Konieczność ochrony praw podstawowych, kryzys demokracji i przyszłość europejskiej integracji w świetle spotęgowanego pandemią COVID-19 niebezpieczeństwa korupcji
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEKonieczność ochrony praw podstawowych, kryzys demokracji i przyszłość europejskiej integracji w świetle spotęgowanego pandemią COVID-19 niebezpieczeństwa korupcji
Data publikacji: 30.12.2022
Rocznik Administracji Publicznej, 2022, 2022 (8), s. 399 - 442
https://doi.org/10.4467/24497800RAP.22.022.16798Autorzy
Konieczność ochrony praw podstawowych, kryzys demokracji i przyszłość europejskiej integracji w świetle spotęgowanego pandemią COVID-19 niebezpieczeństwa korupcji
Artykuł stanowi refleksję o tym, jak niedostrzegane i bagatelizowane na co dzień zjawisko korupcji ma w konsekwencji zgubny wpływ na fundamenty budowanej przez lata Unii Europejskiej. Obecnie jest to poważne wyzwanie i zagrożenie dla projektu integracyjnego, który z powodu trwającej pandemii COVID-19 doświadcza kolejnego kryzysu. Autorka rozpoczyna rozważania od zarysowania początków europejskiej integracji i jej następstw, poprzez zwrócenie uwagi na kwestię jednolitości tworzenia i stosowania prawa wspólnotowego w warunkach multicentryzmu, a przede wszystkim ukazanie konsekwencji korupcji, które stawiają Europę w sytuacji powinności, a zarazem obowiązku ochrony praw podstawowych i demokracji. Następnie analizuje stanowiska ekspertów, opinie obywateli oraz wyniki badań organizacji międzynarodowych, powołuje się także na rezultaty badań własnych dotyczących polskiej rzeczywistości korupcyjnej widzianej oczami młodych Polaków. W części końcowej wskazuje kluczowe decyzje podejmowane na szczeblu Unii Europejskiej i rekomendowane przez jej organy środki zaradcze, które mają przeciwdziałać problemowi.
The need to protect fundamental rights, the crisis of democracy and the future of European integration in light of the threat of corruption compounded by the COVID-19 pandemic
The article is a reflection on how unnoticed and underestimated in everyday life the phenomenon of corruption has a disastrous impact on the foundations of the European Union built over the years. Currently, it is a serious challenge and a threat to the integration project which, due to the ongoing Covid-19 pandemic, is experiencing another crisis. In view of this, the author of the article recognizes the problem and, in this context, begins her consideration of the issue by outlining the origins of European integration and its consequences by drawing attention to the issue of uniformity in the creation and application of Community law under conditions of multicentrism and, above all, by showing the consequences of corruption, which puts Europe in a situation of duty and obligation to protect fundamental rights and democracy. It then analyzes the positions of experts, the opinions of citizens and the results of studies of international organizations. In addition, she refers to the results of his own research and, to this extent, mentions the Polish corruption reality seen through the eyes of young Poles in order to show that Europe is not only the West and we are also a part of this Community. Ad extremum she points out the key decisions taken at the European Union level and the remedies recommended by its bodies to counter the problem.
Keywords: protection of fundamental rights, crisis of democracy, multicentricity of contemporary legal systems, European integration, Covid-19 pandemic, threat of corruption
Apel: brońmy demokracji!, https://www.hfhr.pl/wp-content/uploads/2020/06/A-Call-to-Defend-Democracy_English_PL.pdf (dostęp: 9.11.2022).
Beck U., Grande E., Europa kosmopolityczna. Społeczeństwo i polityka w drugiej nowoczesności, Warszawa 2009.
Bill J., Zjawisko korupcji. Rozpoznawanie, zapobieganie, zwalczanie, Warszawa 2018. Bogdanowicz P., Buras P., Fundusz odbudowy – „wielka korupcja” za unijne pieniądze?, 8 lipca 2021 r., https://www.prawo.pl/samorzad/fundusz-odbudowy-ue-grozba-wielkiej-korupcji-za-unijne-pieniadze,509291.html (dostęp: 9.11.2022).
CPI 2021: Corruption, Human Rights and Democracy, Transparency International, 25 January 2022, https://www.transparency.org/en/news/cpi-2021-corruption-human-rights-democracy (dostęp: 27.04.2022).
Decyzja europarlamentu. Korupcja będzie uznana za łamanie praw człowieka?, Priorytety UE w dobie pandemii, 8 lipca 2021 r., https://wydarzenia.interia.pl/raporty/raport-priorytety-ue-w-dobie-pandemii/aktualnosci/news-decyzja-europarlamentu-korupcja-bedzie-uznana-za-lamanie-pra,nId,5346351 (dostęp: 9.11.2022).
Eriksson D., Corruption Perceptions Index, Transparency International, https://www.transparency.org/en/cpi/2021 (dostęp: 9.11.2022).
Girling R., Po co nam Unia Europejska?, Instytut in.europa 2020, http://ineuropa.pl/2021/05/07/po-co-nam-unia-europejska/ (dostęp: 18.03.2022).
Globalny Barometr Korupcji dla państw UE, Fundacja im. Stefana Batorego, https://paktuczciwosci.pl/aktualnosci/globalny-barometr-korupcji-dla-panstw-ue/ (dostęp: 9.11.2022).
Groblewska K., Ustawodawstwo okresu pandemii a korupcja, 24 listopada 2020 r., https://www.batory.org.pl/informacje_prasowe/ustawodawstwo-okresu-pandemii-a-korupcja/ (dostęp: 9.11.2022).
Grzelak A., Jasiński F., Unia Europejska wobec korupcji. Przegląd najnowszych rozwiązań, Urząd Służby Cywilnej, wiosna – lato 2004, nr 8.
Grzeszczak R., Lepsze tworzenie prawa w Unii Europejskiej [w:] Dobre państwo, złe prawo – w kręgu myśli Gustawa Radbrucha, P. Mochnaczewski, A. Kociołek-Pęksy (red.), Warszawa 2009.
Historia Unii Europejskiej: lata 2010–19, https://european-union.europa.eu/principles-countries-history/history-eu_pl (dostęp: 4.03.2022).
Indeks Percepcji Korupcji. Dlaczego Polska z roku na rok notuje spadki?, Demagog.pl., 8 grudnia 2021 r., https://demagog.org.pl/analizy_i_raporty/indeks-percepcji-korupcji-dlaczego-polska-z-roku-na-rok-notuje-spadki/ (dostęp: 9.11.2022).
Kalisz A., Multicentrycznosć systemu prawa polskiego a działalność orzecznicza Europejskiego Trybunatu Sprawiedliwości i Europejskiego Trybunatu Praw Człowieka, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2007, z. 4.
Klimaty korupcji, A. Kojder, A. Sadowski (red.), Warszawa 2002.
Konferencja w sprawie przyszłości Europy, https://futureu.europa.eu/?locale=pl (dostęp: 4.03.2022).
Korczak N., Korupcja zagrożeniem dla bezpieczeństwa publicznego w Polsce, Bielsko-Biała 2021.
Korupcja i antykorupcja, J. Kosiński, K. Krak, A. Koman (red.), Centralne Biuro Antykorupcyjne, Warszawa 2012.
Kukutschka R.M.B., Global Corruption Barometr European Union 2021. Citizens; views and experiences of corruption, 2021, https://images.transparencycdn.org/images/TI_GCB_EU_2021_web_2021-06-14-151758.pdf (dostęp: 9.11.2022).
Kunysz J., Skuteczność prawa: (zagadnienia wybrane), „Administracja: teoria, dydaktyka, praktyka” 2014, nr 2 (35).
Lewicka-Strzałecka A., Pomiar korupcji i jego ograniczenia, „Annales: etyka w życiu gospodarczym” 2018, vol. 21 (1).
Liberties EU, Rządy, przyzwalając na korupcję w czasach pandemii COVID, ryzykują ludzkim życiem, 17 marca 2021 r., https://www.liberties.eu/pl/stories/korupcja-w-czasach-pandemii covid/43400 (dostęp: 9.11.2022).
Liżewki B., Cecha jednolitości systemu prawa w warunkach multicentryzmu, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio G (Ius), 2019, vol. 66 (1).
Lorek M., Bezpieczeństwo jednostki a bezpieczeństwo narodowe, „Modern Manage- ment Review” 2017, nr 24 (4).
Majewski A., Afery III RP, Warszawa 2014.
Makowski G., Globalny Barometr Korupcji. Co nam mówi o Europie i o Polsce?, 15 czerwca 2021 r., https://www.batory.org.pl/blog_wpis/globalny-barometr-korupcji-co-nam-mowi-o-europie-i-o-polsce/ (dostęp: 3.03.2022).
Makowski G., Korupcja jako problem społeczny, Warszawa 2008.
Makowski G., Indeks percepcji korupcji – Polska nie poprawiła oceny, Fundacja im. Stefana Batorego, 25 stycznia 2022 r.
Makowski G., Polska pod presją korupcji. Do najbardziej skorumpowanych Polacy zalicza- ją administrację rządową, 16.06.2021, https://oko.press/polska-pod-presja-korupcji-do-najbardziej-skorumpowanych-polacy-zaliczaja-administracje-rzadowa/.
Makowski G., Wasza M., Tarcze antykryzysowe – dokończenie budowy państwa PiS-u? Ustawodawstwo okresu pandemii a korupcja, Warszawa 2020.
Martinez R., Kukutschk B., Global Corruption Barometr European Union 2021 Citizens’ Views and Experiences of Corruption, Transparency International 2021.
Między korupcją a lobbingiem jest różnica. Rozmowa z Catherine Woollard, „Rzeczpospolita”, 21 września 2004 r.
Marzocchi O., Ochrona wartości określonych w art. 2 TUE w UE, noty tematyczne o Unii Europejskiej, 10–2021 10–2021, https://www.europarl.europa.eu/factsheets/pl/sheet/146/ochrona-wartosci-kreslonych-w-art-2-tue-w-ue (dostęp: 18.03.2022).
Perkowski M., Podmiotowość prawa międzynarodowego współczesnego uniwersalizmu w złożonym modelu klasyfikacyjnym, Białystok 2008.
Polska znów spada w Indeksie Percepcji Korupcji, Fundacja im. Stefana Batorego, 28 stycznia 2021 r., https://publicystyka.ngo.pl/polska-znow-spada-w-indeksie-percepcji-korupcji (dostęp: 8.03.2022).
Prawa człowieka: Posłowie chcą, by korupcja była karana sankcjami UE, aktualności Parlamentu Europejskiego, 8 lipca 2021 r., https://www.europarl.europa.eu/news/pl/press-room/20210701IPR07516/prawa-czlowieka-poslowie-chca-by-korupcja-byla-karana-sankcjami-ue (dostęp: 29.04.2022).
Prawo gospodarcze Unii Europejskiej, J. Barcz (red.), Warszawa 2011.
Proces prawotwórczy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zagadnień związanych z procesem legislacyjnym, opracowanie Biura Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2015.
Przemówienie przewodniczącej Ursuli von der Leyen na sesji plenarnej Parlamen- tu Europejskiego na temat skoordynowanej reakcji UE na Pandemię COVID19, Bruksela, 26 marca 2020 r., https://ec.europa.eu/commission/presscorner/api/files/document/print/pl/speech_20_532/SPEECH_20_532_PL.pdf (dostęp: 13.03.2022).
Raport Antykorupcyjny UE, https://www.antykorupcja.gov.pl/ak/analizy-i-raporty/unia-europejska/10798,Raport-Antykorupcyjny-UE.html (dostęp: 13.03.2022). Ronatowicz M., Mieszkańcy UE obawiają się niekontrolowanego nadużycia wpływów przez decydentów – Światowy Barometr Korupcji: raport 2021 dla krajów Unii Europejskiej, 16 czerwca 2021 r., https://www.ey.com/pl_pl/serwis-audytorow-sledczych/2021/06/swiatowy-barometr-korupcji-raport-2021-dla-krajow-unii-europejskiej (dostęp: 6.03.2022).
Rose-Ackerman S., Korupcja i rządy: przyczyny, skutki i drogi reform, Warszawa 2001. Safjan M., Prawo do skutecznej ochrony sądowej – refleksje dotyczące wyroku TSUE z 19.11.2019 r. w sprawach połączonych C-585/18, C-624/18, C-625/18, „Palestra” 2020, nr 5.
Scheffer P., Druga Ojczyzna. Imigranci w społeczeństwie otwartym, Wołowiec 2010. Sporek T., Globalne konsekwencje kryzysu finansowego w Grecji, „Studia Ekonomiczne Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach” 2013, nr 72, https://journalse.com/pliki/pw/3-2013_sporek.pdf (dostęp: 9.11.2022).
Szelest-Woźny A.M., Korupcja. Analiza dysfunkcji państwa na przykładzie Polski (1989–2007), Toruń 2012.
Szmigielski A., Prawa człowieka i demokracja w centrum działań zewnętrznych Unii Europejskiej, „Przegląd Zachodni” 2016, nr 1.
Tarchalski K., Korupcja i przywilej: zarys teorii i praktyki, Warszawa 2000.
Transparency International, Mission, vision, values, https://www.transparency.org/en/the-organisation/mission-vision-values (dostęp: 19.02.2022).
Trusewicz I., Więcej korupcji w Polsce. Rosja najbardziej skorumpowana w Europie, 28 stycznia 2021 r., https://www.rp.pl/finanse/art304561-wiecej-korupcji-w-polsce-rosja-najbardziej-skorumpowana-w-europie (dostęp: 9.11.2022).
Wnuk M., Korupcja w Polsce – 12+ pandemicznych impulsów, 23 kwietnia 2020 r., https://maciejwnuk.pl/korupcja-w-polsce-12-pandemicznych-impulsow/ (dostęp: 9.11.2022).
Wspólna reakcja UE na pandemie COVID-19,https://european-union.europa.eu/priorities-and-actions/common-eu-response-covid-19_pl(dostęp: 27.02.2022).
Traktat o Unii Europejskiej, Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30 ze zm.
Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, wersja skonsolidowana Dz.Urz. UE z 2016 r. C 202, s. 389.
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284.
Konwencja Narodów Zjednoczonych Przeciwko Korupcji, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 31 października 2003 r., Dz.U. z 2007 r. Nr 84, poz. 563.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, Dz.Urz. UE L 305, s. 17.
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 marca 2019 r. w sprawie europejskiego systemu sankcji za naruszenia praw człowieka (2019/2580(RSP)) (2021/C 23/18).
Ustawa z dnia 4 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego, Dz.U. r. poz. 2000 ze zm.
Orzecznictwo
Wyrok TS z dnia 5 lutego 1963 r., 26/62, NV Algemene Transport- en Expeditie Onderneming van Gend & Loos przeciwko Nederlandse administratie der be- lastingen, ECLI:EU:C:1963:1.
Wyrok Sądu Apelacyjnego Lublinie z dnia 13 października 2009 r., II AKa 118/09, skie Zeszyty Sądowe” 2015, nr 9, poz. 46.
Informacje: Rocznik Administracji Publicznej, 2022, 2022 (8), s. 399 - 442
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Konieczność ochrony praw podstawowych, kryzys demokracji i przyszłość europejskiej integracji w świetle spotęgowanego pandemią COVID-19 niebezpieczeństwa korupcji
The need to protect fundamental rights, the crisis of democracy and the future of European integration in light of the threat of corruption compounded by the COVID-19 pandemic
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Polska
Publikacja: 30.12.2022
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski