Przymierza ludzko-zwierzęce. Lektury zootanatologiczne w perspektywie Bydlęcego brzemienia Sunaury Taylor
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 2023
Wielogłos, 2023, Numer 3 (57) 2023, s. 143 - 160
https://doi.org/10.4467/2084395XWI.23.024.18560Autorzy
Autorka artykułu przedstawia wybrane wątki książki Bydlęce brzemię. Wyzwolenie ludzi z niepełnosprawnością i zwierząt Sunaury Taylor, amerykańskiej pisarki, malarki i aktywistki, chorującej na artrogrypozę. Omawiany esej z jednej strony opiera się na autobiograficznym doświadczeniu niepełnosprawności autorki, z drugiej zaś strony dotyczy wspólnoty niepełnosprawnych, określanych jako „największa mniejszość”. Autorka artykułu skupia uwagę na kilku problemach. Po pierwsze, referuje tok wywodu Taylor prowadzący ją do uznania bliźniaczego statusu osób z niepełnosprawnością i zwierząt. Po drugie, na tle disability studies i animal studies rozpatruje znaczenie idei Taylor, która zmierza do wskazania obszarów wzajemnych ludzko-zwierzęcych oddziaływań i możliwości porozumienia międzygatunkowego opartego na trosce i opiece. W drugiej części artykułu interpretuje powieść Przyjaciel Sigrid Nunez oraz opowiadanie Suka Andrzeja Stasiuka z wykorzystaniem teorii Taylor i perspektywy zootanatologii.
Human-Animal Alliances. Zoothanatological Readings in Perspective Beasts of Burden by Sunaura Taylor
The author of the article presents selected threads of the book of Sunaura Taylor, Beasts of Burden. Animal and Disability Liberation. Taylor is an American writer, painter and activist, who suffers from artrogryphosis. The essay is, on the one hand, based on author’s autobiographical experience of disability, and on the other hand, it concerned with the disabled community, defined as the “largest minority.” In the discussion of the book, the author of the article focuses on several issues. First, she presents Taylor’s argument leading to the recognition of the twin status of people with disabilities and animals. Secondly, based on disability studies and animal studies, the author considers the meaning of Taylor’s ideas, which points to the areas of mutual human-animal interactions and the possibilities of interspecies understanding based on care. The second part of the article presents the possibility of interpreting two novels: The Friend by Sigrid Nunez and Suka by Andrzej Stasiuk based on Taylor’s theories and the perspective of zoothanatology.
Adams T.E., Holman Jones S., Ellis C., Autoetnography: Understanding Qualitative Research, New York: Oxford University Press 2005.
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura” 2018, nr 10.
Autoetnograficzne „zbliżenia” i „oddalenia”. O autoetnografii w Polsce, red. M. Kafar, A. Kacperczyk, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2020.
Bakke M., Studia nad zwierzętami: od aktywizmu do akademii i z powrotem, „Teksty Drugie” 2011, nr 3.
Barcz A., Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk” 2016.
Bekoff M., Pierce J., Dzika sprawiedliwość. Moralne życie zwierząt, przeł. S. Szymański, Kraków: Copernicus Center Press 2018.
Chamayou G., Podłe ciała. Eksperymenty na ludziach w XVIII i XIX wieku, przeł. J. Bodzińska, K. Thiel-Jańczuk, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2012.
Cybulski A., „Kłopotliwe” ciała. Strategie przedstawiania fizycznej „anormalności” we współczesnym filmie fikcji, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego i Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera 2021.
„Czas Kultury” 2019, nr 4.
Davis L.J., Ustanawianie normy. Niepełnosprawność, głuchota i ciało, przeł. M. Zdrodowska, Warszawa: Fundacja Teatr 21 2022.
Domańska E., Historia zwierząt, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2016, nr 3–4.
Fidowicz A., Niepełnosprawność w polskiej literaturze XX i XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2020.
Foer S.J., Zjadanie zwierząt, przeł. D. Dymińska, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2013.
„Fragile” 2017, nr 1.
Garland-Thomson R., Gapienie się, czyli o tym, jak patrzymy i jak pokazujemy siebie innym, przeł. K. Ojrzyńska, Warszawa: Fundacja Teatr 21 2020.
Garland-Thomson R., Niezwykłe ciała. Przedstawienia niepełnosprawności fizycznej w amerykańskiej kulturze i literaturze, przeł. N. Pamuła, Warszawa: Fundacja Teatr 21 2020.
Grandin T., Johnson C., Zwierzęta czynią nas ludźmi, przeł. K. Puławski, Poznań: Media Rodzina 2011.
https://niepelnosprawni.gov.pl/index.php?c=page&id=78&print=1 [dostęp: 25.08.2023].
https://niepelnosprawni.gov.pl/p,78,dane-demograficzne [dostęp: 25.08.2023].
Jarzyna A., Post-koiné. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich), Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2019.
Jarzyna A., Zoo-integracje. Śladem „Bydlęcego brzemienia” Sunaury Taylor, „Porównania” 2022, nr 2 (32).
Juchniewicz A., Kiedy odchodzi przyjaciel… Jak możliwa jest nie-ludzka biografia?, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2023, t. 66, z. 1.
Kacperczyk A., Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? O metodologicznym statusie autoetnografii, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2014, t. 10, nr 3.
Król A., Reprodukcja a reżimy sprawności. O macierzyństwie, bezdzietności i niezależnym życiu kobiet z niepełnosprawnościami, Kraków: ZW NOMOS 2022.
Krupiński P., „Dlaczego gęsi krzyczały?”. Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN 2016.
„Kultura Współczesna” 2018, nr 3.
Lange Ł., Próba podejścia transdyscyplinarnego do żałoby zwierząt. Rozważania o zwierzęcej śmierci – między naukowością a osobistym doświadczeniem, „Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies” 2019, nr 5.
Ładoń M., W obronie człowieczeństwa i zwierzęcości, „artPAPIER” 2022, nr 4, http://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=434&artykul=8822 [dostęp: 27.02.2023].
Mitek-Dziemba A., Wprowadzenie, „Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies” 2019, nr 5.
Muca K., Doświadczenie i różnica. Status przedmiotu badań i tożsamość badaczy w studiach o niepełnosprawności, „Teksty Drugie” 2020, nr 2.
Muca K., Narracja i niepełnosprawność. Studia o niepełnosprawności w perspektywie humanistyki zaangażowanej, rozprawa doktorska, Wydział Polonistyki, Uniwersytet Jagielloński, rps.
Mytych-Forajter B., Zwierzęta na zakręcie, Łódź: Instytut Badań Literackich PAN 2017.
Nunez S., Przyjaciel, przeł. D. Jankowska, Warszawa: Wydawnictwo Pauza 2021.
Odzyskiwanie obecności. Niepełnosprawność w teatrze i performansie, wybór i oprac. E. Godlewska-Bylniak, J. Lipko-Konieczna, Warszawa: Fundacja Teatr 21 2017.
Pamuła N., Kalekie świadectwa niepełnosprawności i protesty w Polsce w 2018 i 2020 roku, „Przegląd Kulturoznawczy” 2021, nr 4.
Reimann M., Nie przywitam się z państwem na ulicy. Szkic o doświadczeniu niepełnosprawności, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2019.
Rembis M., Pamuła N., Disability Studies. A View from the Humanities, „Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo” 2016, nr 1.
Singer P., Etyka praktyczna, przeł. A. Sagan, Warszawa: Książka i Wiedza 2003.
Singer P., Wyzwolenie zwierząt, przeł. A. Alichniewicz, Warszawa: PIW 2004.
Sojka-Masztalerz H., O inwektywach zwierzęcych w języku polskim, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Kształcenie Językowe” 2010, nr 8 (18).
Stasiuk A., Suka [w:] idem, Grochów, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne 2012.
Świerkosz M., Niepełnosprawność poza zmyśleniem. Reprezentacja, ucieleśnienie i strategie „odgapiania się”, „Didaskalia” 2021, nr 162.
Taylor S., Bydlęce brzemię. Wyzwolenie ludzi z niepełnosprawnością i zwierząt, przeł. K. Makaruk, Warszawa: Wydawnictwo Filtry 2021.
„Teksty Drugie” 2020, nr 2.
Wieczorkiewicz A., Monstruarium, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2009.
Wlazło M., Stanowienie nie/doskonałości. Przemiany i perspektywy kulturowego modelu niepełnosprawności na przykładzie sztuki filmowej, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2021.
Wołowicz A., Paradygmat zintegrowany. Macierzyństwo kobiet z niepełnosprawnością intelektualną, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2021.
Zdrodowska M., Między aktywizmem a akademią. Studia o niepełnosprawności, „Teksty Drugie” 2016, nr 5.
Zdrodowska M., Telefon, kino i cyborgi. Wzajemne relacje niesłyszenia i techniki, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2021.
„Znak” 2017, nr 1.
Informacje: Wielogłos, 2023, Numer 3 (57) 2023, s. 143 - 160
Typ artykułu: Artykuł recenzyjny (recenzja naukowa)
Tytuły:
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice
Publikacja: 2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 347
Liczba pobrań: 212