FAQ
logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Wewnątrzrodzinne predyktory obronnych strategii radzenia sobie młodzieży gimnazjalnej w sytuacji konfliktu społecznego

Data publikacji: 26.05.2014

Psychologia Rozwojowa, 2014, Tom 19, Numer 1, s. 67 - 83

https://doi.org/10.4467/20843879PR.14.004.1726

Autorzy

Danuta Borecka-Biernat
Instytut Psychologii, Uniwersytet Wrocławski
https://orcid.org/0000-0003-1401-9821 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Wewnątrzrodzinne predyktory obronnych strategii radzenia sobie młodzieży gimnazjalnej w sytuacji konfliktu społecznego

Abstrakt

Interfamily predictors of defensive coping strategies in lower-secondary school students in the social conflict situation

The aim of the research has been to determine the family aetiology of defensive coping strategies (aggression, avoidance, submission) employed by teenagers in social conflict situations and resulting from educational attitudes and model coping strategies chosen by their parents in analogous contexts. The following assessment methods have been used: the scale of parental attitudes by Mieczysław Plopa, the questionnaire of parental coping strategies in social conflict situations in the child’s perception (SRwSK) by Danuta Borecka-Biernat, and the questionnaire of adolescent coping strategies in social confl ict situations (KSRK) by D. Borecka-Biernat. The empirical study has covered 892 students (464 girls and 423 boys) aged 13–15, from the first, second and third years of the lower secondary school. The results show that adolescents are not able to deal constructively with the social confl ict situation unless in their educational environment they find approval, openness to their matters, recognition of their freedom of action, respect for their rights, and a model of active behaviour provided by signifi cant others while seeking a viable solution to a conflict. Defensive forms of coping strategies in social conflict situations develop under  the influence of educational parental attitudes and models of reacting to problems, manifested in parents’ behaviours in emotional tension situations.

Bibliografia

Balawajder K. (2010), Zachowania uczestników konfliktu interpersonalnego [w:] D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież?, 137–179. Warszawa: Wydawnictwo Difin.

Bandelow B. (2011), Nieśmiałość. Czym jest i jak ją pokonać. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Borecka-Biernat D. (2001), Zachowanie nieśmiałe młodzieży w trudnej sytuacji społecznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Borecka-Biernat D. (2012), Kwestionariusz strategii radzenia sobie młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego. Psychologia Wychowawcza, 1–2, 86–118.

Bryłka R. (2000), Wpływ rodziny na powstawanie agresji u dzieci. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 9, 47–50.

Cywińska M. (2005), Przyjaźń i konflikty. Życie Szkoły, 1, 4–9.

Czerwińska-Jasiewicz M. (2003), Społeczno-kulturowe podejście do dorastania [w:] A. Jurkowski (red.), Z Zagadnień współczesnej psychologii wychowawczej, 208–226. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.

Dąbrowski M. (1991), Praktyczna teoria negocjacji. Warszawa: Wydawnictwo „Sorbog”.

Frączek A. (2003), Wszystko o twojej agresji. Charaktery, 7, 28–30.

Gurba E. (2006), Relacje: rodzice–dorastające dzieci w ocenie rodziców i ich dorastających dzieci. Psychologia Rozwojowa, 12, 1, 81–90.

Guszkowska M., Gorący A., Rychta-Siedlecka J. (2001), Ważne zdarzenia życiowe i codzienne kłopoty jako źródło stresu w percepcji młodzieży. Edukacja Otwarta, 4, 155–164.

Harwas-Napierała B. (1995), Nieśmiałość dorosłych. Geneza – diagnostyka – terapia. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Honess T., Charman E., Zani E., Cicognani E., Xerri M., Jackson A., Bosma H. (1997), Conflict between parents and adolescents: Variation by family constitution. British Journal of Developmental Psychology, 15,
367–385.

Januszewska E. (2001), Style reagowania na stres w kontekście postaw rodzicielskich. Badania młodzieży w okresie adolescencji [w:] D. Kornas-Biela (red.), Rodzina: źródło życia i szkoła miłości, 311–344. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Jaworski R. (2000), Konflikt pokoleń w okresie adolescencji. Psychologiczne aspekty radzenia sobie ze stresem [w:] R. Jaworski, A. Wielgus, J. Łukjaniuk (red.), Problemy człowieka w świecie psychologii, 27–54. Płock: Wydawnictwo Naukowe NOVUM.

Kobak R., Sceery A. (1988), Attachment in late adolescence: working models, affest regulation, and representations of self and others. Child Development, 59, 135–146.

Kobus K., Reyes O. (2000), A descriptive study of urban meican american adolescents’perceived stress and coping. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 22, 163–178.

Kossewska J. (1995), Młodzież studiująca i stres: problemy stresotwórcze i sposoby radzenia sobie ze stresem. Roczniki Komisji Nauk Pedagogicznych, XLVIII, 115–129.

Krzyśko M. (1999), Styl atrybucyjny a sposoby radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych [w:] W. Kojsa, R. Mrózka, R. Studenski (red.), Młodzież w sytuacjach zmian gospodarczych, edukacyjnych, społecznych i kulturowych, 265–276. Cieszyn: Wydawnictwo UŚ Filia w Cieszynie.

Lachowska B. (2010), Style rozwiązywania konfliktów i ich efekty w relacji między rodzicami i adolescentami – prezentacja narzędzi pomiaru [w:] D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież?, 180–206, Warszawa: Wydawnictwo Difin.

Leary M., Kowalski R. (2001), Lęk społeczny. Gdańsk: GWP.

Lejman M. (1987), Sytuacje stresowe w środowisku szkolnym i rodzinnym. Częstochowa: IKN w WarszawieODN w Częstochowie.

Liberska H. (2002), Rola identyfikacji z rodzicami dla rozwoju dziecka w okresie dojrzewania. Małżeństwo i Rodzina, 1, 48–53.

Liberska H., Matuszewska M., Freudenreich D. (2013), Percepcja postaw rodzicielskich matek i ojców a zachowanie agresywne dorastających córek i synów [w:] D. Borecka-Biernat (red.), Zachowanie agresywne dzieci i młodzieży. Uwarunkowania oraz możliwości ich przezwyciężania, 78–98. Warszawa: Wydawnictwo Difin.

Łukaszewicz M. (2002), Wpływ postaw rodzicielskich na poziom agresywności młodzieży. Wychowanie Na Co Dzień, 7–8, 14–16.

Matusewicz Cz. (1997), Konfl ikty w zespołach uczniowskich [w:] W. Pomykało (red.), Encyklopedia pedagogiczna, 285–287. Warszawa: Fundacja Innowacja.

Miłkowska G. (2012), Agresja w okresie dorastania – charakterystyka, przejawy, przeciwdziałanie [w:] Z. Izdebski (red.), Zagrożenia okresu dorastania, 91–110. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Miłkowska-Olejniczak G. (2002), Szkolne uwarunkowania zachowań agresywnych dzieci i młodzieży [w:] A. Doliński (red.), Modelowe rozwiązania działalności profi laktycznej w grupach dzieci i młodzieży, 57–70. Zielona Góra:  Komenda Chorągwi Ziemi Lubuskiej ZHP.

Montemayor R. (1983), Parents and adolescents in conflict: All families some of the time and some families most of the time. Journal of Early Adolescence, 3, 83–103.

Obuchowska I. (2001), Agresja dzieci w perspektywie rozwojowej [w:] M. Binczycka-Anholcer (red.), Agresja i przemoc a zdrowie psychiczne, 45–59. Warszawa–Poznań: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.

Oleś M. (1998). Asertywność u dzieci. Lublin: TN KUL.

Oleś M., Januszewska E., Steuden S. (1992), Osobowościowe uwarunkowania reakcji na sytuacje frustracyjne u dzieci neurotycznych i zdrowych [w:] A. Januszewski, P. Oleś, T. Witkowski (red.), Wykłady z psychologii w KUL, 6, 347–362.

Olweus D. (1980), Familial and temperamental determinants of aggressive behavior in adolescent boys: A causal analysis. Developmental Psychology, 16, 644–666.

Ostrowska K. (2002), Kwestionariusz A-R. Podręcznik. Warszawa: CMPP-P.

Pisula E., Baum M. (1992), Jak dzieci radzą sobie ze stresem. Edukacja i Dialog, 8, 11–14.

Plewicka Z. (1977), Sytuacje konfliktowe uczniów w szkole [w:] M.Tyszkowa (red.), Zachowanie się młodzieży w sytuacjach trudnych i rozwój osobowości, 37–50. Poznań: Wydawnictwo UAM.

Plopa M. (1983), Funkcjonowanie społeczno-emocjonalne młodzieży a percepcja postaw matek i ojców. Psychologia Wychowawcza, 2, 129–142.

Plopa M. (1987), Skala postaw rodzicielskich. Psychologia Wychowawcza, 5, 552–567.

Polak K. (2010), Uczeń w sytuacji konfliktów szkolnych [w:] D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież?, 23–39. Warszawa: Difin.

Poraj G. (2002), Agresja w szkole. Przyczyny, profilaktyka, interwencje. Łódź: Oficyna Wydawnicza „Edukator”.

Radziwiłłowicz W., Chojnacka-Szawłowska G., Liczmańska M., Chodorowski Z., Salamon M., Waldman W., Sein Anand J. (2005), Poczucie sensu życia i jego psychospołeczne uwarunkowania wśród młodzieży dokonującej próby samobójczej [w:] M. Plopa (red.). Człowiek u progu trzeciego tysiąclecia. Zagrożenia i wyzwania, 1, 379–398. Elbląg: Wydawnictwo Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej.

Ratzke K., Sanders M., Diepold B., Krannich S., Cierpka M. (1997), Uber Aggression und Gewalt bei Kinder in untrschiedlichen Konteten. Prais, Kinderpsychologie, Kinderpsychiatrie, 46, 153–168.

Rostowska T. (1993), Rola modelowania w procesie socjalizacji dziecka w rodzinie. Problemy Rodziny, 3, 33–37.

Rostowska T. (1997), Zgodność strategii radzenia sobie ze stresem u rodziców i ich dorosłych dzieci [w:] J. Rostowski, T. Rostowska, I. Janicka (red.), Psychospołeczne aspekty rozwoju człowieka, 389–399. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Rychlak J., Legerski A. (1967), A sociocultural theory of apropriate seual role identification and level of personal adjustment. Journal of Personality, 1, 36–38.

Sikora R., Pisula E. (2002), Przyczyny stresu i strategie radzenia sobie ze stresem u młodzieży w wieku 14–16 lat. Polskie Forum Psychologiczne, 2, 110–122.

Trylińska-Tekielska E. (2005), Konflikty w systemie rodzinnym: dorastająca młodzież i osoby dla niej znaczące. Warszawa: Wydawnictwo ERDA.

Tyszkowa M. (1977), Zachowanie się dzieci i młodzieży w sytuacjach trudnych. Teoretyczno-metodologiczne podstawy badań [w:] M. Tyszkowa (red.), Zachowanie się młodzieży w sytuacjach trudnych i rozwój osobowości, 7–17. Poznań: Wydawnictwo UAM.

Tyszkowa M. (1986), Zachowanie się dzieci w sytuacjach trudnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Tyszkowa M. (1997), Odporność psychiczna [w:] W. Pomykało (red.), Encyklopedia pedagogiczna, 475–478, Warszawa: Fundacja Innowacja.

Urban B. (2005), Zachowania dewiacyjne młodzieży w interakcjach rówieśniczych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Wojciszke B. (2000), Relacje interpersonalne [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, 3, 147–186. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Wolińska J. (2000), Agresywność młodzieży. Problem indywidualny i społeczny. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Wrześniewski K. (1996), Style a strategie radzenia sobie ze stresem. Problemy pomiaru [w:] I. Heszen-Niejodek, Z. Ratajczak (red.), Człowiek w sytuacji stresu. Problemy teoretyczne i metodologiczne, 44–64. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Ziemska M. (1973), Postawy rodzicielskie. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Zimbardo P. (2002), Nieśmiałość. Co to jest? Jak sobie z nią radzić? Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Informacje

Informacje: Psychologia Rozwojowa, 2014, Tom 19, Numer 1, s. 67 - 83

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Wewnątrzrodzinne predyktory obronnych strategii radzenia sobie młodzieży gimnazjalnej w sytuacji konfliktu społecznego

Angielski:

Interfamily predictors of defensive coping strategies in lower-secondary school students in the social conflict situation

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-1401-9821

Danuta Borecka-Biernat
Instytut Psychologii, Uniwersytet Wrocławski
https://orcid.org/0000-0003-1401-9821 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Instytut Psychologii, Uniwersytet Wrocławski

Publikacja: 26.05.2014

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Danuta Borecka-Biernat (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski