FAQ

Prawna ochrona życia ludzkiego a okoliczności wyłączające winę oraz bezprawność czynu w prawie karnym

Data publikacji: 13.12.2024

Rocznik Administracji Publicznej, 2024, 2024 (10), s. 147 - 164

https://doi.org/10.4467/24497800RAP.24.010.20228

Autorzy

Marcin Woźniak
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Prawna ochrona życia ludzkiego a okoliczności wyłączające winę oraz bezprawność czynu w prawie karnym

Abstrakt

Prawna ochrona ludzkiego życia jest jednym z najważniejszych zadań organów władzy państwowej. Życie jest bowiem niepowtarzalnym dobrem, cytując kultową scenę z filmu Znachor: „życie ludzkie jest wartością największą”. Jednak, mimo iż stanowi kwestie o istotnej doniosłości społeczno-prawnej, należy pamiętać, że nie jest to prawo absolutne. Problematyka zapewnienia odpowiedniego poziomu, intensywności owej ochrony nieustannie wywołuje liczne kontrowersje i debaty. Prawo do ochrony życia doznaje różnorodnych ograniczeń w wielu różnych okolicznościach. Tradycyjnymi ograniczeniami owej ochrony są kara śmierci, aborcja, eutanazja, prawo do samostanowienia oraz uporczywa terapia. W tym artykule poruszono problematykę ograniczeń wynikających stricte z prawa karnego, tj. okoliczności wyłączających bezprawność czynu (kontratypy) oraz okoliczności wyłączających winę. Poddane analizie zostały sytuacje, w których mimo pozbawienia życia drugiego człowieka z punktu widzenia prawa nie dojdzie do popełnienia przestępstwa.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Literatura

Budyń-Kulik M., w: Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, 2024, art. 31, 148. Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2019.

Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2018.

Giezek J., Kokot R., Granice ludzkiego życia a jego prawna ochrona, w: Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.

Giezek J., w: Kodeks karny. Cześć szczególna. Komentarz, red. D. Gruszecka, K. Lipinski, G. Łabuda, A. Muszynska, T. Razowski, J. Giezek, Warszawa 2021, art. 25, 148.

Konarska-Wrzosek V., w: Kodeks karny. Komentarz, red. A. Lach, J. Lachowski, T. Oczkowski, I. Zgoliński, A. Ziółkowska, V. Konarska-Wrzosek, wyd. trzecie, Warszawa 2020, art. 148.

Kozłowska-Kalisz P., w: Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, 2024, art. 27, 28, 29, 30, 318.

Kulik M., w: Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, 2024, art. 26.

Mozgawa M., w: Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Budyń-Kulik, P. Kozłowska-Kalisz, M. Kulik, M. Mozgawa, 2024, art. 25.

Potulski J., Definicja pojęcia „człowiek” w rozumieniu prawa karnego materialnego. Glosa do uchwały SN z dnia 26 października 2006 r., I KZP 18/06, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2007, nr 3.

Sarnecki P., Komentarz do art. 38, w: red. J. Garlicki, M. Zubik, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom II, wyd. II – LEX.

Sroka T., Rozdział 5. Zagadnienia podstawowe dotyczące odpowiedzialności karnej w prawie medycznym, w: Odpowiedzialność publicznoprawna. System Prawa

Medycznego. Tom 6, red. A. Barczak-Oplustil, T. Sroka, Warszawa 2023.

Sroka T., Początek ochrony życia i zdrowia „człowieka” na gruncie prawa karnego, w: T. Sroka, Odpowiedzialność karna za niewłaściwe leczenie. Problematyka obiektywnego przypisania skutku, Warszawa 2013.

Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000.

Wozniak M., Prawo do ochrony życia w krajowym i międzynarodowym porządku prawnym, Kraków 2023.

Zoll A., w: Kodeks karny. Cześć szczególna. Tom II. Cześć I. Komentarz do art. 117–211a, red. W. Wróbel, Warszawa 2017, art. 148.

Akty prawne

Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz.Urz. WE C 303/1).

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z pózn. zm.).

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284).

Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526).

Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzona w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. (Dz.U. z 2012 r., poz. 1169).

Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167).

Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego sporządzony w Rzymie dnia 17 lipca 1998 r. (Dz.U. z 2003 r. Nr 78, poz. 708 z pózn. zm.).

Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1516 z pózn. zm.).

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r., poz. 17).

Orzecznictwo

Postanowienie SN z dnia 11 lutego 2021 r., sygn. akt V KK 531/20.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 2 marca 2015 r., sygn. akt II AKa 14/15.

Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 16 listopada 2022 r., sygn. akt II AKa 135/22.

Wyrok SN z dnia 11 grudnia 1978 r., sygn. akt II KR 266/78.

Wyrok SN z dnia 17 lutego 1989 r., sygn. akt IV KR 15/89.

Wyrok SN z dnia 19 lutego 1997 r., sygn. akt IV KKN 292/96.

Wyrok SN z dnia 20 lutego 1997 r., sygn. akt V KKN 188/96.

Wyrok SN z dnia 27 lipca 1973 r., sygn. akt IV KR 153/73.

Wyrok SO w Poznaniu z dnia 22 grudnia 2021 r., sygn. akt III K 34/21.

Wyrok TK z dnia 30 września 2008 r., sygn. akt K 44/07.

Uchwała SN z dnia 26 października 2006 r., sygn. akt I KZP 18/06.

Uchwała SN z dnia 30 października 2008 r., sygn. akt I KZP 13/08.

Informacje

Informacje: Rocznik Administracji Publicznej, 2024, 2024 (10), s. 147 - 164

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Prawna ochrona życia ludzkiego a okoliczności wyłączające winę oraz bezprawność czynu w prawie karnym
Angielski: Legal Protection of Human Life and Circumstances Excluding Guilt and Illegality of an Act in Criminal Law

Publikacja: 13.12.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Marcin Woźniak (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski