FAQ

Zbiory Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy w dwudziestoleciu międzywojennym. W setną rocznicę powrotu miasta do Polski

Data publikacji: 30.09.2020

Santander Art and Culture Law Review, 2020, 1/2020 (6), s. 97-114

https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.20.006.12390

Autorzy

Ryszard Nowicki
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Wydział Humanistyczny, ul. Jagiellońska 11 85-067 Bydgoszcz
https://orcid.org/0000-0001-8507-2086 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Zbiory Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy w dwudziestoleciu międzywojennym. W setną rocznicę powrotu miasta do Polski

Abstrakt

The Bydgoszcz Municipal Library’s Collections in the Interwar Period. On the Hundredth Anniversary of the City’s Return to Poland

In 1920, after nearly a century and a half of captivity, Bydgoszcz returned to Poland. The Polish authorities took over the Stadtbibliothek Bromberg, founded by the Germans in 1903. The library contained a valuable collection of approximately 75,000 volumes, although Polish books amounted to merely 300 copies. From the mid-1920s until the outbreak of World War II, Witold Bełza served as the director of the Library. He preserved the valuable collection, including items of post-German provenance. Acting during this difficult period for Poland and the city, he obtained collections with Polish provenance and led to the inclusion of the Municipal Library in Bydgoszcz as one of the most important public libraries in the country.
 
Streszczenie: Bydgoszcz w 1920 r., po trwającej blisko półtora wieku niewoli, powróciła do Polski. Władze polskie przejęły założoną przez Niemców w 1903 r. Stadtbibliothek Bromberg. Znajdował się w niej wartościowy księgozbiór, liczący ok. 75 tys. tomów. W instytucji kultury zgromadzono zaledwie 300 książek polskich. Od połowy 1920 r. do wybuchu II wojny światowej dyrektorem Biblioteki był Witold Bełza. Zachował on cenny księgozbiór proweniencji poniemieckiej. Działając w trudnym dla Polski i miasta okresie, doprowadził do pozyskania zbiorów z proweniencją polską i uznania bydgoskiej Biblioteki Miejskiej za jedną z najważniejszych bibliotek publicznych w kraju.

Bibliografia

Akta Związku Zawodowego Literatów Polskich w Poznaniu. Korespondencja 1921-1933. Kopie listów wysyłanych, Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, sygn. rkps 197 IV.
 
Akta Związku Zawodowego Literatów Polskich w Poznaniu z lat 1921-1933. Korespondencja, Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, sygn. rkps 196 IV/1.
 
Bełza W., Bibljoteka Miejska w Bydgoszczy 1903-1929, Poznań 1929.
 
Bełza W., Bibljoteka Miejska w Bydgoszczy 1903-1929, w: S. Wierczyński (red.), Bibljoteki wielkopolskie i pomorskie, Odbito w Rolniczej Drukarni i Księgarni w Poznaniu, Poznań 1929.
 
„Biblioteka Miejska w Bydgoszczy. Wiadomości/Mitteilungen aus der Stadtbibliothek Bromberg” R. 11,1920, nr 9/10, https://polona.pl/item/wiadomosci-mitteilungen-ausder-stadtbibliothek-bromberg-r-11-nr-9-10-czerw-lip,MTA2Njc0NTU1/0/#info:metadata [dostęp: 12.01.2020].
 
Biskup M. (red.), Historia Bydgoszczy do roku 1920, t. 1, PWN, Warszawa–Poznań 1991.
 
Czubiński A., Powstanie wielkopolskie 1918-1919. Geneza – Charakter – Znaczenie, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1988.
 
Generalny dyrektor Bibljoteki Narodowej Wiedeńskiej, prof. dr Józef Bick w Bibljotece Miejski[e]j w Bydgoszczy, „Dziennik Bydgoski”, R. XXIII, 1929, nr 136.
 
Historia Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy, Archiwum Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki w Bydgoszczy, sygn. 9/102.
 
Inwentarz 1926-1929, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy.
 
Inwentarz rękopisów 1-1224, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy.
 
Kierski K., Autografy i pieczęcie polskie, [Drukarnia Bydgoska], Bydgoszcz 1937.
 
Kłaput-Wiśniewska A., Kompozytorzy w Bydgoszczy ku twórczemu środowisku, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego, Bydgoszcz 2017.
 
Korespondencja między bibliotekami od 1920 do 31 VIII 1934, Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, sygn. rkps 49.
 
Korzon K., Bełza Witold, w: Słownik pracowników książki polskiej, PWN, Warszawa–Łódź 1972.
 
K.[uczma] R., Bełza Witold, w: Z. Pruss (red.), Bydgoski leksykon muzyczny, Bydgoski Dom Wydawniczy Margrafsen, Bydgoszcz 2004.
 
Kutta J., Bełza Witold Stanisław Kazimierz, w: J. Kutta (red.), Bydgoski słownik biograficzny, t. 2, Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne, Bydgoszcz 1995.
 
Minde-Pouet G., Die Bromberger Stadtbibliothek, Posen 1911.
 
Matyasik J., Rola Biblioteki Miejskiej w repolonizacji Bydgoszczy w dwudziestoleciu międzywojennym, w: A. Wysocka, L. Łbik, K. Strauss (red.), Miejsca pamięci w przestrzeni miasta w XIX i XX wieku, Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury, Bydgoszcz 2019.
 
Matyasik J., Skarby Książnicy Bydgoskiej. Zabytkowe zbiory Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. dr. Witolda Bełzy w Bydgoszczy, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. dr. Witolda Bełzy w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2018.
 
Miejska Rada Narodowa w Bydgoszczy z lat 1945-1950. Protokoły plenarne posiedzeń Miejskiej Rady Narodowej w Bydgoszczy od nr 1-25, Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, sygn. 1.
 
Mincer F., Odzyskane skarby, „Kalendarz Bydgoski” 1973.
 
Na dziesięciolecie Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy 1920-1930, [wydawca nieznany] Bydgoszcz 1931.
 
Na rok Grunwaldzki. Rota. II Rota. Kompozycja na obchód grunwaldzki z r. 1910 w Krakowie / Maria Konopnicka, Feliks Nowowiejski, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy, sygn. rkps 350/III.
 
Nowicki R., Druki ulotne i okolicznościowe Zakładów Graficznych Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska” w zbiorach Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy. Przyczynek do dziejów wydawnictwa, „Biblioteka” 2012, nr 16.
 
Nowicki R., Działalność Aleksandra Birkenmajera na rzecz ochrony zbiorów bibliotecznych. Ziemie zachodniej i północnej Polski w latach 1945-1947, Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, Poznań 2006.
 
Nowicki R., Jeńców otoczono troskliwą pomocą, „Promocje Kujawsko-Pomorskie” 2001, nr 11, https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/11743/edition/20407/content [dostęp: 18.01.2020].
 
Nowicki R., Rękopisy Feliksa Nowowiejskiego w zbiorach Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy, w: J. Chłosta, J. Jasiński, Z. Rondomańska (red.), Grunwald „Rota”
 
Nowowiejski. Konferencja naukowa Olsztyn, 14 czerwca 2010, Agencja WIT Witold Mierzejewski, Olsztyn 2010.
 
Od inkunabułów do e-booków. Bydgoska Książnica 1903-2013, oprac. zespół Doman A. et al., Wydawnictwo Koronis, Bydgoszcz 2013.
 
P.[ietrzycki] J., Z Pomorza, „Rzeczpospolita”, R. 1, 1920, nr 118.
 
Pokorzyńska E., Z dziejów introligatorni Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. dr. Witolda Bełzy w Bydgoszczy, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. dr. Witolda Bełzy w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2013.
 
Sprawozdanie Bibljoteki Miejskiej w Bydgoszczy 1920-1927, [Biblioteka Miejska w Bydgoszczy], Bydgoszcz 1928.
 
Sprawozdanie Bibljoteki Miejskiej w Bydgoszczy. Rok 1928, [Biblioteka Miejska w Bydgoszczy], Bydgoszcz 1929.
 
Sprawozdanie Bibljoteki Miejskiej w Bydgoszczy. Rok 1929, [Biblioteka Miejska w Bydgoszczy], Bydgoszcz 1930.
 
T.B., „Quo vadis” po japońsku. Oryginalny dar dla Bibljoteki Miejskiej, „Dziennik Bydgoski”, R. XXII, 1928, nr 214.
 
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie uczczenia 90. rocznicy podpisania Traktatu Wersalskiego, Monitor Polski z 2009 r. Nr 41, poz. 645.
 
Wiśniowski J., Pawlikowska E. (red.), Z życia i pracy Bydgoskiej Książnicy. Księga pamiątkowa Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy 1903-1963, PWN, Oddział Bydgoszcz, Poznań 1965.

Informacje

Informacje: Santander Art and Culture Law Review, 2020, 1/2020 (6), s. 97-114

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Zbiory Biblioteki Miejskiej w Bydgoszczy w dwudziestoleciu międzywojennym. W setną rocznicę powrotu miasta do Polski

Angielski:

The Bydgoszcz Municipal Library’s Collections in the Interwar Period. On the Hundredth Anniversary of the City’s Return to Poland

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-8507-2086

Ryszard Nowicki
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Wydział Humanistyczny, ul. Jagiellońska 11 85-067 Bydgoszcz
https://orcid.org/0000-0001-8507-2086 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Wydział Humanistyczny, ul. Jagiellońska 11 85-067 Bydgoszcz

Publikacja: 30.09.2020

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Ryszard Nowicki (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski