Redefinicja kategorii świadka. Przypadek Poematu o miejskiej rzeźni Tadeusza Śliwiaka
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTERedefinicja kategorii świadka. Przypadek Poematu o miejskiej rzeźni Tadeusza Śliwiaka
Data publikacji: 2022
Wielogłos, 2022, Numer 3 (53) 2022, s. 143 - 171
https://doi.org/10.4467/2084395XWI.22.020.16826Autorzy
Redefinicja kategorii świadka. Przypadek Poematu o miejskiej rzeźni Tadeusza Śliwiaka
Redefining the Witness Category. The Case of Poem about the Municipal Slaughterhouse by Tadeusz Śliwiak
In the article the author reconstructs the critical reception of the Poem about the Municipal Slaughterhouse by Tadeusz Śliwiak (Andrzej Kaliszewski, Konstanty Pieńkosz, Jan Pieszczachowicz, Artur Sandauer, Stanisław Stabro, Piotr Sobolczyk) and interprets the work using posthumanist instruments to prove that it is ecological and pacifist. The main idea of the author is to depict both the animals transported to the Municipal Slaughterhouse in Lviv and the Jews working there. The poetic volume of Śliwiak meets the demand of Éric Baratay, who wrote that the animal could not continue to be a white spot of history. The poet emphasizes that animality is a state devoid of human aggression and desire for domination and assigns a negative value to what is considered human (if there murder among people is impermissible, it is due to fear of spreading violence to human actors). In the Poem about the Municipal Slaughterhouse, the strategy that prevents animals from being brought into the role of raw material is the perspective of a child which sees the death of animals as equal to this of humans. Until now, the reception of the poem has been dominated by analyses of its dominant turpistic and expressionist aesthetics, reducing Śliwiak’s testimony to the role of a “great metaphor of war.” The author proves that the poet emphasizes the stigma of violence (the human victims were forced to work on the handling of the bodies of non-human victims), which invalidates the hierarchy of victims, preventing a comparison of suffering. In addition, the author describes two situations depicted in the poem using the category of excess (by Wolfgang Sofsky), in which human life could be taken away at the whim of the overmen.
Agamben G., Co zostaje z Auschwitz. Archiwum i świadek, przeł. S. Królak, Warszawa: Wydawnictwo Sic! 2008.
Antologia studiów nad traumą, red. T. Łysak, przekł. T. Bilczewski i inni, Kraków: Universitas 2015.
Attridge D., Jednostkowość literatury, przeł. P. Mościcki, Kraków: Universitas 2007.
Balcerzan E., Przygoda czwarta: wyobraźnia poety [w:] idem, Przygody człowieka książkowego (ogólne i poszczególne), Warszawa: Wydawnictwo PEN 1990.
Baratay É., Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii, przeł. P. Tarasewicz, Gdańsk: Wydawnictwo w Podwórku 2014.
Błoński J., Biedni Polacy patrzą na getto [w:] idem, Biedni Polacy patrzą na getto, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1994.
Boryś E., Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2008.
Buryła S., Rozrachunki z wojną, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN 2017.
Dauksza A., Ustanawianie świadka, „Teksty Drugie” 2018, nr 3.
Derrida J., Widma Marksa. Stan długu, praca żałoby i nowa Międzynarodówka, przeł. T. Załuski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2016.
Gross N., Poeci i Szoa. Obrazy Zagłady Żydów w poezji polskiej, Sosnowiec: Offmax 1993.
Herman J., Trauma. Od przemocy domowej do terroru politycznego, przeł. M. Rei-mann, Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca 2020.
Hilberg R., Sprawcy – ofiary – świadkowie. Zagłada Żydów 1933–1945, przeł. J. Giebułtowski, Warszawa: Wydawnictwo Cyklady 2007.
Janicka E., Obserwatorzy uczestniczący zamiast świadków i rama zamiast obrzeży. O nowe kategorie opisu polskiego kontekstu Zagłady, „Teksty Drugie” 2018, nr 3.
Janion M., Płacz generała. Eseje o wojnie, Warszawa: Wydawnictwo Sic! 1998.
Jarzyna A., Post-koiné. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich), Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2019.
Jarzyna A., Poza imaginarium. O miejscu zwierząt w narracjach o Zagładzie i Zagłady w narracjach o zwierzętach, „Narracje o Zagładzie” 2017, nr 3.
Kaliszewski A., Daleko od Montmarte’u (o poezji Tadeusza Śliwiaka) [w:] idem, Wieczna gra. Artykuły i szkice, Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka 2009.
Keff B., Strażnicy fatum. Literatura dekad powojennych o Zagładzie, Polakach i Żydach. Dyskurs publiczny wobec antysemityzmu, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2020.
Kluba A., Poemat prozą w Polsce, Warszawa–Toruń: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2014.
Kowalska-Leder J., Nie wiem, jak ich mam cenić… Strefa ambiwalencji w świadectwach Polaków i Żydów, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN 2019.
Leociak L., „jak owce na rzeź” – figura Zagłady [w:] Literatura polska wobec Zagłady (1939–1968), red. S. Buryła, D. Krawczyńska, J. Leociak, Warszawa: Fundacja Akademia Humanistyczna, Instytut Badań Literackich PAN 2012.
Margalit A., Emocje przypomniane, przeł. T. Kunz [w:] Historie afektywne i polityki pamięci, red. E. Wichrowska, A. Szczepan-Wojnarska, R. Sendyka, R. Nycz, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN 2015.
Markiewicz H., Historia a literatura, „Pamiętnik Literacki” 2006, z. 3.
Matywiecki P., Wyrazić niewyrażalne. Tematyka i forma poezji o Shoah [w:] Literatura polska wobec Zagłady (1939–1968), red. S. Buryła, D. Krawczyńska, J. Leociak, Warszawa: Fundacja Akademia Humanistyczna, Instytut Badań Literackich PAN 2012.
Niesporek K., Zagłada zwierząt i ludzi. Lektura „Poematu o miejskiej rzeźni” Tadeusza Śliwiaka, „Porównania” 2021, nr 2.
Nycz R., My, świadkowie, „Teksty Drugie” 2018, nr 3.
Patterson Ch., Wieczna Treblinka, przeł. R. Rupowski, Opole: Vega!POL 2003.
Pieńkosz K., Świat nadziei paradoksalnej [w:] T. Śliwiak, Koń maści muzycznej, wstęp i wybór K. Pieńkosz, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1986.
Pieszczachowicz J., Pegaz na rozdrożu. Szkice o poezji współczesnej, Łódź: Wydawnic-two Łódzkie 1991.
Sandauer A., Poezja tragicznego ładu (Rzecz o Tadeuszu Śliwiaku) [w:] idem, Zebrane pisma krytyczne. Studia o literaturze współczesnej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1981.
Sax B., Animal in the Third Reich. Pets, Scapegoats, and the Holocaust, foreword by K.P. Fischer, New York–London: Continuum 2000.
Singer P., Wyzwolenie zwierząt, przedmowa Y.N. Harari, przeł. A. Alichniewicz, A. Szczęsna, Warszawa: Wydawnictwo Marginesy 2018.
Sobolczyk P., „Ty jesteś krowa a ja Żyd”. Tadeusza Śliwiaka Holocaust zwierząt, „Pogranicza” 2009, nr 5.
Sofsky W., Traktat o przemocy, przeł. M. Adamski, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1999.
Sofsky W., Ustrój terroru. Obóz koncentracyjny, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny 2016.
Sontag S., Widok cudzego cierpienia, przeł. S. Magala, Kraków: Wydawnictwo Karakter 2010.
Stabro S., Tadeusz Śliwiak – powrót poety, „Hybrydy” 2015, nr 26.
Stankowska A., Kształt wyobraźni. Z dziejów sporu o „wizję” i „równanie”, Kraków: Universitas 1998.
Stankowska A., „Wizja przeciw równaniu”. Wokół popaździernikowego sporu o wyobraźnię twórczą, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 2013.
Stanuch S., „Odziani w ogień, po własnych popiołach, stąpamy do nieba” (o poezji Tadeusza Śliwiaka), „Akcent” 2000, nr 4.
Staub E., Psychologia świadków, sprawców i ratujących bohaterów, przeł. A. Wójcik [w:] Zrozumieć Zagładę. Społeczna psychologia Holokaustu, red. L.S. Newman, R. Erber, przeł. M. Budziszewska, A. Czarna, E. Dryll, A. Wójcik, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2009.
Śliwiak T., Co dzień umiera jeden bóg, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1959.
Śliwiak T., Czytanie mrowiska, Warszawa: Czytelnik 1969.
Śliwiak T., Płonący gołębnik, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2018.
Śliwiak T., Poemat o miejskiej rzeźni, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1965.
Śliwiak T., Poezje wybrane, wybór i wstęp T. Śliwiak, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1975.
Śliwiak T., Ruchoma przystań, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1971.
Śliwiak T., Widnokres, Warszawa: Czytelnik 1971.
Śliwiak T., Wiersze wybrane, Warszawa: Czytelnik 1975.
Śliwiak T., Wyspa galerników, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1962.
Śliwiak T., Znaki wyobraźni, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1974.
Tomczok M., Czyja dzisiaj jest Zagłada? Retoryka – ideologia – popkultura, War-szawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN 2017.
Ubertowska A., Świadectwo – trauma – głos. Literackie reprezentacje Holokaustu, Kraków: Universitas 2007.
Watrowski R., „Pytającemu o godzinę powiedzieć prawdę i zapłakać z nim”. Tadeusz Śliwiak i jego poezja [w:] T. Śliwiak, Nie dokończony rękopis, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo 2002.
Żółkoś M., Insektosemityzm, „Narracje o Zagładzie” 2017, nr 3.
Żukowski T., Obojętni świadkowie. „Biedni Polacy patrzą na getto” Jana Błońskiego [w:] idem, Wielki retusz. Jak zapomnieliśmy, że Polacy zabijali Żydów, Warszawa: Wielka Litera 2018.
Informacje: Wielogłos, 2022, Numer 3 (53) 2022, s. 143 - 171
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Redefinicja kategorii świadka. Przypadek Poematu o miejskiej rzeźni Tadeusza Śliwiaka
Uniwersytet Śląski w Katowicach
ul. Bankowa 12, 40-007 Katowice, Polska
Publikacja: 2022
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 691
Liczba pobrań: 315