FAQ

Dzikie rośliny w leczeniu codziennych dolegliwości Lasowiaków (na podstawie badań Franciszka Kotuli)

Data publikacji: 09.2023

Medycyna Nowożytna, 2023, Tom 29 (2023) Zeszyt 1, s. 187 - 203

https://doi.org/10.4467/12311960MN.23.009.18450

Autorzy

Lidia Maria Czyż
Ogólnopolska Sekcja Historii Farmacji PTFarm
https://orcid.org/0000-0001-5306-2051 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Dzikie rośliny w leczeniu codziennych dolegliwości Lasowiaków (na podstawie badań Franciszka Kotuli)

Abstrakt

Wild plants used to cure common illnesses by Lasowians (based on research by Franciszek Kotula)

Medical first aid is needed at any time, in any community of people. This is may be difficult for groups isolated because of their place of residence. The ethnographic group of Lasowians, once inhabiting the region of the Sandomierz Primeval Forest, was extremely interesting because of its origins and daily occupations. This area was comprehensively explored by participants of the so-called research camps, organised by the Regional Museum in Rzeszów during the years 1960–1970. The research was mainly initiated by the historian and specialist in regional studies Franciszek Kotula (1900–1983). Those observing the daily life of the Lasowian villages, interviewed individuals who, being of middle age, could remember the realities and various aspects of their ancestors’ daily life. The various domains investigated included treatment of common illnesses with the use of wild or cultivated plants. The related findings, in a form of research reports, today are in the holdings of the Ethnographic Museum in Rzeszów. Analysis of these research reports, by reference to a Polish herbarium, as well as The Book of Herbs by Simon Syrenius, and contemporary literature discussing medicinal plants, shows that the use of plants in rural medicine changed little over the centuries. It is also interesting to consider the origins of medical knowledge presented by those providing premedical care, the question being whether the expertise was based on their own experience and long-standing practice, or perhaps the knowledge was transferred from written sources, present in the manor houses of the nobility, commonly employing rural women. In the 1930s, the areas inhabited by Lasowians were incorporated into the newly established Central Industrial Region, which radically changed the everyday living conditions of this ethnographic group. Its traditions are cultivated by amateur folk ensembles whereas the unique artefacts of Lasowian heritage are collected in the Ethnographic Park established in Kolbuszowa.

Bibliografia

Arabas I., Apteczki domowe w polskich dworach szlacheckich, Warszawa 2006.

Bystroń J.St., Nazwy i przezwiska polskich grup plemiennych i lokalnych. Prace i materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne t. IV cz. 3 Kraków 1925 [w:] Prace i Materiały z badań etnograficznych K. Ruszel, Z badań nad kultura ludową Rzeszowiaków, Rzeszów 1985.

Fąfara J., Jak ty mi coś dosz, to ja ci coś pokożę…, [w:] L.M. Czyż, S. Tulik, Zielarstwo na terenie Podkarpacia według Franciszka Kotuli, Rzeszów 2022.

Gloger Z., Encyklopedia staropolska ilustrowanahttps://literat.ug.edu.pl/glogers/index.htm.

Kotula F., Mimo wszystko, Rzeszów 2000.

Kotula F., Przeciw urokom. Wierzenia i obrzędy u Podgórzan, Rzeszowiaków, Lasowiaków, Warszawa 1989.

Kotula F., U źródeł, Rzeszów 1983.

Kowalczyk S., Głos Syreniusza w sprawie wykorzystania roślin w magii, „Meluzyna” 2020, nr 1(12), R.VII, https://rcin.org.pl/Content159506/WA248_193626_P-I-2999_kowalczyk-glos_o.pdf

Ożarowski A., Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1987.

Ożarowski A., Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy, Warszawa 1976.

Wańkowicz M., Sztafeta, książka o polskim pochodzie gospodarczym (fragmenty). Wybrał i wstępem opatrzył J. Koziar, Wrocław 2010,

www.rp-gospodarna.pl/sztafeta.pdf.

Wykaz wykorzystanych teczek:

nr 2 inw. MRE-AMT 7-14
Harta pow. Brzozów oprac, Irena Kiernożycka 1957 „Historia wsi”

nr 71 inw. MRE-AMT 489-499.
Łucja Borcz „Stare budownictwo drewniane” I – B. [Bogusław] Kotula „Współczesne przemiany wsi Raniżów” II – Rzemiosło, niektóre problemy zakresie rolnictwa, III – „Dokumentacja histor. -etnograficzna Dzików pow. Tarnobrzeg”. 1961.

nr 89 inw. MRE-AMT 599
Sprawozdanie z przeprowadzonych podczas trwania obozu naukowo-badawczego w Dzikowie pow. Tarnobrzeg i Pilźnie p. Dębica w dniach od 3 do 13 sierpnia 1962 r. Opracowała mgr Teresa Szetela.

Nr 98 inw. MRE-AMT 613
1963 „Magia i medycyna lud. Opowieści o duchach, ośrodek cmoleński pow. Kolbuszowa, Ir.[Irena] Ziemkiewicz.

nr 127 inw. MRE-AMT 666
„Demonologia, magia, zabobony, medycyna ludowa”, zebr. i opr. A. Kisielewska, Wzdów 1964.

nr 158 inw. MRE-AMT 682
„Demonologia, magia, wierzenia i lecznictwo ludowe”, obóz w Zarzeczu pow. Przeworsk 1965, zebrała Zofia Zima.

nr 175 inw. MRE-AMT 699
„Lecznictwo ludowe, magia, demonologia. Język mieszkańców badanych miejscowości”, obóz w Rzemieniu pow. Mielec 1966 r. zebrała mgr Romana Uryniak.

nr 189 inw.

nr 190 inw. MRE-AMT 714
„Lecznictwo ludowe, magia, demonologia, zjawiska językowe”. Obóz w Borowej pow. Mielec 1967 r. opr. mgr Romana Uryniak.

nr 199 inw. MRE-AMT 723
|„Folklor słowny”. Materiały z badań stacjonarnych Ośrodka Mokrzyszowsko-Grębowskiego w pow. tarnobrzeskim, zebrane przez mgr S. Darłakową w r. 1962.

nr 213 inw. MRE-ART 738 i związany z nimi folklor słowny”. Zebrała i opracowała B.[Barbara] Tondos. Obóz w Tryńczy, sierpień 1969 r.

nr 229 inw. MRE-AMT 754
Magia, demonologia, lecznictwo ludowe, zjawiska językowe, zebr. I opr. mgr Romana Płonka, Jasło 1970.

Wielewicki J., Wiadomość o śmierci Szymona Syreniusa, [w:] K. Rostański, Szymon Syreniusz i jego dzieło, „Wiadomości Botaniczne” 1997, nr 41(2).

Informacje

Informacje: Medycyna Nowożytna, 2023, Tom 29 (2023) Zeszyt 1, s. 187 - 203

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Dzikie rośliny w leczeniu codziennych dolegliwości Lasowiaków (na podstawie badań Franciszka Kotuli)

Angielski:

Wild plants used to cure common illnesses by Lasowians (based on research by Franciszek Kotula)

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-5306-2051

Lidia Maria Czyż
Ogólnopolska Sekcja Historii Farmacji PTFarm
https://orcid.org/0000-0001-5306-2051 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Ogólnopolska Sekcja Historii Farmacji PTFarm

Publikacja: 09.2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Lidia Maria Czyż (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski