„Tutejsi”. O czym opowiada Andrzej Stasiuk, prezentując okupacyjno-powojenne wizerunki chłopów z nadbużańskich wsi Mazowsza i Podlasia oraz ich potomków

Hanna Gosk

„Tutejsi”. O czym opowiada Andrzej Stasiuk, prezentując okupacyjno-powojenne wizerunki chłopów z nadbużańskich wsi Mazowsza i Podlasia oraz ich potomków

Data publikacji: 2023

Wielogłos, 2023, Numer 2 (56) 2023 Chłopskość: rewizje, s. 101-120

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.013.18191

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

Tytuły

„Tutejsi”. O czym opowiada Andrzej Stasiuk, prezentując okupacyjno-powojenne wizerunki chłopów z nadbużańskich wsi Mazowsza i Podlasia oraz ich potomków

Abstrakt

Na wybranych przykładach hybrydycznej gatunkowo prozy Andrzeja Stasiuka, traktowanej w kategoriach exemplum, autorka rozważa rzadziej podejmowane w przekazach aspekty okupacyjnych doświadczeń polskiej wsi i powojennego awansu społecznego chłopów. Prezentuje punkty wyjścia i dojścia tego procesu, decydujące o dzisiejszej kondycji świadomościowej potomków ludzi, którzy albo ze wsi migrowali do miast, albo w rodzinnych wsiach pozostali, żyjąc w Polsce Ludowej, a potem mierząc się z transformacją ustrojową 1989 roku. Wywód koncentruje się na trzech zasadniczych problemach: okupacyjnym zderzeniu mazowiecko-podlaskiego chłopstwa z nowoczesnością; na jego powojennym stosunku do rewolucji umożliwiającej migrację do miasta oraz na grze wyższości i niższości (pogardy i wstydu) w tożsamościowych konstrukcjach współczesnych Polaków o wiejskich korzeniach.

The article examines the aspects of the WWII experience of the Polish village and the postwar social advancement of peasants – that are rarely considered in witness narratives – on the examples from Andrzej Stasiuk’s generically hybrid prose writing, treated here as an exemplum. It presents the departure and arrival points of that process, determining today’s condition of the social and cultural consciousness of the descendants of those people who either migrated from the countryside to the cities, or remained in their native villages, living in the Polish People’s Republic, and – later on – facing the system transformation after 1989. The discussion concentrates on three essential problems: the WWII clash of the peasantry from Mazowsze and Podlasie with modernity; their postwar attitude to the revolution which made the migration to the city possible, and the interplay between superiority and inferiority (contempt and shame) in identity constructs of the contemporary Poles with peasant roots.

Słowa kluczowe

polska wieś, zapóźnienie cywilizacyjne, nowoczesność, awans społeczny, sekret tożsamości negatywnej, wyobrażone miejsce w polu symbolicznym

Polish countryside, civilisational belatedness, modernity, social advancement, the mystery of negative identity, imagined place in a symbolic field

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Carrol D., Reguły gry, przeł. G. Dziamski [w:] Postmodernizm w perspektywie filozoficzno-kulturoznawczej, red. A. Zeidler-Janiszewska, Warszawa: Instytut Kultury 1991.

Craps S., Poza eurocentryzm. Teoria traumy w epoce globalizacji, przeł. J. Burzyński [w:] Antologia studiów nad traumą, red. T. Łysak, Kraków: TAiWPN Universitas 2015.

Domańska E., Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2005.

Gosk H., (Nie)obecność opowieści o wstydzie w narracji losu polskiego. Rekonesans [w:] Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy – konteksty i perspektywy badawcze, red. R. Nycz, Kraków: TAiWPN Universitas 2011.

Gosk H., Opowieści „skolonizowanego”/„kolonizatora”. W kręgu studiów postzależnościowych nad literaturą polską XX i XXI wieku, Kraków: TAiWPN Universitas 2010.

Kuderowicz Z., Dilthey, Warszawa: Wiedza Powszechna 1987.

Leder A., Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2014.

Malewska-Peyre H., Ja wśród swoich i obcych [w:] P. Boski, M. Jarymowicz, H. Malewska-Peyre, Tożsamość a odmienność kulturowa, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN 1992.

Pobłocki K., Chamstwo, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2021.

Polska hybryda. Andrzej Stasiuk dla „Newsweeka”, rozmawiał T. Machała, http://polska.newsweek.pl/polska-hybryda--andrzej-stasiuk-dla--newsweeka-,91806,1,1.html [dostęp: 8.03.2015].

Stasiuk A., Dziennik okrętowy [w:] A. Stasiuk, J. Andruchowycz, Moja Europa. Dwa eseje o Europie zwanej Środkową, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2001.

Stasiuk A., Dziennik pisany później, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2010.

Stasiuk A., Jak zostałem pisarzem (próba autobiografii intelektualnej), Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 1998.

Stasiuk A., Przewóz, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2021.

Stasiuk A., Wschód, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2014.

Traverso E., Historia jako pole bitwy. Interpretacja przemocy w XX wieku, przeł. Ś.F. Nowicki, Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa 2014.

Wyka K., Dwie jesienie [w:] idem, Życie na niby, https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/wyka-zycie-na-niby.pdf [dostęp: 19.02.2022].

Życie to jednak strata jest. Andrzej Stasiuk w rozmowach z Dorotą Wodecką, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2015.

Informacje

Informacje: Wielogłos, 2023, Numer 2 (56) 2023 Chłopskość: rewizje, s. 101-120

DOI: https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.013.18191

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

„Tutejsi”. O czym opowiada Andrzej Stasiuk, prezentując okupacyjno-powojenne wizerunki chłopów z nadbużańskich wsi Mazowsza i Podlasia oraz ich potomków

Angielski:

The “Locals”. What Does Andrzej Stasiuk Tell Us about, Presenting the WWII Occupation and Postwar Images of Peasants from the Bug Villages of Mazowsze and Podlasie and Their Descendants?

Autorzy

Hanna Gosk

https://orcid.org/0000-0002-9336-6989

Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska

Publikacja: 2023

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY

Udział procentowy autorów:

Hanna Gosk (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 404

Liczba pobrań: 285

<p> „Tutejsi”. O czym opowiada Andrzej Stasiuk, prezentując okupacyjno-powojenne wizerunki chłopów z nadbużańskich wsi Mazowsza i Podlasia oraz ich potomków</p>

Pobierz xml