FAQ

Spółdzielnia Mieszkaniowa „Za Falochronem” w Gdyni w latach 1967–1989. Okoliczności powstania, zakres opieki, oddziaływanie społeczne

Data publikacji: 11.2023

Medycyna Nowożytna, 2023, Tom 29 (2023) Suplement, s. 277 - 318

https://doi.org/10.4467/12311960MN.23.031.18755

Autorzy

Marcin Szerle
Muzeum Miasta Gdyni
https://orcid.org/0000-0001-7975-8110 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Spółdzielnia Mieszkaniowa „Za Falochronem” w Gdyni w latach 1967–1989. Okoliczności powstania, zakres opieki, oddziaływanie społeczne

Abstrakt

The “Za Falochronem” Housing Co-Operative’s Building Complex in Gdynia (1967–1989). Situation in which it was created, scope of care, social impact

The article familiarises its readers with the circumstances in which the housing co-operative aimed for with rheumatic diseases was established, the course of the investment’s completion in Gdynia – a housing building with medicinal and rehabilitation functions – as well as the years-long functioning of the complex which was so important to the Tricity (Gdańsk, Gdynia and Sopot). In mid-1960s Doctor Jadwiga Titz-Kosko, one of the pioneers of Polish rheumatology, began gathering a group of the people involved in helping implement the idea of small flats for people with special needs – lonely and often elderly ones with diseases. In the face of difficult housing and economic situation in Poland of that time, the people had limited opportunities to get a place, medical help or care and, at the same time, remain independent and as self-sufficient as possible. The co-operative was established in 1967 and in 6 years it constructed a facility with small (15m2) flats with bathrooms, large shared parts including kitchen and dining room, practical facilitations as well as round-the-clock medical care and help in everyday activities. The offer was complemented with a wing with a rehabilitation department, a small hospital for bedridden patients and a supported employment enterprise which allowed the inhabitants to learn a new type of work and earn extra money. The third building was a swimming pool with a necessary support area.

The facility and the mode of its functioning required co-operation of welfare services, healthcare system and various levels of administration. It was the first solution of this type in Poland and, according to what was said at that time, in Europe. The innovative character of the idea is also a result of a different attitude to people with diseases and the elderly who are now treated as subjects, with respect to their right to spend their autumn years as they like. Contrary to original plans and a large interest in the idea in Poland and abroad (especially in Central Europe and Scandinavia), the economic situation in the 1970s and 1980s shortage of funds and ill-adjusted regulations did not allow to turn the Co-operative and the housing building it had designed into a model project. What is more, before 1989, construction of similar facilities began in the Tricity and they were also copied upcountry. Significantly, the “Za Falochronem” building also had impact on the perspective on the elderly and people with diseases or their needs. It was visible not just in Gdynia and the Tricity but also in the rest of Poland as it became a part of a nationwide debate on cooperatives and old age.

Bibliografia

Archiwalia

Archiwum Państwowe w Gdańsku Oddział w Gdyni, zespół Wojewódzki Związek Spółdzielni Mieszkaniowych w Gdańsku, sygn.: 4196/269, 4196/579, 4196/619, 4196/729.

Źródła

Ad, Pożyteczny patronat nad powstającym ośrodkiem rehabilitacyjnym, „Dziennik Bałtycki”, 9.02.1972 r., nr 33.

E.K., Rozmawiamy z dr Jadwigą Titz-Kosko prezesem… spółdzielni mieszkaniowej, „Dziennik Bałtycki”, 19/20.02.1967 r., nr 42.

Grot., Reumatologiczny ośrodek mieszkalno-sanatoryjny powstaje w Gdyni, „Express Wieczorny”, 10.03.1972 r., nr 59, wyd. D, C, B.

Izba Pamięci dr med. Jadwigi Titz-Kosko przy Spółdzielni Mieszkaniowej SENIOR im. dr Jadwigi Titz Kosko w Gdyni: [Album robót szydełkowych] [1974–1989]; Kronika Spółdzielni Mieszkaniowej „Za Falochronem” Gdynia Witomino. Tom 2, Gdynia [1974–1977]; Kronika Spółdzielni Mieszkaniowej w Gdyni „Za Falochronem”. Tom 3, Gdynia [1978–1983]; Kronika Spółdzielni Mieszkaniowej „Za Falochronem” w Gdyni. Tom IV, Gdynia [1984–1994]; Księga pamiątkowa [1973–2011]; Kronika [Księga gości] [1973-1999]; [Segregator z wycinkami prasowymi] [1961–1999].

Kalita B., O pogodną starość, „Dziennik Bałtycki”, 9.08.1977 r., nr 145.

Miejska Biblioteka Publiczna w Gdyni, Ośrodek Informacyjno-Bibliograficzny, Głosy prasy o domu „Za Falochronem”. Gdynia-Witomino 30 maja 1973 [1967–1979].

Nowaczyk H., Pasja tworzenia, „Dziennik Bałtycki”, 18.12.1987 r., nr 295.

Pawlina I., 4 piętrowy dom dla Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego, „Dziennik Bałtycki”, 22.06.1965 r., nr 146.

Pracownicy „Za Falochronem”, „Pomorski Magazyn Lekarski” 2022, nr 11.

Rejnson W., Wojewódzki Ośrodek Gerontologiczny powstaje w Gdyni-Witominie, „Wieczór Wybrzeża”, 29.06.1977 r., nr 145.

Spółdzielnia Mieszkaniowa Senior im. dr Jadwigi Titz-Kosko w Gdyni: Projekt podstawowy – architektoniczny, 1970 [Segregator z dokumentacją techniczną] [1967–2004].

Wrześniewska A., Wiecha na unikalnym obiekcie, „Dziennik Bałtycki”, 8.02.1972 r., nr 32.

Zbiory prywatne Teresy Królikiewicz: Projekt: architektoniczny budynku mieszkalnego z częścią leczniczą /Zakład Balneologiczny/Sp-ni Mieszk. „Za Falochronem/, 1968 r.; [T. Królikiewicz], Opis obiektu [po 05.1973 r.]; T. Królikiewicz, Przebieg pracy zawodowej, Sopot, wrzesień 2000 r.

Opracowania

Czaban W., Reumatyzm wróg nieznany, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1959.

Csorba H., Państwowy Dom Pomocy Społecznej „Za Falochronem” w Gdyni, „Szpitalnictwo Polskie”, 1.01.1980 r., nr 24.

Łopaciński T., Pole magnetyczne, Gdynia [po 1990 r.], maszynopis.

Godlewski Z., Reumatyzm: zapobieganie, leczenie, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1963.

Foerster J., Krioterapia miejscowa w geriatrii, Gdynia 1989, maszynopis.

Ostrowska E., Dama polskiej medycyny. Opowieść biograficzna o dr Jadwidze Titz-Kosko, Oficyna Wydawnicza „Miniatura”, Gdynia 2002.

Madeyski A., Urządzenia sanitarno-techniczne w uzdrowiskach, Wydawnictwo „Arkady”, Warszawa 1966.

Reicher E. (red.), Co to jest reumatyzm?, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1968.

Szypowska M., Szypowski A., Gdynia, Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, Warszawa 1975.

Titz-Kosko J., Podstawy reumatologii, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1955.

Strony internetowe

Grobonet, https://sopotparafialny.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=7081&inni=0&cinki=1 Grobonet e-Prom.

http://zofiarydet.com/zapis/pl/photo?page=2&preselect=off&authors=Zofia+Rydet&places=Gdynia&photo=zr_20_014_25.

http://zofiarydet.com/zapis/pl/photo?page=2&preselect=off&authors=Zofia+Rydet&places=Gdynia&photo=zr_20_014_32.

https://gdynia.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=41069&inni=0&cinki=0&infokiosk=true.

Rydet Z., Zapis socjologiczny 1978–1990, http://zofiarydet.com/zapis/pl/search?page=1&preselect=off&authors=Zofia%20Rydet&places=Gdynia.

Spółdzielnia mieszkaniowa SENIOR im. dr Jadwigi Titz-Kosko, https://www.smwitomino.pl/o-nas/.

Szukaj w archiwach, https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/16739343.

Informacje

Informacje: Medycyna Nowożytna, 2023, Tom 29 (2023) Suplement, s. 277 - 318

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Spółdzielnia Mieszkaniowa „Za Falochronem” w Gdyni w latach 1967–1989. Okoliczności powstania, zakres opieki, oddziaływanie społeczne

Angielski:

The “Za Falochronem” Housing Co-Operative’s Building Complex in Gdynia (1967–1989). Situation in which it was created, scope of care, social impact

Publikacja: 11.2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Marcin Szerle (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski