Pan od dekomunizacji. Publicystyka polityczna Zbigniewa Herberta (1981–1998)
Wybierz format
RIS BIB ENDNOTEPan od dekomunizacji. Publicystyka polityczna Zbigniewa Herberta (1981–1998)
Data publikacji: 20.12.2019
Zeszyty Prasoznawcze, 2019, Tom 62, Numer 4 (240), s. 221-240
https://doi.org/10.4467/22996362PZ.19.054.11058Autorzy
Pan od dekomunizacji. Publicystyka polityczna Zbigniewa Herberta (1981–1998)
Zbigniew Herbert (1924–1998) jest ceniony jako jeden z najwybitniejszych współczesnych poetów i eseistów, w czasach PRL-u twórca etosu „postawy wyprostowanej”, polegającej m.in. na bezkompromisowym przeciwstawianiu się marksizmowi i obronie uniwersalnych wartości. Kontrowersyjny i prawie niezbadany jest jednak obszerny, stricte publicystyczny dorobek Herberta, na który składają się m.in. recenzje, felietony, artykuły, drukowane w prasie w latach 1950–1953 oraz 1981–1998. Wypełnianie tej luki w badaniach jest celem niniejszego artykułu, poświęconego felietonom politycznym Herberta (Tygodnik Solidarność), jego otwartym listom i wywiadom, tematycznie odnoszącym się do polskich przemian po Sierpniu 1980 i niespełnionych, zdaniem pisarza, nadziei na pełną demokrację oraz dekomunizację. Radykalizm publicystyki Herberta, atakowanie niedawnych przyjaciół i nowej elity władzy, którą oskarżał o zaniechania i konformizm – wywołały ostre reakcje, aż po oskarżenie pisarza w polemikach o chorobę psychiczną czy alkoholizm. Teza artykułu dotyczy konieczności obiektywnego, bez emocji, odczytywania felietonistyki politycznej Herberta, oceniania jej w ścisłym związku z konstytutywnymi cechami samego gatunku (felietonu), takimi jak subiektywizm, ostry humor, ekspresyjny język, karykatura. W badaniu zastosowano metodę jakościowej analizy tekstu, teorię gatunków dziennikarskich oraz analizę dyskursu medialnego.
Barańczak S. (1984). Uciekinier z Utopii. Londyn.
Beylin M. (1995). Pan Cogito ma kłopot z demokracją. Gazeta Wyborcza, nr 54, s. 11.
Bocheński J. (2001). Z Herbertem w labiryntach. Gazeta Wyborcza – Gazeta Świąteczna, nr 53, s. 8–11.
Chudziński E. (2012). Felieton. Geneza i ewolucja gatunku. W: Z. Bauer, E. Chudziński (red.). Dziennikarstwo i świat mediów. Kraków.
Civis Rakowski, M.F. (1995). Pan Vomito. Dziś. Przegląd Społeczny, nr 1, s. 92–94.
Groński R.M. (1994). Ideolo. Polityka, nr 50, s. 27.
Herbert Z. (1981a). „Psychicznie nigdy z Polski nie wyjeżdżałem…”. Dziennik Bałtycki – dodatek Samorządność, nr 106, s. 2.
Herbert Z. (1981b). Z dziejów Firmy. Czerwiec 1976. Tygodnik Solidarność, nr 13, s. 5.
Herbert Z. (1990). List do Stanisława Barańczaka. Gazeta Wyborcza, nr 203, s. 6–7.
Herbert Z. (1993a). Skandal. Tygodnik Solidarność, nr 29, s. 2.
Herbert Z. (1993b). Wierność. Tygodnik Solidarność, nr 40, s. 5.
Herbert Z. (1994a). Armia. Tygodnik Solidarność, nr 44, s. 5.
Herbert Z. (1994b). Ciemniak. Tygodnik Solidarność, nr 48, s. 5.
Herbert Z. (1994c). Generał. Tygodnik Solidarność, nr 41, s. 15.
Herbert Z. (1994d). J.S. Tygodnik Solidarność, nr 40, s. 24.
Herbert Z. (1994e). Szpieg. Tygodnik Solidarność, nr 39, s. 5.
Herbert Z. (1995). Jeszcze o Czeczenii. Tygodnik Solidarność, nr 2, s. 5.
Herbert Z. (1996). W obronie demokracji. Tygodnik Solidarność, nr 4, s. 5.
Herbert Z. (1997). Uwagi Pana Cogito przy stole nakrytym obrusem. Tygodnik Solidarność, nr 23, s. 6–7.
Herbert Z. (1998). Prezydent kłamie. Tygodnik Solidarność, nr 19, s. 3.
Herbert Z. (2001). Węzeł gordyjski oraz inne pisma rozproszone 1948–1998. Zebrał, opracował i notami opatrzył P. Kądziela, Biblioteka Więzi tom 137. Warszawa.
Herbert nieznany. Rozmowy (2008). D.J. Ćirlić (red.). Warszawa.
Jak tu teraz żyć? Rozmowa ze Zbigniewem Herbertem (1991). Rozm. A.T. Kijowski. Tygodnik Solidarność, nr 13, s. 14.
Jaruzelski W. (2008). Być może to ostatnie słowo (wyjaśnienia złożone przed sądem). Warszawa.
Jastrun T. (1998). Pan Herbert. Polityka, nr 32, s. 41.
Kaliszewski A. (1982). Gry Pana Cogito. Kraków.
Kijowski A.T. (2010). Opis obyczajów w XV-leciu międzysojuszniczym 1989–2004, t. II: A teraz konkretnie. Warszawa.
Kornhauser J. (1974). U nas w Paryżu, czyli o pokoleniu Współczesności. W: J. Kornhauser, A. Zagajewski. Świat nie przedstawiony. Kraków.
Lichniak Z. (1990). „Trzymając się faktów” czyli Zbigniewowi Herbertowi (i nie tylko) kilka uwag ku przypomnieniu (i nie tylko). Słowo Powszechne, nr 185–186, s. 3, 11.
Łapiński Z. (1990). W sprawie smaku. Puls, nr 44, s. 63–72.
Łysiak W. (2004). Rzeczpospolita kłamców. Salon. Warszawa.
Masłoń K. (2002). Pułkownik Królewskiej Samodzielnej Brygady Huzarów Śmierci. Rzeczpospolita, 15 maja [https://archiwum.rp.pl/artykul/385039-Pulkownik-Krolewskiej-Samodzielnej-Brygady-Huzarow-Smierci.html].
Mentzel Z. (1989). Czy Herbert był socrealistą. Puls, nr 41, s. 23–27.
Mérétik G. (1989). Noc generała, tłum. M. Radgowski. Warszawa.
Micewski A. (1978). Współrządzić czy nie kłamać? PAX i Znak w Polsce 1945–1976. Paryż.
Micewski A. (1990). Między dwiema orientacjami. Warszawa.
Michnik A. (1991). Z dziejów honoru w Polsce. Warszawa.
Pani Herbert (2000). Rozm. J. Żakowski. Gazeta Wyborcza, 30.12–01.01.
Pawlak A. (1992). Konia kują. Gazeta Wyborcza, nr 70, s. 9.
Piesiewicz K., Wende E. (1994). Wokół felietonu Herberta „Ciemniak” [w rubryce: „Listy do redakcji”]. Tygodnik Solidarność, nr 51, s. 9.
Pojedynki Pana Cogito (1994). Rozm. A. Gebert, A. Poppek. Tygodnik Solidarność, nr 46, s. 1, 12–14.
Siedlecka J. (2002). Pan od poezji. O Zbigniewie Herbercie. Warszawa.
Słownik terminologii medialnej (2006). W. Pisarek (red.). Kraków.
Szulczewski M. (1976). Publicystyka. Problemy teorii i praktyki. Warszawa.
Trznadel J. (1990). Hańba domowa. Rozmowy z pisarzami. Lublin.
Urbankowski B. (2004). Poeta, czyli człowiek zwielokrotniony. Radom.
Urbankowski B. (2005). Zbigniew Herbert w kręgu PAX-u. Myśl Polska, r. 64, nr 13/14, 15, 16, 17.
Wojtak M. (2004). Gatunki prasowe. Lublin.
Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman W. (2006, 2009). Gatunki dziennikarskie. Teoria – praktyka – język. Warszawa.
Zbigniew Herbert: wypluć z siebie wszystko (1986). W: J. Trznadel, Hańba domowa. Rozmowy z pisarzami. Paryż.
Żebrowski R. (2011). Zbigniew Herbert: „Kamień, na którym mnie urodzono”. Warszawa.
Informacje: Zeszyty Prasoznawcze, 2019, Tom 62, Numer 4 (240), s. 221-240
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Pan od dekomunizacji. Publicystyka polityczna Zbigniewa Herberta (1981–1998)
The Decommunisation Teacher. Zbigniew Herbert’s Political Journalistic Writing (1981–1998)
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 20.12.2019
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1333
Liczba pobrań: 1036
Pan od dekomunizacji. Publicystyka polityczna Zbigniewa Herberta (1981–1998)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTE