FAQ

Starania sejmików szlacheckich o należyte gromadzenie, zabezpieczanie, opracowanie i przechowywanie akt sądów szlacheckich w XVI–XVIII wieku. Główne problemy
 

Data publikacji: 16.02.2018

Prace Historyczne, 2018, Numer 145 (1), s. 1 - 30

https://doi.org/10.4467/20844069PH.18.001.7563

Autorzy

Janusz Łosowski
Zakład Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Historii Instytutu Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Pl. M. Curie-Skłodowskiej 4a, 20-031 Lublin
https://orcid.org/0000-0003-1223-4288 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Starania sejmików szlacheckich o należyte gromadzenie, zabezpieczanie, opracowanie i przechowywanie akt sądów szlacheckich w XVI–XVIII wieku. Główne problemy
 

Abstrakt

Endeavors of the nobility dietines to ensure proper accession, protection, classification and accessibility of records of the nobility courts in the 16th–18th centuries. Main problems

Formally, the records of the land courts (sądy ziemskie), castle courts (sądy grodzkie) and chamberlain courts (sądy podkomorskie) were in the custody of the chancellery and court officials. However, it often happened that it was beyond their capabilities to ensure safety and proper storage conditions for court registers and records, and that is why it was necessary to make the nobility at large interested in improving this situation. The problems connected with storing and protecting the records of these courts were often the subject of debates of the dietines (sejmiki). The paper ex­amines the resolutions on the matter by the dietines of Greater Poland, Cracow, Chełm, the General Dietine of the Ruthenian Voivodeship, and the Land Dietines (sejmiki ziemskie) of Lviv, Przemyśl, Sanok and Halicz. It can be said that the nobility were vividly interested in the protection of court records, which contained legal evidence necessary for the owners of landed estates and real prop­erty. They also saw to it that the missing records were restored. The dietines often took care of archives and provided vast sums of money for archive facilities, and sometimes even supported initiatives aimed at buying separate buildings for archival and office purposes. This may show the great documentation culture of the Polish nobility and their high legal consciousness. Boyce, M. (1968), The Letter of Tansar, (Serie Orientale Roma XXXVIII), Roma.

Bibliografia

Źródła rękopiśmienne

Archiwum Państwowe w Lublinie, Księgi grodzkie chełmskie. Relationes, manifestationes, oblatae, syg. 61, 70, 72, 74, 93, 106, 111.

Archiwum Państwowe w Lublinie, Księgi grodzkie krasnostawskie. Relationes, manifestationes, oblatae, syg. 5.

Źródła drukowane

Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, t. XX (Lauda sejmikowe wiszeńskie 1572–1648), wyd. A. Prochaska, Lwów 1909; t. XXI (Lauda sejmiku wiszeńskiego 1648–1673), wyd. A. Prochaska, Lwów 1911; t. XXII (Lauda sejmiku wiszeńskiego 1673–1732), wyd. A. Prochaska, Lwów 1914; t. XXIII (Lauda sejmikowe wiszeńskie, lwowskie, przemyskie i sanockie 1731–1772), wyd. A. Prochaska, Lwów 1928; t. XXV (Lauda sejmikowe halickie 1696–772), wyd. W. Hejnosz, Lwów 1935.

Akta sejmikowe ziemi chełmskiej 1572–1668, oprac. W. Bondyra, H. Gmiterek, J. Ternes, Lublin 2013.

Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. I (1572–1620), wyd. S. Kutrzeba, Kraków 1932; t. II (1621–1660), wyd. A. Przyboś, Kraków 1953; t. III (1661–1673), wyd. A. Przyboś, Kraków 1959; t. IV (1674–1680), wyd. A. Przyboś, Kraków 1963; t. V (1681–1696), wyd. A. Przyboś, Kraków 1984.

Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego lata 1696–1732, wyd. M. Zwierzykowski, Poznań 2008.

Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego lata 1733–1763, wyd. M. Zwierzykowski, Poznań 2015.

Akty izdavaemye Vilenskoû Archeografičeskojû Kommissìeû dlâ razbora drevnich’ aktov’, t. IV, Vil’na 1892.

Archiv’ Ûgozapadnoj Rossìizdavaemyj Vremiennoû kommìsìeû dlâ razbora drevnich’ aktov’, č. II, t. 2, Kiev’ 1888; č. II, t. 3, Kiev’ 1910. Pawiński A., Dzieje ziemi kujawskiej oraz akta historyczne do nich służące. Rządy sejmikowe w epoce królów elekcyjnych 1572–1795,t. 2:Lauda i instrukcje 1572–1764;t. 4:Lauda i instrukcje 1700–1733; t. 5: Lauda i instrukcje 1733–1795, Warszawa 1888. Volumina legum, t. IV, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1859.

Opracowania

Bielecka J., Kancelaria grodzka wielkopolska w XVI–XVIII wieku, „Studia Źródłoznawcze” 1957, t. 1, s. 119–153.

Bogdan D., Sejmik warmiński w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, Olsztyn 1994.

Burkietowicz A., Sejmik sieradzki w latach 1669–1717, Sieradz 2009.

Choińska-Mika J., Sejmiki mazowieckie w dobie Wazów, Warszawa 1998.

Chorążyczewski W., Syta K., Stosunek szlachty polskiej w XV–XVIII w. do ksiąg sądów partykularnych w świetle ustaw sejmowych i sejmikowych, „Miscellanea Historico-Archivistica” 1999, t. X, s. 3–26.

Chorążyczewski W., Syta K., Ustawodawstwo archiwalne sejmów polskich od XV do połowy XVIII w. Zarys problemu [w:] Archiwistyka i bibliotekoznawstwo. Prace dedykowane Profesorowi Bohdanowi Ryszewskiemu, Warszawa 1997, s. 30–53.

Dąbkowski P., Księgi sądowe halickie za czasów polskich, „Przegląd Prawa i Administracji” 1917, s. 1–20.

Dąbkowski P., Księgi sądowe lwowskie w dawnej Polsce, „Studia nad historią prawa polskiego”, t. XVI, z. 1, Lwów 1937, s. 1–158.

Dąbkowski P., Księgi sądowe przemyskie i przeworskie w dawnej Polsce, „Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu1928–1937, t. VII, s. 3–86.

Dąbkowski P., Palestra i księgi sądowe sanockie w dawnej Polsce, „Pamiętnik Historyczno-Prawny” 1925, t. 1, z. 6, s. 1–55.

Dąbkowski P., Palestra i księgi sądowe trembowelskie za czasów polskich,„Przegląd Prawa i Administracji” 1919, r. 44, z. 1, s. 1–57.

Dąbkowski P., Z przeszłości ksiąg grodzkich i ziemskich buskich,„Kwartalnik Historyczny” 1915, t. 29, s. 1–16.

Dąbkowski P., Z przeszłości ksiąg grodzkich i ziemskich żydaczowskich [w:] Księga pamiątkowa ku czci Bolesława Orzechowicza, t. 1, Lwów 1916, s. 234–255.

Filipczak-Kocur A., Sejmik sieradzki za Wazów (1587–1668), Opole 1989.

Gierowski J.A., Sejmik generalny księstwa mazowieckiego, Wrocław 1948.

Jop R., Środowisko urzędnicze kancelarii grodzkich w Chełmie, Lublinie i Krasnymstawie w drugiej połowie XVII wieku, Lublin 2003.

Kostkiewicz T., Działalność kulturalna sejmiku ruskiego, „Pamiętnik Historyczno-Prawny” 1939, t. 13, z. 2, s. 30–36.

Kozyrski R., rec.: R. Jop, Środowisko urzędnicze kancelarii grodzkich w Chełmie, Lublinie i Krasnymstawie w drugiej połowie XVII wieku, „Rocznik Chełmski” (2006) t. 10, s. 411–414.

Kozyrski R., Sejmik szlachecki ziemi chełmskiej (1648–1717), Lublin 2006.

Łosowski J., Kancelaria grodzka chełmska od XV do XVIII wieku. Studium o urzędzie, dokumentacji, jej formach i roli w życiu społeczeństwa staropolskiego, Lublin 2004.

Mazur K., W stronę integracji z Koroną. Sejmiki Wołynia i Ukrainy w latach 1569–1648,Warszawa 2006.

Przyboś K., Sejmik województwa krakowskiego w czasach saskich (1697–1763), Kraków 1981.

Radaman A., Uchvalenne mâscovych podatkaŭ na sojmìkach ì šljacheckìch z’ezdach Novagarodskaga vaâvodstva VKL u drugoj palove XVI – pačatky XVII st., „Belaruski Gistaryčny Časopis” 2013, nr 9, s. 22–33.

Robótka H., Ryszewski B., Tomczak A., Archiwistyka, Warszawa 1989.

Ternes J., Sejmik chełmski za Wazów (1587–1668), Lublin 2004.

Tomczak A., Zarys dziejów archiwów polskich, Toruń 1982.

Trawicka Z., Sejmik województwa sandomierskiego w latach 1572–1696, Kielce 1985.

Ujma M., Sejmik lubelski 1572–1696, Warszawa 2003.

Urzędnicy województwa ruskiego XIV–XVIII wieku. Spisy, opr. K. Przyboś, Wrocław 1987.

Włodarczyk J., Sejmiki łęczyckie, Łódź 1973.

Vilimas D., Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės žemės teismo sistemos formavimasis (1564–1588), Vilnius 2006.

Zakrzewski A.B., Budowa archiwów szlachty trockiej, „Miscellanea Historico-Archivistica” 2000, t. XI, s. 111–118.

Zakrzewski A.B., Sejmiki Wielkiego Księstwa Litewskiego XVI–XVIII w. Ustrój i funkcjonowanie: sejmik trocki, Warszawa 2000.

Zwierzykowski M., Komisja Skarbowa Poznańska. Z dziejów sejmikowej administracji i sądownictwa skarbowego w Wielkopolsce w XVII i XVIII wieku, Poznań 2003.

Zwierzykowski M., Problematyka archiwalna w uchwałach sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego w czasach saskich (1696–1763) [w:] Pamiętnik II Ogólnopolskiego Zjazdu Studentów Archiwistyki, Poznań 16–17 kwietnia 1998 r., red. I. Mamczak-Gadkowska, Poznań 1998.

Zwierzykowski M., Sejmikowe próby remontu zamku poznańskiego w XVIII wieku, „Kronika miasta Poznania” 2004, nr 4, s. 279–302.

Zwierzykowski M., Szlacheckie instytucje sądowe i samorządowe na Starym Rynku od XVI do XVIII wieku, „Kronika miasta Poznania” 2003, nr 2, s. 238–248.Browne, E.G. (1905), An Abridged Translation of the History of Tabaristan compiled about A.H. 613 (A.D. 1216) by Muhammad b. al-Hasan b. Isfandiyar, Leiden–London.

Christensen,A. (1944),L’Iran sous les Sassanides, Copenhague.

De Boor, C. (1980), Theophanis Chronographia, New York.

Gariboldi, A. (2006), The Role of Gold and Silver in the Sasanian Economy, in A. Panaino, A. Piras (eds.), Proceedings of the 5thConference of the Societas Iranologica Europea, vol. I: Ancient & Middle Iranian Studies, Milano: 415–435.

Gariboldi, A. (2009), Social Conditions in Egypt under the Sasanian Occupation (619–629 A.D.), La Parola del Passato64: 321–350.

Gariboldi, A. (2011), La monarchia sasanide tra storia e mito, (Indo-Iranica et Orientalia. Series Lazur 2), Milano–Udine.

Gariboldi, A. (2012), Un ripostiglio di monete dei Bukharkhudat da Sandžar-šach (Tagikistan),in: M. Asolati, G. Gorini (eds.), I ritrovamenti monetali e i processi storico-economici nel mondo antico, Padova: 327–347.

Gaube, H. (1973), Arabosasanidische Numismatik, Braunschweig.

Gignoux, Ph. (2003), Mitteliranische Personennamen,II/3: Noms propres sassanides en moyen-perse épigraphique. Supplément [1986–2001], Wien.

Gignoux, Ph. (2010), La collection de textes attribuables à Dādēn-Vindād dans l’archive pehlevie de Berkeley, in: R. Gyselen (ed.), Sources for the History of Sasanian and Post-Sasanian Iran, (Res Orientales XIX), Bures-sur-Yvette: 11–134.

Gignoux, Ph. (2012), Une archive post-sassanide du Tabaristān (I), in: R. Gyselen (ed.), Objets et documents inscrits en pārsīg, (Res Orientales XXI), Bures-sur-Yvette: 29–96.

Gignoux, Ph. (2014), Une archive post-sassanide du Tabaristān (II), in: R. Gyselen (ed.), Documents, argenterie et monnaies de tradition sassanide, (Res Orientales XXII), Bures-sur-Yvette: 29–71.

Gignoux, Ph. (2016), Une archive post-sassanide du Tabarestān (III), in: R. Gyselen (ed.), Words and Symbols: Sasanian Objects and the Tabarestān Archive, (Res Orientales XXIV), Bures-sur-Yvette: 171–184.

Gyselen, R. (2001), The Four Generals of the Sasanian Empire: Some Sigillographic Evidence, Roma.

Gyselen, R. (2002), Nouveaux matériaux pour la géographie historique de l’empire sassanide: sceaux administratifs de la collection Ahmad Saeedi, (Studia Iranica. Cahier 24), Paris.

Gyselen, R. (2009), Arab-Sasanian Copper Coinage, Wien.

Gyselen, R. (2012), Le Tabaristān: lieu de mémoire sassanide, in: R. Gyselen (ed.), Objets et documents inscrits en pārsīg, (Res Orientales XXI), Bures-sur-Yvette: 109–122.

Henkelman, W., Stolper, M. W. (2009), Ethnic Identity and Ethnic Labelling at Persepolis: The Case of the Skudrians, in P. Briant, M. Chauveau (éd.), Organisation des pouvoirs et contacts culturels dans les pays de l’empire achéménide, (Persika 14), Paris: 271–329.

Huyse, Ph. (1999), Die dreisprachige Inschrift Šābuhrs I. an der Kaʽba-i Zardušt (ŠKZ), (Corpus Inscriptionum Iranicarum, Part III. Pahlavi Inscriptions, Vol. I), London.

Jullien, F. (2015), Histoire de Mār Abba, Catholicos de l’Orient. Martyres de Mār Grigor, général en chef du roi Khusro Ieret de Mār Yazd-Panāh, juge et gouverneur, (CSCO 659. Scriptores Syri 255), Leuven.

Madelung, W. (1975), The Minor Dynasties of Northern Iran, in: R.N. Frye (ed.), TheCambridge History of Iran,vol.IV, Cambridge: 198–249.

Malek, H.M. (1993–1994), History and Numismatics of the Dābūyid Ispahbads of Ṭabaristān, American Journal of Numismatics 5–6: 105–160.

Malek, H.M. (2004), The Dābūyid Ispahbads and Early ‘Abbāsid Governors of Tabaristān: History and Numismatics, London.

Muffs, Y. (2003), Studies in the Aramaic Legal Papyri from Elephantine, Leiden–Boston.

Pourshariati, P. (2008), Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran, London–New York.

Unvala, J.M. (1938), Coins of Ṭabaristān and Some Sasanian Coins from Susa, Paris.

Vasmer, R. (1927), Die Eroberung Ṭabaristāns durch die Araber zur Zeit des Chalifen al-Manṣūr, Islamica 3: 86–150.

Walker, J. (1941), A Catalogue of the Muhammadan Coins in the British Museum:A Catalogue of the Arab-Sassanian Coins, London.

Weber, D. (2016), Two Documents from Tabarestān Reconsidered (Tab. 12 and 26), in: R. Gyselen (ed.), Words and Symbols: Sasanian Objects and the Tabarestān Archive, (Res Orientales XXIV), Bures-sur-Yvette: 185–192.

 

Informacje

Informacje: Prace Historyczne, 2018, Numer 145 (1), s. 1 - 30

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:
Starania sejmików szlacheckich o należyte gromadzenie, zabezpieczanie, opracowanie i przechowywanie akt sądów szlacheckich w XVI–XVIII wieku. Główne problemy
 
Angielski:

Endeavors of the nobility dietines to ensure proper accession, protection, classification and accessibility of records of the nobility courts in the 16th–18th centuries. Main problems

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-1223-4288

Janusz Łosowski
Zakład Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Historii Instytutu Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Pl. M. Curie-Skłodowskiej 4a, 20-031 Lublin
https://orcid.org/0000-0003-1223-4288 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Zakład Archiwistyki i Nauk Pomocniczych Historii Instytutu Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Pl. M. Curie-Skłodowskiej 4a, 20-031 Lublin

Publikacja: 16.02.2018

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Janusz Łosowski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski