FAQ

„Osoby niepożądane” w relacjach polsko-szwedzkich. „Może tu chodzić o Cyganów”

Data publikacji: 28.08.2024

Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2023 (XLIX), Nr 4 (190), s. 213 - 232

https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.23.047.19638

Autorzy

Kamila Fiałkowska
Ośrodek Badań nad Migracjami, Uniwersytet Warszawski
Kontakt z autorem
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

„Osoby niepożądane” w relacjach polsko-szwedzkich. „Może tu chodzić o Cyganów”

Abstrakt

Artykuł skoncentrowany jest na mniej znanym aspekcie historii migracji Polaków do Szwecji, zwracając uwagę na konsekwencje pogromu w Oświęcimiu z 1981 r., który skutkował ewikcją z Polski grupy polskich Romów i jednoczesnym pozbawieniem ich obywatelstwa. Ten mało znany epizod migracyjny, analizowany za pomocą dokumentów zgromadzonych w archiwum MSZ, stanowi podstawę do omówienia procesów urasawiania tzw. „osób niepożądanych”. Autorka osadza te rozważania w kontekście wielowiekowych działań państw i ich przemocy wobec społeczności romskich. Dodatkowo odwołuje się do literatury dotyczącej problematyzacji migracji Romów w Europie. Tekst poszerza wiedzę na temat instytucjonalnych praktyk wobec polskich Romów, rozważając ich jako społeczność systemowo marginalizowaną, wobec której państwo testowało różne narzędzia opresji, stygmatyzacji oraz wykluczania ze wspólnoty obywateli.

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Babakova O., Fiałkowska K., Kindler M., Zessin-Jurek L. (2022). „Who is a ‘true’ refugee? On the limits of Polish hospitalit.” CMR Spotlight6(41), 2–14.

Bartosz A. (2022). Nie bój się Cygana (III). Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie.

Burrell K., Schweyher M. (2021). „Borders and bureaucracies of EU mobile citizenship: Polish migrants and the personal identification number in Sweden.” Political Geography87, 102394. DOI: https://doi.org/10.1016/j.polgeo.2021.102394

Clark C., Campbell E. (2000). “„Gypsy Invasion”: A critical analysis of newspaper reaction to Czech and Slovak Romani asylum-seekers in Britain, 1997.” Romani Studies10(1), 23–47. DOI: https://doi.org/10.3828/rs.2000.2

Cohen J. H., Sirkeci I. (2011). Cultures of migration: The global nature of contemporary mobility. University of Texas Press.

Drużyńska J. (2015). Ostatni tabor. Jak władza ludowa zakazała Cyganom wędrowania. Dom Wydawniczy Rebis.

Durjasz A., Jarosz S., Kołaczek M., Piórkowska P., Talewicz J., Vaidalovych O. (2023). „To nie są uchodźcy, tylko podróżnicy.” Fundacja w Stronę Dialoguhttps://fundacjawstronedialogu.pl/to-nie-sa-uchodzcy-tylko-podroznicy/ (dostęp: 2.02.2024)

Fiałkowska K. (2020). “‘By Education I’m Catholic’. The Gender, Religion and Nationality Nexus in the Migration Experience of Polish Men to the UK.” Central and Eastern European Migration Review9(2), 89–107. DOI: https://doi.org/10.17467/ceemr.2019.12

Fiałkowska K., Garapich M. P., Mirga-Wójtowicz E. (2018a). „Krytyczna analiza naukowej ciszy – czyli dlaczego Romowie migrują (z naszego pola widzenia).” Kultura i społeczeństwo2, 39–67. DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2018.62.2.3

Fiałkowska K., Garapich M. P., Mirga-Wójtowicz E. (2020). „Why do Roma migrate (from our view)? A critical analysis of academic silence in Polish scholarship.” Critical Romani Studies2. DOI: https://doi.org/10.29098/crs.v2i2.37

Fiałkowska K., Garapich M. P., Mirga-Wójtowicz E.(2018b). „Between Tradition and Change–Migration Paths of Polish Roma.” Research Report. Centre of Migration Research.

Fiałkowska K., Mirga-Wójtowicz E., Garapich M. P. (2022). „Unequal Citizenship and Ethnic Boundaries in the Migration Experience of Polish Roma.” Nationalities Papers, 461–481. DOI: https://doi.org/10.1017/nps.2022.92

Florczak A. (2004). Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, w: Łoś-Nowak T. (red.), Organizacje w stosunkach międzynarodowych. Istota–Mechanizmy działania–Zasięg (Wyd. 4, s. 138–164). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Fraser A. M. (2001). Dzieje Cyganów. Państwowy Instytut Wydawniczy.

Garapich M. P. Jóźwiak, I., Mirga-Wójtowicz E., Styrkacz S., Szewczyk M. (2024). Migrating racialisations, remaking of Polishness and the production of whiteness: Case of Roma and Gadje from Poland, w: Narkowicz K., Gawlewicz A., Pędziwiatr K. (red.). Migration, race, Central and Eastern Europe: Decolonial perspectives. Routledge.

Gardell, M. (2013). Sweden’s dirty little secret. openDemocracy. https://www.opendemocracy.net/en/can-europe-make-it/swedens-dirty-little-secret/

Garner S. (2012). „A moral economy of whiteness: Behaviours, belonging and Britishness.” Ethnicities12(4), 445–464. DOI: https://doi.org/10.1177/1468796812448022

Gazeta.pl (2006). 25. Rocznica pogromu Romów. https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114873,3697767.html (dostęp: 2.02.2024)

Grill J. (2012). „„ It’s building up to something and it won’t be nice when it erupts”: The making of Roma/Gypsy migrants in post-industrial Scotland.” Focaal2012(62), 42–54. DOI: https://doi.org/10.3167/fcl.2012.620104

Hübinette T., Lundström C. (2014). „Three phases of hegemonic whiteness: Understanding racial temporalities in Sweden.” Social Identities20(6), 423–437. DOI: https://doi.org/10.1080/13504630.2015.1004827

Humphris R. (2019). Home-Land: Romanian Roma, Domestic Spaces and the State: Romanian Roma and making new citizens in an era of uncertainty. Policy Press.

Joskowicz A. (2016). „Romani Refugees and the Postwar Order.” Journal of Contemporary History51(4), 760–787. DOI: 10.1177/00220094155858900

Kamiński I.-M. (1980). The state of ambiguity: Studies of Gypsy refugees. University of Gothenburg.

Kapralski S. (2009). „Refleksje o pogromach. Na marginesie wydarzeń w Oświęcimiu w 1981r.” Studia Romologica2, 233–253.

Kapralski S. (2016). „The Evolution of Anti-Gypsyism in Poland: From Ritual Scapegoat to Surrogate Victims to Racial Hate Speech?” Polish Sociological Review193, 101.

Kjellman U. (2013). „A Whiter Shade of Pale.” Scandinavian Journal of History38(2), 180–201. DOI: https://doi.org/10.1080/03468755.2013.769458

Kledzik E. (2023). Perspektywa poety. Cyganologia Jerzego Ficowskiego. Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.

Lafleur J.-M., Mescoli E. (2018). „Creating Undocumented EU Migrants through Welfare: A Conceptualization of Undeserving and Precarious Citizenship.” Sociology52(3), 480–496. DOI: https://doi.org/10.1177/0038038518764615

Leinonen J., Toivanen M. (2014). „Researching In/Visibility in The Nordic Context: Theoretical and empirical views.” Nordic Journal of Migration Research4(4), 161–167. DOI: 10.2478/ njmr-2014-0025NJ

Lewicki A. (2023). „East–west inequalities and the ambiguous racialisation of ‘Eastern Europeans’.” Journal of Ethnic and Migration Studies0(0), 1–19. DOI: https://doi.org/10.1080/1369183X.2022.2154910

Lubińska D. (2013). „Polish Migrants in Sweden: An Overview.” Folia Scandinavica Posnaniensia15(1), 73–88. DOI: https://doi.org/10.2478/fsp-2013-0006

Lundström C. (2017). „The White Side of Migration: Reflections on race, citizenship and belonging in Sweden.” Nordic Journal of Migration Research7(2), 79–87. DOI: 10.1515/njmr-2017- 0014

Makovicky N. (2018). „Kombinowanie: Agency, informality, and the poetics of self in Highland Poland.” Journal of the Royal Anthropological Institute24(3), 493–511. DOI: https://doi.org/10.1111/1467-9655.12857

Montesino N., Fakir I. O. A. (2015). „The Prolonged Inclusion of Roma Groups in Swedish Society.” Social Inclusion3(5), 126–136. DOI: https://doi.org/10.17645/si.v3i5.247

Narkowicz K. (2023). „White enough, not white enough: Racism and racialisation among poles in the UK.” Journal of Ethnic and Migration Studies0(0), 1–18. DOI: https://doi.org/10.1080/1369183X.2022.2154913

Nowak W. (2019). Polskie organizacje imigranckie w Szwecji – raport z analizy danych zastanych. Ośrodek Badań nad Migracjami, Warszawa.

Okólski M., Salt J. (2014). „Polish emigration to the UK after 2004; why did so many come?” Central and Eastern European Migration Review3(2), 11–37.

Rogers J., Nelson M. C. (2003). „“Lapps, finns, gypsies, jews, and idiots”? Modernity and the use of statistical categories in Sweden.” Annales de démographie historique105(1), 61–79. https://doi.org/10.3917/adh.105.79

Runfors A. (2016). „What an ethnic lens can conceal: The emergence of a shared racialised identity position among young descendants of migrants in Sweden.” Journal of Ethnic and Migration Studies42(11), 1846–1863. DOI: https://doi.org/10.1080/1369183X.2016.1153414

Ryndyk O. (2020). „The role of labour market integration in migrants’ decisions about family reunification: A comparative study of Polish migrants in Norway, Sweden, and the UK.” Comparative Migration Studies8(1), 17. DOI: https://doi.org/10.1186/s40878-020-00177-2

Sardelić J. (2021). The fringes of citizenship: Romani minorities in Europe and civic marginalisation. Manchester University Press.

Selling J. (2022). Romani Liberation: A Northern Perspective on Emancipatory Struggles and Progress. Central European University Press.

Sigona N. (2005). „Locating ‘the Gypsy problem’. The Roma in Italy: Stereotyping, labelling and ‘nomad camps’.” Journal of Ethnic and Migration Studies31(4), 741–756. DOI: https://doi.org/10.1080/13691830500109969

Sobotka E. (2003). „Romani migration in the 1990s: Perspectives on dynamic, interpretation and policy.” Romani Studies13(2), 79–121. DOI: https://doi.org/10.3828/rs.2003.

Solimene M. (2011). „‘These Romanians have ruined Italy’. Xoraxané Romá, Romanian Roma and Rome.” Journal of Modern Italian Studies16(5), 637–651. DOI: https://doi.org/10.1080/1354571X.2011.622471

Stola D. (2010). Kraj bez wyjścia?: Migracje z Polski 1949–1989. Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Szewczyk M. I. (2023). „What people remember, but history does not see. Resettlement of Carpathian Roma during Operation Vistula.” Wrocławski Rocznik Historii Mówionej13, 86–107. DOI: https://doi.org/10.26774/wrhm.373

Trzeszczyńska P. (2020). „Trzy autobusy. O niewidzialnej w studiach migracyjnych ucieczce Ukraińców z Polski w latach 80. XX w. I dlaczego nie są ‘polskimi migrantami’.” Studia Migracyjne-Przegląd Polonijny46(2 (176), 31–52. DOI: 10.4467/25444972SMPP.20.010.12326

Van Baar H. (2017). „Evictability and the biopolitical bordering of Europe.” Antipode49(1), 212–230. DOI: https://doi.org/10.1111/anti.12260

Van Baar H. (2018). „Contained mobility and the racialization of poverty in Europe: The Roma at the development–security nexus.” Social identities24(4), 442–458. DOI: https://doi.org/10.1080/13504630.2017.1335826

Van Baar H., Ivasiuc A., Kreide R. (2018). The Securitization of the Roma in Europe. Palgrave Macmillan.

Welfens N. (2023). „ ‘Promising victimhood’: Contrasting deservingness requirements in refugee resettlement.” Journal of Ethnic and Migration Studies49(5), 1103–1124. https://doi.org/10.1080/1369183X.2022.2117686

Materiały archiwalne

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1980). Konsulat Generalny PRL w Malmo w notatce do MSZ, Poprawki do Ustawy w/s Cudzoziemców. Departament Konsularny. Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Departament IV.

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1980). Korespondencja Ambasadora PRL do Ministra Spraw Zagranicznych. Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Departament IV.

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1982). Informacja dot. Wymiany osobowej między Polską a Szwecją. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Biuro Paszportów. Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Departament IV.

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1982). Kopie wycinków prasowych wraz z tłumaczeniem dot. Wniosku Urzędu Imigracyjnego w sprawie obowiązku wizowego dla Polaków. D IV.Sz.30-1-82. Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Departament IV.

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1982). Notatka o niektórych problemach związanych z ruchem osobowym między Polską i Szwecją. D. IV. Sz. 30-1-82. Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Departament IV.

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1982). Notatka w sprawie ruchu osobowego. D IV. Sz. 30-1-82. Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Departament IV.

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1982). Pilna Notatka, Dep. IV, Sz. 30-3-82, Polscy Uchodźcy–Emigracja Zarobkowa. Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Departament IV.

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1982). Raport Polityczny Ambasady RP w Sztokholmie za rok 1982. D IV. Sz. 242-1-82. Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Departament IV.

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1982). Sprawozdanie konsularne z działalności Konsulatu Generalnego w Malmo za rok 1981. Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Departament Europy IV.

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1982). Szyfrogram nr 4839/I/1944 D-IV-Sz 0-30-82. Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Departament IV.

Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1982). Tłumaczenie polemiki parlamentarnej między ministrem SZ O. Ullstenem a deputowanym do Riksdagu C. Bildtem. D IV. Sz. 30-1-82. Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Departament IV.

Informacje

Informacje: Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 2023 (XLIX), Nr 4 (190), s. 213 - 232

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: „Osoby niepożądane” w relacjach polsko-szwedzkich. „Może tu chodzić o Cyganów”
Angielski:
„Undesirable Persons” in Polish-Swedish Relations. „It May Be About Gypsies”

Autorzy

Ośrodek Badań nad Migracjami, Uniwersytet Warszawski

Publikacja: 28.08.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Finansowanie artykułu:

Niniejsza publikacja powstała dzięki wsparciu finansowemu udzielonemu przez Narodowe Centrum Nauki, w ramach projektu OPUS 16, pt. Transnarodowe życie polskich Romów – migracje, rodzina i granice etniczne w zmieniającej się Unii Europejskiej, grant nr: 2018//B/HS6/03006.

Udział procentowy autorów:

Kamila Fiałkowska (Autor) - 100%

Informacje o autorze:

Kamila Fiałkowska – adiunktka w Ośrodku Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego. Jej badania koncentrują się na różnych aspektach emigracji z Polski, ze szczególnym uwzględnieniem migracji sezonowej z Polski do Niemiec, poakcesyjnej emigracji Polaków do Wielkiej Brytanii oraz migracji polskich Romów. Jej zainteresowania obejmują kwestie nierówności, religii, rodziny, płci, tożsamości narodowych i etnicznych. Członkini grupy Badaczki i Badacze na Granicy, która zajmuje się krytyczną refleksją i dokumentacją kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej. Brała udział w kilku projektach badawczych dotyczących migracji polskich Romów realizowanych w Ośrodku Badań nad Migracjami. Aktualnie kieruje projektem “Nierówne obywatelstwo oraz transnarodowa mobilizacja polskich, czeskich i ukraińskich Romów w obliczu wojny w Ukrainie (ROCIT)” finansowanym przez Narodowe Centrum Nauki – Opus 24 Lap we współpracy z Czech Science Foundation GACR w ramach programu Wave.

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski