnym Zjeździe Historyków w Lublinie we wrześniu 2019 r. Do zgromadzenia danych została wykorzystana metoda analizy tekstów za pomocą techniki analizy jakościowej. Do analizy danych natomiast metoda analizy i krytyki piśmiennictwa, a także metoda dedukcji, która umożliwiła ocenę i weryfikację zgromadzonych informacji. W artykule odniesiono się do tematyki poruszanej na archiwalnych konferencjach naukowych w ostatnim roku, przeanalizowano najnowszą i podstawową literaturę opublikowaną na łamach polskich czasopism i w monografiach dotyczącą funkcji i społecznych ról archiwów, a także do współczesnych badań w paradygmacie antropologicznym w archiwistyce. Na bazie zgromadzonych danych odniesiono się do ogólnych wniosków, jakie płyną z dyskusji przeprowadzonej w czasie panelu „Archiwa w przestrzeni publicznej” w Lublinie. Przede wszystkim wskazano na rozbieżności w postrzeganiu ról i funkcji archiwów między archiwami (pracującymi w nich archiwistami) i elementami z ich otoczenia (głównie użytkownikami i współpracownikami archiwów), a także między archiwistami-praktykami i archiwistami-teoretykami.

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Ad fontes! – do źródeł! Od konkursu Co wiesz o Kaliszu? do konkursu Odkrywamy tajemnice Kalisza i regionu kaliskiego, oprac. A. Bestian-Zając, Kalisz 2014.

Archiwum jako warsztat pracy nauczyciela historii. Scenariusze lekcji dla nauczycieli szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej, red. T. Stachurska-Maj i V. Urbaniak, Warszawa 2010.

Belka A., Kampania społeczna „Zostań rodzinnym archiwistą”, „Archeion” 2014, t. 115, s. 733–734.

Bewicz P., Zwrot archiwalny: fenomen archiwum we współczesnej humanistyce, praca doktorska napisana pod kierunkiem dr hab. Waldemara Chorążyczewskiego, prof. UMK, Zakład Archiwistyki, Toruń 2018.

Bewicz P., Sitkiewicz A., Zmagania z postmodernizmem i koncepcje archiwum według La Capry, Derridy i Foucaulta, „Archeion” 2015, t. 114, s. 98–110.

„Bez korzeni nie zakwitniesz” – Warszawa moją małą ojczyzną. Scenariusze lekcji dla nauczycieli szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum, red. T. Stachurska-Maj, V. Urbaniak, Warszawa 2012.

Biernat Cz., Problemy archiwistyki współczesnej, Warszawa 1977, s. 332.

Chojecka J., Jabłońska M., Przestrzenie w archiwach. Archiwa w przestrzeni. Rzecz o obecności archiwów państwowych w świecie i społeczeństwie, https://xxpzhp.umcs.lublin.pl/Referaty/J.%20Chojecka%20M.Jablonska%20Przestrzenie%20w%20archiwach.%20Archiwa%20w%20przestrzeni%20(NDAP)%20%E2%80%93%205%20IX%202019.pdf [dostęp: 28.11.2019].

Chorążyczewski W., O archiwistykę integralną, „Clio”, 2003, nr 3, s. 150–158.

Chorążyczewski W., Archiwista-teoretyk? Archiwozof? Archiwistyk?, „Problemy Archiwistyki” 2009, nr 3, s. 11–16, https://archiwa.gov.pl/images/docs/problemy/WChorazyczewski_3.pdf [dostęp: 17.11.2019].

Chorążyczewski W., Metodologia archiwistyki: archiwistyka między nauką a refleksją, [w:] Archiwistyka na uniwersytetach, archiwistyka w archiwach, Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, t. 1, red. W. Chorążyczewski, A. Rosa, Toruń 2009, s. 191–201.

Chorążyczewski W., Archiwum jako wykluczenie, czyli o pradawnych funkcjach archiwów, [w:] Nowe funkcje archiwów, red. I. Mamczak-Gadkowska, K. Stryjkowski, Poznań 2015, s. 22–27.

Chorążyczewski W., O zbliżeniu bibliotek i archiwów w związku z pełnieniem przez nie funkcji naukowej, [w:] Oblicza archiwów i współczesne wyzwania archiwistyki. Studia archiwistyczne, red. P.A. Czyż, D. Magier, Siedlce 2019, s. 21–42.

Chorążyczewski W., Teoria archiwalna. Skrypt dla studentów archiwistyki i zarządzania dokumentacją w roku akademickim 2018/2019 (praca niepublikowana), Toruń 2019, (rozdział: Funkcje a działalność archiwów), s. 45–53.

Chorążyczewski W., Funkcja a działalność naukowa archiwów (refleksja na marginesie studiów nad archiwistyką polską okresu międzywojennego), [w:] W 100-lecie polskich archiwów państwowych, red. I. Mamczak-Gadkowska, K. Skupieński, Poznań 2020, [w druku].

Chorążyczewski W., Kilka uwag o wyszukiwaniu w archiwach w powiązaniu z funkcjami społecznymi archiwów, [w:] Symposia Archivistica, t. 7, red. A. Żeglińska, M. Żuławnik, Warszawa 2020, [w druku].

Chorążyczewski W., Gut P., Historia w archiwach i archiwa w historii. Udział archiwów państwowych w rozwoju historiografii polskiej, https://xxpzhp.umcs.lublin.pl/Referaty/W.%20Chor%C4%85%C5%BCyczewski,%20P.%20Gut,%20Historia%20w%20archiwach%20i%20archiwa%20w%20historii%20%E2%80%93%20referat%20na%20Zjazd%20-(NDAP)%20%E2%80%93%202%20IX%202019.pdf [dostęp: 28.11.2019].

Ciechanowski H., Warsztaty w archiwach, [w:] Zatrzymać przeszłość, dogonić przyszłość. Pamiętnik VI Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Wrocław 5–7 września 2012 r., red. W. Chorążyczewski, K. Stryjkowski, Warszawa 2013, s. 501–522.

Ciechanowski H., Archiwum jako miejsce zapomnienia, [w:] Nowa archiwistyka – archiwa i archiwistyka w późnonowoczesnym kontekście kulturowym, Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, t. 4, red. W. Chorążyczewski, W. Piasek, A. Rosa, Toruń 2014, s. 45–52.

Ciechanowski H., Działalność naukowa archiwów państwowych w koncepcjach Naczelnych Dyrektorów Archiwów Państwowych w XXI w. (Artykuł dyskusyjny), „Archeion” 2018, t. 119, s. 317–330.

Ciechanowski H., Żuchowski T., Działalność naukowa archiwów państwowych w latach 2011–2016, [w:] Archiwa, źródła, historia. Prace ofiarowane w siedemdziesiąte urodziny Profesora Władysława Stępniaka, red. E. Rosowska, H. Wajs, Warszawa 2018, s. 69–78.

Cieślak A., Edukacyjne funkcje archiwów – trudna misja w trudnej rzeczywistości, [w:] Archiwa w nowoczesnym społeczeństwie. Pamiętnik V Zjazdu Archiwistów Polskich, Olsztyn 6–8 września 2007 r., red. J. Porazinski, K. Stryjkowski, Warszawa 2008, s. 105–108.

Czarnota T., Problematyka działalności dokumentacyjnej współczesnych archiwów, [w:] Nowa archiwistyka – archiwa i archiwistyka w ponowoczesnym kontekście kulturowym, Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, t. 4, red. W. Chorążyczewski, W. Piasek, A. Rosa, Toruń 2014, s. 53–70.

Dereszyńska-Romaniuk M., W kierunku obecności w przestrzeni publicznej. Edukacja i popularyzacja w Archiwum Państwowym w Bydgoszczy, [w:] Z uczniami, kolegami i przyjaciółmi w świecie nauki. Prace dedykowane Profesorowi Bohdanowi Ryszewskiemu w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, red. W. Chorążyczewski, A. Żeglińska, Olsztyn 2014, s. 199–228.

Derrida J., Gorączka archiwum. Impresja freudowska, przeł. J. Momro, Warszawa 2016.

Educare necesse est – ale jak i dlaczego? Przykłady dobrych praktyk edukacyjnych, red. V. Urbaniak, Warszawa 2017.

Educare necesse est – powrót do źródeł. Przykłady dobrych praktyk edukacyjnych, red. V. Urbaniak, Warszawa 2017.

Foucault M., Archeologia wiedzy, przeł. A. Siemek, Warszawa 1977.

Gry miejskie w działalności edukacyjnej archiwów, red. H. Mazur, A. Rosa, Forum Edukatorów Archiwalnych, Kielce–Toruń 2017.

Gut P., O miejsce archiwów państwowych w badaniach nad historią regionu, [w:] Silva rerum opera historica, diplomatica et archivistica continens, Andreae Tomczak dedicata, red. W. Chorążyczewski, M. Hlebionek, Toruń–Warszawa 2012, s. 151–160.

Harris M., The Rise of Anthropological Theory: A History of Theories of Culture, Walnut Creek, Lanham, Oxford, Altamira Press 2001, s. 570–574.

Headland T.N., A dialogue between Kenneth Pike and Marvin Harris. On emics and etics, https://scholars.sil.org/thomas_n_headland/controversies/emic_etic/introduction [dostęp: 15.11.2019].

Husar B., Kulturotwórcza, popularyzatorska i integracyjna rola archiwum jako łącznika przeszłości ze współczesnością na przykładzie różnorodnych przedsięwzięć Archiwum Państwowego w Katowicach, [w:] Archiwa bez granic. Pamiętnik VII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Kielce 20–21 września 2017 r., red. W. Chorążyczewski, K. Stryjkowski, Warszawa 2019, s. 447–458.

Jabłońska M., Komunikacja społeczna i public relations w archiwach. Zarys problematyki badawczej, „Archiwa – Kancelarie – Zbiory” 2008, t. 2, s. 63–80.

Jabłońska M., W poszukiwaniu złotego środka: kilka uwag na temat wewnętrznej i publicznej pracy archiwów, [w:] Nowa archiwistyka – archiwa i archiwistyka w ponowoczesnym kontekście kulturowym, Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, t. 4, red. W. Chorążyczewski, W. Piasek, A. Rosa, Toruń 2014, s. 151–161.

Jabłońska M., Nowe wyzwania archiwów. Komunikacja społeczna i public relations, Toruń 2016.

Jabłońska M., Urbański J., Komunikacja w archiwum a jego wizerunek, [w:] Zatrzymać przeszłość, dogonić przyszłość. Pamiętnik VI Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Wrocław 5–7 września 2012 r., red. W. Chorążyczewski, K. Stryjkowski, Warszawa 2013, s. 447–454.

Kietliński M., Rola edukacyjna Archiwum Państwowego w Białymstoku w propagowaniu dziejów „małej ojczyzny”, [w:] Edukacja w procesie integracji europejskiej, red. H. Konopka, Białystok 2003, s. 259–263.

Kowalczyk U., „Otworzyć świat archiwów na inne formy ekspresji kulturalnej” – działalność kulturalna i edukacyjna Archiwum Narodowego Francji, „Archeion” 2013, t. 114, s. 107–114.

Kowalik-Bylicka J., Formy oddziaływania archiwum terenowego na rozwój kultury lokalnej na przykładzie działalności Archiwum Państwowego w Lublinie Oddział w Radzyniu Podlaskim, [w:] Archiwa bez granic. Pamiętnik VII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Kielce 20–21 września 2017 r., red. W. Chorążyczewski, K. Stryjkowski, Warszawa 2019, s. 439–446.

Krochmal A., Historyczny zasób Archiwum Państwowego w Przemyślu i jego znaczenie dla badań naukowych, „Archeion” 2017, t. 116, s. 311–346.

LaCapra D., Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna, tłum. K. Bojarska, Kraków 2009.

Magier D., Oddział terenowy archiwum państwowego w środowisku lokalnym, „Archiwista Polski” 2001, nr 2(22), s. 69–71.

Magier D., Regionalna rola archiwum państwowego w epoce postindustrialnej, [w:] Archiwistyka na uniwersytetach, archiwistyka w archiwach, Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, t. 1, red. W. Chorążyczewski, A. Rosa, Toruń 2009, s. 213–225.

Matuszak T., Działalność Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim na polu popularyzacji zasobu archiwalnego (głos w dyskusji), [w:] Archiwistyka na uniwersytetach, archiwistyka w archiwach, Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, t. 1, red. W. Chorążyczewski, A. Rosa, Toruń 2009, s. 235–240.

Mazur H., Czy możliwe jest historical edutainment w archiwach państwowych? Przykłady stosowania rozrywki i zabawy w działalności edukacyjnej archiwów państwowych w Polsce, [w:] Nauczanie przez zabawę, red. G. Pańko, M. Skotnicka-Palka, B. Techmańska, Wrocław 2015, s. 149–170.

Mazur H., Od prac kulturalno-oświatowych do edukacji w archiwach państwowych. Dzieje myśli popularyzatorskiej i przegląd piśmiennictwa z lat 1930–2014, „Archeion” 2015, t. 116, s. 244–290.

Mazur H., Edukacja archiwalna w Polsce – realna potrzeba czy przejściowa moda?, [w:] Historia – pamięć – tożsamość w edukacji humanistycznej, t. 4, Archiwum jako „strażnik pamięci”, red. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, A. Słaby, Kraków 2017, s. 19–32.

Mazur H., Z problematyki badań nad działalnością oświatową archiwów, „Archeion” 2017, t. 118, s. 22–47.

Mazur H., Działalność edukacyjna archiwów państwowych w zakresie współpracy ze szkołami, praca doktorska napisana pod kierunkiem dr hab. Waldemara Chorążyczewskiego, prof. UMK, Zakład Archiwistyki, Toruń 2019.

Menne-Haritz A., Dostęp do archiwów, czyli przeformułowanie archiwalnego paradygmatu, „Archeion” 2002, t. 104, s. 68–96.

Nowe funkcje archiwów, red. I. Mamczak-Gadkowska, K. Stryjkowski, Poznań 2015.

Pańków S., Archiwa, Warszawa 1969.

Piasek W., Archiwa – Archiwistyka – Kultura. Wprowadzenie do lektury. Głos z zewnątrz: „Ja” w archiwistyce i archiwum – antropologizowanie archiwistyki. Propozycja toruńskiego środowiska archiwistów, [w:] Archiwa – Archiwistyka – Kultura, red. W. Chorążyczewski, W. Piasek, A. Rosa, Toruń 2020, [w druku].

Ricoeur P., Archives, documents, traces, Paris 1978.

Ricoeur P., Historia, pamięć, zapomnienie, tłum. J. Margański, Kraków 2006.

Rosa A., Archiwa między historią i pamięcią. Antropologizowanie archiwistyki, „Archiwa – Kancelarie – Zbiory” 2008, t. 2, s. 99–127.

Rosa A., O pożytkach z refleksji antropologicznej w archiwistyce – funkcja edukacyjna archiwów, [w:] Archiwistyka na uniwersytetach, archiwistyka w archiwach, Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, t. 1, red. W. Chorążyczewski, A. Rosa, Toruń 2009, s. 203–211.

Rosa A., Funkcja edukacyjna archiwów – stan badań i definicja, „Archeion” 2009–2010, t. 111, s. 331–351.

Rosa A., Funkcja edukacyjna archiwów, Warszawa 2012.

Rosa A., Siuda K., Antropologia kulturowa i metody etnograficzne w archiwistyce, „Archiwa – Kancelarie – Zbiory” 2018, nr 9(11), s. 179–194.

Rosa A., Siuda K., Analiza egodokumentalna pamiętników archiwistów jako przyczynek do poznania mentalności określonej grupy zawodowej, [w:] Pogranicza archiwistyki, Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, t. 6, red. W. Chorążyczewski, A. Rosa, Toruń 2019, s. 85–100.

Ryszewski B., Archiwistyka – przedmiot, zakres, podział (studia nad problemem), Poznań–Warszawa 1972.

Ryszewski B., Udostępnianie zasobu, [w:] H. Robótka, B. Ryszewski, A. Tomczak, Archiwistyka, Warszawa 1989, s. 88–98.

Walichnowski T., Kierunki rozwoju archiwistyki polskiej, Warszawa–Łódź 1979.

Wiśniewska M., Archiwum społeczne – archiwum emocji, [w:] Nowa archiwistyka – archiwa i archiwistyka w ponowoczesnym kontekście kulturowym, Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, t. 4, red. W. Chorążyczewski, W. Piasek, A. Rosa, Toruń 2014, s. 77–86.

Wiśniewska-Drewniak M., Inaczej to zniknie. Archiwa społeczne w Polsce – wielokrotne studium przypadku [preprint], Toruń 2019, https://158.75.1.72/handle/item/6105 [dostęp: 15.11.2019].

Informacje

Informacje: Archeion, 2019, 120, s. 149 - 167

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:
O społecznych rolach archiwów we współczesnym dyskursie archiwalnym w Polsce na marginesie dyskusji panelowej „Archiwa w przestrzeni publicznej”
Angielski:

Social roles of archives in contemporary archival discourse in Poland, as an addendum to the panel discussion “Archives in public space”

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-8560-1387

Agnieszka Rosa
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
, Polska
https://orcid.org/0000-0002-8560-1387 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Polska

Publikacja: 28.02.2020

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Agnieszka Rosa (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski