Typy rynkowe regionów turystycznych polski i ich dynamika w okresie niepewności postpandemijnej

Ivan Pirozhnik

Typy rynkowe regionów turystycznych polski i ich dynamika w okresie niepewności postpandemijnej

Data publikacji: 27.03.2024

Prace Geograficzne, 2023, Zeszyt 173, s. 165 - 197

https://doi.org/10.4467/20833113PG.23.022.19234

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Typy rynkowe regionów turystycznych polski i ich dynamika w okresie niepewności postpandemijnej

Abstrakt

Celem artykułu jest ustalenie strukturalnych i przestrzennych cech rozwoju sektora turystycznego w Polsce, jego znaczenia gospodarczego oraz tendencji kształtowania się struktury przestrzennej na poziomie makroregionalnym. Główne zagadnienia są ukierunkowane na analizę poziomu rozwoju funkcji turystycznych na szczeblu województw Polski (regionów NUTS-2) oraz kształtowania ich typów rynkowych w okresie ewolucyjnego rozwoju i zmian w okresie kryzysowym, wywołanym pandemią wirusa COVID-19. Podstawowe założenia badawcze obejmują analizę procesów kształtowania się ruchu turystycznego w układzie makroregionalnym na szczeblu rynku ogólnokrajowego 16 województw w okresie przedpandemijnym (2013–2019) oraz w warunkach kryzysu pandemijnego (2020–2022). Dla oceny poziomu koncentracji przestrzennej elementów zagospodarowania turystycznego w układzie makroregionalnym zastosowano indeks Herfindahla-Hirschmana oraz wskaźnik dyskretny. Przy ocenie poziomu efektywności wykorzystania potencjału turystycznego regionów opracowano współczynnik wielkości wartości uzyskanych usług turystycznych w stosunku do posiadanej pojemności bazy noclegowej i liczby zatrudnionych w sekcjach obsługi turystycznej regionu. Na podstawie metodologicznych ujęć koncepcji analizy przestrzenno- funkcjonalnej, z uwzględnieniem typów rynkowych regionów kraju, przedstawiono ocenę poziomu rangi ich funkcji turystycznych z uwzględnieniem cech zagospodarowania i procesów rozwoju przestrzeni turystycznej. Przeprowadzona analiza uzasadnia określenie przestrzennej organizacji gospodarki turystycznej i zagospodarowania rekreacyjnego przestrzeni geograficznej jako dynamicznego procesu kształtowania się wewnętrznych struktur przestrzennych sektora turystycznego, rozwoju jego głównych elementów i czynników wraz z zespołem zewnętrznych zależności i powiązań między typami funkcjonalnymi regionów różnej rangi a całym kompleksem społeczno-gospodarczym.

The aim of the article is to determine the structural and spatial characteristics of the development of the tourism sector in Poland, its economic importance and trends in shaping the spatial structure at the macro-regional level. The main issues are focused on analysing the level of development of tourist functions at the level of Polish voivodeships (NUTS-2 regions) and shaping their market types in the period of evaluation development and changes in the crisis period caused by the COVID-19 pandemic. The basic research assumptions include the analysis of the processes of shaping tourism in the macro-regional system at the level of the national market of 16 voivodeships in the pre-pandemic period (2013–2019) and in the conditions of the pandemic crisis (2020–2022). To assess the level of spatial concentration of tourism development elements in the macro-regional system, the Herfindahl-Hirschman index and the discrete index were used, and when assessing the level of effectiveness of using the tourism potential of regions, a coefficient of the value of the obtained tourist services was developed in relation to the capacity of the accommodation base and the number of employees in the tourist service sections region. Based on methodological approaches to the concept of spatial and functional analysis and considering the types of market regions in the country, an assessment of their tourist functions’ rank levels is presented. This evaluation takes into account the characteristics and features of the development processes within the tourist space.The conducted analysis justifies the definition of the spatial organization of the tourism economy and the recreational development of geographical space as a dynamic process of shaping the internal spatial structures of the tourism sector, the development of its main elements and factors along with a set of external dependencies and links between the functional types of regions of various ranks and the entire socio-economic complex.

Słowa kluczowe

gospodarka turystyczna, atrakcyjność turystyczna regionów, wskaźniki zagospodarowania turystycznego, koncentracja przestrzenna, ruch turystyczny, ranga funkcji turystycznych, typy rynkowe regionów, struktura przestrzenna

tourism economy, tourist attractiveness of regions, indicators of tourism development, pre-spatial concentration, tourist traffic, rank of tourist functions, market types of regions, spatial structure

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Adamiak C., 2022, Najem krótkoterminowy w Polsce w czasie pandemii COVID-19, Czasopismo Geograficzne, 93(1), 9–32. DOI:10.12657/czageo-93-01.

Bożek J., Szewczyk J., Jaworska M, 2021, Poziom rozwoju gospodarczego województw w ujęciu dynamicznym, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 57, 11–24. DOI:10.14746/rrpr.2021.57.02.2021.

Buczak T., Węglarczyk J., Cichońska A., Krawczyński P., 2022, Diagnoza strategiczna dla potrzeb komunikacji marketingowej Polski w turystyce do roku 2030, POT, Warszawa, https://www.pot.gov.pl/attachments/article/1804/Diagnoza%20strategiczna%20dla%20potrzeb%20komunikacji%20marketingowej%20Polski%20w%20turystyce.pdf (dostęp: 12.05.2023).

Dominiak, J. 2022, Wpływ pandemii COVID-19 na zmiany w sektorze usług w Polsce, Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 36(2), 126–136. DOI:10.24917/20801653.362.8.

Durydiwka M., 2015, Funkcja turystyczna obszarów wiejskich w województwie pomorskim: zróżnicowanie i zmiany, Turyzm, 25(1), 39–45. DOI:10.18778/0867-5856.25.1.05.

Eurostat, 2021, Participation in tourism for personal purposes, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tour_dem_totot/default/table?lang=en (dostęp: 15.12.2022).

Eurostat, 2022, Short-term accommodation offered through shared economy platforms by month, guest residence, and NUTS1 and NUTS2 regions – experimental statistics, https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/w/ddn-20230403-3 (dostęp: 19.10.2023).

Fedyk W., Meyer B., Potocki J., 2017, Nowa koncepcja zarządzania regionami turystycznymi. Studia Oeconomica Posnaniensia, 5(4), 50–81. DOI: 10.18559/SOEP.2017.4.3.

GUS, 2018, Turystyka w 2017 roku. Analizy statystyczne, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/ (dostęp: 24.03.2022).

GUS, 2020a, Turystyka w 2019 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kulturaturystyka-sport/turystyka/turystyka-w-2019-roku,1,17.html (dostęp 5.06.2021).

GUS, 2020b, Rocznik Statystyczny Województw, D. Rozkrut (red.), Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 94–95.

GUS, 2021, Wykorzystanie „małych” turystycznych obiektów noclegowych w 2021 roku. GUS, Iinformacje sygnalne, Urząd Statystyczny, Rzeszów, https:// https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/turystyka/wykorzystanie-malych-turystycznych-obiektownoclegowych-w-2021-r-,16,1.html (dostęp: 4.11.2022).

GUS, 2022, Wykorzystanie turystycznych obiektów noclegowych w 2022 roku. Informacje sygnalne, Urząd Statystyczny, Rzeszów, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/turystyka/wykorzystanie-turystycznych-obiektow-noclegowych-w-2022-roku,18,1.html?pdf=1 (dostęp: 5.05.2023).

Gössling S., Schweiggart N., 2022, Two years of COVID-19 and tourism: what we learned, and what we should have learned, Journal of Sustainable Tourism, 30(4), 915–931. DOI: 10.1080/09669582.2022.2029872.

Gryszel P., 2010, Destination management company a kształtowanie konkurencyjności obszaru turystycznego, [w:] J. Sala (red.), Konkurencyjność miast i regionów na globalnym rynku turystycznym., PWE, Warszawa, 637–653.

Janczak K., Patelak K., 2017, Gospodarka turystyczna w Polsce w układzie wojewódzkim w latach 2012–2015, Activ Group, Łódź.

Korinth B., Wendt J.A., 2021, The impact of COVID-19 pandemic on foreign tourism in European countries. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 35(3), 186–204. DOI:10.24917/20801653.353.11.

Kowalczyk A., 2001, Geografia turyzmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Kruczek Z., 2017, Regiony czy destynacje turystyczne. Kontrowersje wokół definiowania i nazywania, Ekonomiczne Problemy Turystyki, 1(37), 39–47. DOI:10.18276/ept.2017.1.37-03.

Krukowska R., Świeca A., 2018, Tourism function as an element of regional competitiveness, Polish Journal of Sport and Tourism, 25, 32–43. DOI:10.2478/pjst-2018-0012.

Kurek W., Mika M., 2007, Turystyka jako przedmiot badań naukowych, [w:] W. Kurek (red.), Turystyka, PWN, Warszawa, 38–49.

Kwiatkowska E.M., 2014, Miary koncentracji – teoria a praktyka ich wykorzystania przez organy regulacyjne na rynkach telekomunikacyjnych, Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych, 15(3), 189–198, https://qme.sggw.edu.pl/article/view/3719/3346 (dostęp: 10.03.2023).

Liszewski S., 2009, Przestrzeń turystyczna Polski, koncepcja regionalizacji turystycznej, Folia Turistica, 21, 17–30.

Łysoń P., 2017, Analiza wałorów turystycznych powiatów i ich bezpośredniego otoczenia, Notatka informacyjna, GUS, Warszawa.

Maliszewski E., 2007, Marketing, Format-AB, Warszawa.

Martin R., 2021, Rebuilding the economy from the Covid crisis: time to rethink regional studies? Regional Studies, Regional Science, 8(1), 143–161. DOI:10.1080/21681376.2021.1919191.

Mika M., 2015, Turystyka zrównoważona – pytania o naukową użyteczność koncepcji, Turyzm, 25(1) 9–18. DOI:10.18778/0867-5856.25.1.02.

Matczak A., 1989, Problemy badania funkcji turystycznej miast Polski, Funkcja turystyczna, Turyzm, 5, 27–39.

Niemczyk A., Zacłona T., 2015, Funkcja turystyczna polskich makroregionów w aspekcie społeczno-ekonomicznym pierwszej dekady członkostwa w UE, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 379, 13–22. DOI:10.15611/pn.2015.379.01.

OECD, 2022, Tourism Trends and Policies 2022, OECD Publishing, Paris. DOI:10.1787/8dd3019-en.

Pilichowska P., Glądała A., 2021, Ocena poziomu rozwoju funkcji turystycznej w województwach Polski, Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 35(3), 24–40. DOI:10.24917/20801653.353.2.

Pirozhnik I., 2008, Functional features the recreational space and formation of a tourist product of Belarus, [w:] J. Wyrzykowski (red.), Conditions of the foreign tourism development in Central and Eastern Europe, Tourism in geographical environment, 10, University of Wrocław, Wrocław, 121–131.

Pirozhnik I.I., 2015, Stadial the Formation of the Recreational Space and Regional Structure of Tourist Market of Belarus, Tourism and Hospitality: Scientific and Practical Journal, 2, 38–53, https://rep.polessu.by/bitstream/123456789/9831/1/7.pdf (dostęp: 20.10.2022).

Pirozhnik I., 2017, Geography of Tourism of the Republic of Belarus, [w:] K. Widawski, J. Wyrzykowski (red.), The Geography of Tourism of Central and Eastern European Countries, Springer International Publishing, Cham, 19–70.

Pirozhnik I., 2018, Structural and territorial disproportions of the tourist sector of Belarus, Acta Geographica Silesiana, 12/3(31), 17–35, https://www.ags.wnoz.us.edu.pl /download/wydawnictwa/ags/ags_31_3.pdf (dostęp: 20.10.2022).

Rak G., Pstrocka-Rak M., 2011, Analiza przestrzennego zróżnicowania rozwoju turystyki w Polsce, Wiadomości Statystyczne, 54–70.

Synówka E., 2022, Klasyfikacja powiatów pod względem stopnia rozwoju funkcji turystycznej, Wiadomości Statystyczne, 67(4), 18–40. DOI:10.5604/01.3001.0015.8262.

Szromek A., 2013, Pomiar funkcji turystycznej obszarów za pomocą wskaźników funkcji turystycznej na przykładzie obszarów państw europejskich, Studia Ekonomiczne, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, 132, 91–103.

Szajt M., 2018, Zmiany na rynku usług turystycznych w Polsce w ujęciu regionalnym, Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 32(1), 85–95. DOI:10.24917/20801653.321.7.

Szwichtenberg A., 2019, Gospodarka turystyczna na polskim wybrzeżu w drugiej połowie XX w. i na początku XXI w., [w:] A. Cedro (red.), Polska Geografia Morza. Przyrodnicze i społeczno-ekonomiczne badania morza i obszarów nadmorskich, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin, 7–27.

Ślusarz G., Cierpiał-Wolan M., Gierczak-Korzeniowska B., Uchman J., Żegleń P., 2019, Potencjał turystyczny i jego wykorzystanie w latach 2014–2018 – ujęcie regionalne, Urząd Statystyczny w Rzeszowie – Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów.

Warszyńska J., 1985, Funkcja turystyczna Karpat polskich, Folia Geographica. Series Geographica–Oeconomica, 18, 79–104.

Warszyńska J., 1999, Główne problemy badawcze geografii turyzmu, Turyzm, 9(1), 37–50.

Warszyńska J., Jackowski A., 1978, Podstawy geografii turyzmu, PWN, Warszawa.

Wiśniewska A., 2017, Ocena rozwoju turystyki zrównoważonej w polskich regionach, Gospodarka w praktyce i teorii, 49(4), 83–92. DOI:10.18778/1429-3730.49.06.

Wyrzykowski J., 1986, Geograficzne uwarunkowania rozwoju urlopowej turystyki wypoczynkowej w Polsce, Acta Universitatis Wratislaviensis, 935, Studia Geograficzne, 44.

Zmyślony P., 2003, Region turystyczny w ujęciu ekonomicznym, Turyzm, 13(1), 105–115.

Informacje

Informacje: Prace Geograficzne, 2023, Zeszyt 173, s. 165 - 197

DOI: https://doi.org/10.4467/20833113PG.23.022.19234

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Typy rynkowe regionów turystycznych polski i ich dynamika w okresie niepewności postpandemijnej

Angielski: The market types of tourist regions in Poland and their dynamics in the post-pandemic uncertainty period

Autorzy

Ivan Pirozhnik

https://orcid.org/0000-0003-1667-8644

Akademia Pomorska w Słupsku, Katedra Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Turystyki

Publikacja: 27.03.2024

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY

Udział procentowy autorów:

Ivan Pirozhnik (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 204

Liczba pobrań: 150

<p>Typy rynkowe regionów turystycznych polski i ich dynamika w okresie niepewności postpandemijnej</p>

Pobierz xml