Ivan Pirozhnik

Celem artykułu jest ustalenie strukturalnych i przestrzennych cech rozwoju sektora turystycznego w Polsce, jego znaczenia gospodarczego oraz tendencji kształtowania się struktury przestrzennej na poziomie makroregionalnym. Główne zagadnienia są ukierunkowane na analizę poziomu rozwoju funkcji turystycznych na szczeblu województw Polski (regionów NUTS-2) oraz kształtowania ich typów rynkowych w okresie ewolucyjnego rozwoju i zmian w okresie kryzysowym, wywołanym pandemią wirusa COVID-19. Podstawowe założenia badawcze obejmują analizę procesów kształtowania się ruchu turystycznego w układzie makroregionalnym na szczeblu rynku ogólnokrajowego 16 województw w okresie przedpandemijnym (2013–2019) oraz w warunkach kryzysu pandemijnego (2020–2022). Dla oceny poziomu koncentracji przestrzennej elementów zagospodarowania turystycznego w układzie makroregionalnym zastosowano indeks Herfindahla-Hirschmana oraz wskaźnik dyskretny. Przy ocenie poziomu efektywności wykorzystania potencjału turystycznego regionów opracowano współczynnik wielkości wartości uzyskanych usług turystycznych w stosunku do posiadanej pojemności bazy noclegowej i liczby zatrudnionych w sekcjach obsługi turystycznej regionu. Na podstawie metodologicznych ujęć koncepcji analizy przestrzenno- funkcjonalnej, z uwzględnieniem typów rynkowych regionów kraju, przedstawiono ocenę poziomu rangi ich funkcji turystycznych z uwzględnieniem cech zagospodarowania i procesów rozwoju przestrzeni turystycznej. Przeprowadzona analiza uzasadnia określenie przestrzennej organizacji gospodarki turystycznej i zagospodarowania rekreacyjnego przestrzeni geograficznej jako dynamicznego procesu kształtowania się wewnętrznych struktur przestrzennych sektora turystycznego, rozwoju jego głównych elementów i czynników wraz z zespołem zewnętrznych zależności i powiązań między typami funkcjonalnymi regionów różnej rangi a całym kompleksem społeczno-gospodarczym.

Analizując rozwój ekonomiczny Białorusi w okresie transformacji gospodarczej zaznacza się obniżone tempo wzrostu PKB w ostatnich latach oraz wzrost zadłużenia zewnętrznego. Dalsze inwestycje związane z modernizacją gospodarki wymagają poszukowania nowych źródeł finansowania. System transportowo-logistyczny kraju, powiązany z ogólnym układem komunikacyjnym przestrzeni europejskiej, wyróżnia się dynamicznym rozwojem, w którym znaczącą rolę odgrywają przewozy tranzytowe. W artykule przeanalizowane zostały dynamika przewozów ładunków oraz praca przewozowa podstawowych elementów systemu komunikacyjnego (transportu kolejowego, drogowego, wodnego śródlądowego, rurociągowego, lotniczego) oraz efektywność i trendy rozwojowe w zakresie przewozów ładunków tranzytowych. Pokazano znaczenie korytarzy paneuropejskich z ukształtowanymi kierunkami multimodalnych przewozów tranzytowych. Przeanalizowano usługi przewozowe i strukturę ładunków w tranzycie kolejowym, jako wiodącym elemencie systemu transportowego, przedstawiono dynamiczny rozwój transportu samochodowego, spadek tranzytu transportem rurociągowym, stagnację w przewozach śródlądowych przy posiadanym potencjale dróg wodnych oraz wzrost tranzytu w transporcie lotniczym. Zaprezentowano uwarunkowania dotyczące funkcjonowania białoruskich centrów logistycznych, cechy ich lokalizacji przestrzennej w regionach kraju oraz bariery stojące na drodze do efektywnego funkcjonowania operatorów logistycznych. Położenie geograficzne i poziom rozwoju systemu transportowo-logistycznego dają Białorusi duże możliwości wzmocnienia swoich eksportowych i tranzytowych pozycji w obszarze eurazjatyckim, z włączeniem w światowe i regionalne szlaki dostaw towarowych pomiędzy globalnymi (Europa–Chiny) i regionalnymi (kraje UE–Rosja) ośrodkami geoekonomicznymi.