Ownership of finds – selected issues related to the civil law situation of a monument finder

The subject of this paper is the analysis of the civil law situation applying to those who acquire a find in Poland (i.e. finders). Legislators have differentiated the civil and legal situation of a finder depending on whether the find is, in particular, a historical monument or an archaeological monument. The regulations governing the ownership of finds have a direct impact on the level of their legal protection. This applies especially to archaeological monuments owned by the State Treasury. The elimination of risks associated with the illegal export and transfer of ownership of archaeological artefacts acquired as a result of an illegal search should result not only from regulations of an administrative and legal nature, which are discussed in the article, but also to ensure the security of the trade in cultural goods by regulating the functioning of the art market in Poland.

Keywords: archaeological monuments, trade in cultural goods, ownership of monuments

Streszczenie: Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza sytuacji cywilnoprawnej poszukiwaczy w Polsce wobec pozyskania znaleziska. Ustawodawca zróżnicował cywilnoprawną sytuację znalazcy w zależności od tego, czy znalezisko stanowi – w szczególności – zabytek, czy zabytek archeologiczny. Przepisy regulujące własność znalezisk mają bezpośredni wpływ na poziom ich ochrony prawnej. Dotyczy to przede wszystkim zabytków archeologicznych, objętych własnością Skarbu Państwa. Eliminowanie zagrożeń związanych z nielegalnym wywozem i przenoszeniem własności zabytków archeologicznych pozyskanych w wyniku nielegalnych poszukiwań wynikać powinno nie tylko z regulacji o charakterze administracyjnoprawnym, które omówione zostały w artykule, ale również z zapewnienia bezpieczeństwa obrotu dobrami kultury poprzez regulację funkcjonowania rynku sztuki w Polsce.

The subject of this paper is the analysis of the civil law situation applying to those who acquire a find in Poland (i.e. finders). Legislators have differentiated the civil and legal situation of a finder depending on whether the find is, in particular, a historical monument or an archaeological monument. The regulations governing the ownership of finds have a direct impact on the level of their legal protection. This applies especially to archaeological monuments owned by the State Treasury. The elimination of risks associated with the illegal export and transfer of ownership of archaeological artefacts acquired as a result of an illegal search should result not only from regulations of an administrative and legal nature, which are discussed in the article, but also to ensure the security of the trade in cultural goods by regulating the functioning of the art market in Poland.