Wpływ działalności człowieka na funkcjonowanie jeziora osuwiskowego, na przykładzie Pucołowskiego Stawku w Gorcach
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTE
Wpływ działalności człowieka na funkcjonowanie jeziora osuwiskowego, na przykładzie Pucołowskiego Stawku w Gorcach
Wybierz format
RIS BIB ENDNOTEWpływ działalności człowieka na funkcjonowanie jeziora osuwiskowego, na przykładzie Pucołowskiego Stawku w Gorcach
Data publikacji: 12.02.2016
Prace Geograficzne, 2015, Zeszyt 142, s. 41-56
https://doi.org/10.4467/20833113PG.15.017.4457Autorzy
Wpływ działalności człowieka na funkcjonowanie jeziora osuwiskowego, na przykładzie Pucołowskiego Stawku w Gorcach
W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących wpływu działalności człowieka na funkcjonowanie jeziora osuwiskowego na przykładzie Pucołowskiego Stawku w Gorcach. Analiza danych historycznych, wywiad środowiskowy oraz kilkakrotne kartowanie zmian linii brzegowej i zasięgu jeziora pozwoliły na rekonstrukcję zmian funkcjonowania zbiornika sięgającą początku XX w. Stwierdzono, że jezioro to od czasu jego pierwszego opisu w 1932 r. do lat 80. ubiegłego stulecia nie ulegało zarastaniu i stopniowemu zanikowi, charakterystycznemu dla tego typu zbiorników, co wiązało się z działalnością człowieka. Zaprzestanie wykaszania roślinności wodnej w obrębie misy jeziornej, wypasu w jej obrębie bydła oraz eksploatacji znajdującego się w zbiorniku torfu, zwiększyło tempo zarastania misy jeziornej, doprowadzając w 2008 r. do całkowitego zaniku otwartego lustra wody i przeobrażeniu zbiornika w torfowisko niskie. Właściciele Pucołowskiego Stawku w grudniu 2011 r. pogłębili misę zbiornika, usuwając znajdujące się tam osady organiczne. Skutkiem tych działań była reaktywacja jeziora, którego parametry morfometryczne uległy jednak zmianie w stosunku do okresu sprzed zarośnięcia. Powierzchnia jeziora zmniejszyła się bowiem o ok. 22% w stosunku do stanu z 1968 r., a współczynnik rozwinięcia linii brzegowej zmniejszył się z 1,23 do 1,08. Pogłębienie misy jeziornej miało wpływ na faunę i florę zbiornika, powodując m.in. poprawę warunków siedliskowych płazów zamieszkujących Pucołowski Stawek. Działalność człowieka przyczyniła się zarówno do reaktywacji zbiornika wodnego, przez przywrócenie jego walorów krajobrazowych, jak i do zwiększenia bioróżnorodności obszaru, przez renaturalizację warunków siedliskowych żyjącej w nim fauny wodnej.
Alexandrowicz S.W., 1996, Holoceńskie fazy intensyfikacji ruchów osuwiskowych w Karpatach, Geologia, 22 (3), 223–263.
Alexandrowicz Z., Margielewski W., 2010, Impact of mass movements on geo- and biodiversity in the Polish Outer (Flysch) Carpathians, Geomorphology, 123, 290–340.
Bronk Ramsey C., 2001, Development of the Radiocarbon Calibration Program, Radiocarbon, 43 (2), 355–363.
Burtan J., Paul Z., Watycha L., 1976, Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1 : 50 000. Arkusz Mszana Górna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Burtan J., Paul Z., Watycha L., 1978, Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1 : 50 000. Arkusz Mszana Górna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 1–68.
Choiński A., 1988, Wybrane zagadnienia z limnologii fizycznej Polski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Czekaj A., 1993, Ważki (Odonata) Gorców, Wiadomości Entomologiczne, 12 (3), 155–161.
Denisiuk Z., Dziewolski J., Szczęsny B., 1977, W sprawie ochrony Czarnej Młaki w Powroźniku koło Muszyny na Ziemi Sądeckiej, Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 33 (2), 26–34.
Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.), 2012, Gatunki obce w faunie Polski, Wydawnictwo Internetowe Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie.
Halicki B., 1932, Nieznany stawek w Gorcach, Ziemia, 7, 209.
Jakubowski K., 1962, Gorczański Staw, Magazyn Turystyczny „Światowid”, 36, 72.
Kardaszewska E., 1968, Osuwisko w Duszatynie, Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska sectio B, 23 (1), 1–27.
Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski, Warszawa, PWN.
Kubiak J., Tórz A., 2005, Eutrofizacja. Podstawowe problemy ochrony wód jeziornych na Pomorzu Zachodnim, Słupskie Prace Biologiczne, 2, 1–36.
Łaciak M., Połczyńska-Konior G., 2012, Sprawozdanie końcowe realizacji monitoringu przyrodniczego, w ramach projektu nr POIS.05.01.00-00-022/08 „Czynna ochrona gatunków fauny związanych z małymi zbiornikami” w Gorczańskim Parku Narodowym i jego najbliższym otoczeniu”, Instytut Ochrony Przyrody PAN.
Margielewski W., 1995, Gospodarcze znaczenie stref osuwiskowych w paśmie Jaworzyny Krynickiej (Popradzki Park Krajobrazowy), Wiadomości Ziem Górskich, 1 (5), 33–42.
Margielewski W., 1996, Jeziorka osuwiskowe pasma Jaworzyny Krynickiej, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 40, 15–31.
Margielewski W., 1997, Ochrona jeziorek osuwiskowych w paśmie Lubania koło Ochotnicy Górnej, Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 53 (4), 85–97.
Margielewski W., 1999, Formy osuwiskowe Gorczańskiego Parku Narodowego i ich rola w kształtowaniu geo- i bioróżnorodności Gorców, Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 55 (5), 23–53.
Margielewski W., 2000, Economical role of the landslides in the Beskid Makowski Mts., Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 46, 15–34.
Margielewski W., 2001, Rejestr zmian klimatycznych późnego glacjału i holocenu w obrębie torfowiska pod Kotoniem (Beskid Średni, Karpaty zewnętrzne), Przegląd Geologiczny, 49 (12), 1161–1166.
Margielewski W., 2003, Late Glacial-Holocene paleoenvironmental changes in the Western Carpathians: case studies of landslide forms and deposits, Folia Quatenaria, 74, 1–96.
Margielewski W., 2006, Records of the Late Glacial-Holocene palaeoenvironmental chages in landslide forms and deposits of the Beskid Makowski and Beskid Wyspowy Mts. Area (Polish Outer Carpathians), Folia Quatenaria, 76, 1–149.
Margielewski W., Krąpiec M., Valde-Nowak P., Zernitskaya V., 2010, A Neolithic yew bow in the Polish Carpathians Evidence of the impact of human activity on mountainous palaeoenvironment from the Kamiennik landslide peat bog, Catena, 80, 141–153.
Matuszkiewicz W., 2008, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Nawratil E., Trybowski C., 1938, Rabka i okolica oraz krótki przewodnik po Beskidzie Wyspowym i Gorcach, Zakład Zdrojowy w Rabce, Kraków.
Nowalnicki T., 1970, Beskidzkie jeziora zaporowe, Wierchy, 40, 274–280.
Nowalnicki T., 1975, Jeziora Gorców i pasma Lubania, Wierchy, 43, 137–150.
Nowalnicki T., 1976, Jeziorka osuwiskowe w Beskidzie Sądeckim, Wierchy, 45, 182–198
Nyka J., 1959, Gorce, Sport i Turystyka, Warszawa.
Reimer P.J., Bard E., Bayliss A., Beck J.W., Blackwell P.G., Bronk Ramsey C., Buck C.E., Cheng H., Edwards R.L., Friedrich M., Grootes P.M., Guilderson T.P., Haflidason H.,Hajdas I., Hatté C., Heaton T.J., Hoffmann D.L., Hogg A.G., Hughen K.A., Kaiser K.F., Kromer B., Manning S.W., Niu M., Reimer R.W., Richards D.A., Scott E.M., Southon J.R., Staff R.A., Turney C., Plicht van der J., 2013, Intcal13 and Marine13 Radiocarbon Age Calibration Curves 0–50,000 Years cal BP, Radiocarbon, 55 (4), 1869–1887.
Starkel L., 1960, Rozwój rzeźby Karpat fliszowych w holocenie, Prace Geograficzne Instytutu Geografii PAN, 22, 1–239.
Starkel L., 1997, Mass movement during the Holocene: Carpathian example and the European Perspective, [w:] B. Frenzel (red.), Rapid mass movement as a source of climatic evidence for the Holocene, Palaeoclimate Research, 19, 385–400.
Starkel L., Michczyńska D.J., Krąpiec M., Margielewski W., Nalepka D., Pazdur A., 2013, Progress in the Holocene chrono-climatostratigraphy of Polish territory, Geochronometria, 40 (1), 1–21.
Ziętara T., 1968, Rola gwałtownych ulew i powodzi w modelowaniu rzeźby Beskidów, Prace Geograficzne Instytutu Geografii, 60, 1–116.
Informacje: Prace Geograficzne, 2015, Zeszyt 142, s. 41-56
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Wpływ działalności człowieka na funkcjonowanie jeziora osuwiskowego, na przykładzie Pucołowskiego Stawku w Gorcach
Human impact on the evolution of a landslide lake. Case study: Lake Pucołowski Stawek in the Gorce Mts
Instytut Ochrony Przyrody PAN
Polska
Publikacja: 12.02.2016
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2313
Liczba pobrań: 1735