Jana Miłoszewskiego dobytek doczesny. Inwentarz pośmiertny małopolskiego szlachcica z 1725 r.

Ewa  Danowska

Jana Miłoszewskiego dobytek doczesny. Inwentarz pośmiertny małopolskiego szlachcica z 1725 r.

Data publikacji: 2021

Krakowski Rocznik Archiwalny, 2019, XXV, s. 131 - 154

https://doi.org/10.4467/12332135KRA.19.004.13820

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Jana Miłoszewskiego dobytek doczesny. Inwentarz pośmiertny małopolskiego szlachcica z 1725 r.

Abstrakt

Poza testamentem, który pozostawiał zmarły, należało sporządzić inwentarz pośmiertny jego dóbr, aby uregulować w szczegółach podział spadku. Był to dokument o mocy prawnej, jego wykonanie ściśle określało prawo dotyczące danej warstwy społecznej, a obszerność zależała od stanu majątkowego zmarłego, ale też krupulatności spisujących jego mienie.
Opublikowany inwentarz Jana Miłoszewskiego, skarbnika ciechanowskiego, komornika granicznego powiatu krakowskiego, zmarłego w 1725 r., został oblatowany w aktach grodzkich krakowskich. Obrazuje pozostawione mienie małopolskiego szlachcica świadczące o stanie posiadania, m.in. sprzętów i różnego rodzaju broni, niezbędnych w życiu człowieka o jego statusie społecznym, a także przedmiotów związanych z gospodarstwem i życiem domowym. Warto zwrócić uwagę na obszerną bibliotekę, zapewne w dużej części odziedziczoną po przodkach rodziny, ale też przydatną dla pełnienia funkcji społecznych. Ze stanu posiadania opisanego w inwentarzu wywnioskować można, że był to majątek noszący znamiona dóbr gromadzonych przez pokolenia tej rodziny. Chociaż niewiele informacji zachowało się o J. Miłoszewskim, to szereg jego wpisów w księgach sądu podkomorskiego jako urzędującego komornika granicznego przyczynia się do możliwości usytuowania go w hierarchii małopolskiej szlachty.

In addition to the testament left by the deceased, it was necessary to prepare an estate inventory of his possessions in order to finalise the details of the inheritance. This was a legally-valid document and its preparation was closely defined by the rights concerning a given level of society, with its range depending on the material status of the deceased as well as the meticulousness of the person preparing the inventory.
The published inventory of Jan Miłoszewski, treasurer of the Ciechanow area and a bailiff of the Krakow county who deceased in 1725, was recorded in the local Krakow records. It depicts the estate of the nobleman from Lesser Poland and testifies to the possession of, among others, equipment and various types of weapons, ssential in the life of a man of his social status, as well as objects connected with agricultural and domestic life. It is worth paying attention to the vast library, almost certainly to a large extent inherited from previous generations of his family, but also useful for carrying out social functions. The material wealth described in the inventory suggests that it was collected by generations of the family. Although little information remains about J. Miłoszewski, the large number of entries he made in court records as a bailiff testify to his placement among the hierarchy of the gentry in Lesser Poland.

Słowa kluczowe

Jan Miłoszewski, Małopolska, szlachta, inwentarz pośmiertny, kultura materialna

Jan Miłoszewski, Lesser Poland, gentry, estate inventory, material culture

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Źródła rękopiśmienne

Archiwum Narodowe w Krakowie, Księgi grodzkie krakowskie, sygn. 29/5/800, 29/5/805, 29/5/817.

Archiwum Narodowe w Krakowie, Księgi sądu podkomorskiego, sygn. 29/18/8–9.

Źródła drukowane

Inwentarze mieszczańskie z wieku XVIII z ksiąg miejskich i grodzkich Poznania. T. 1: z lat 1700–1758. Oprac. Józef Burszta i Czesław Łuczak. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962.

Słownik geograficzno-historyczny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 14. Wyd. Bronisław Chlebowski, Józef Krzywicki, Filip Sulimierski. Warszawa: Wyd. Gebethner i Wolff, 1895.

Uruski Seweryn: Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 11. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1914.

Opracowania

Bardach Juliusz: Historia państwa i prawa Polski. T. 1: do połowy XV wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964.

Danowska Ewa: Intercyzy, testamenty i inwentarze pośmiertne krakowskich mieszczan epoki nowożytnej jako źródła edycji. W: Teoria i praktyka edycji nowożytnych źródeł w Polsce (XVI–XVIII w.). Red. Adam Perłakowski. Kraków: Historia Iagellonica, 2011, s. 219–226.

Danowska Ewa: Inwentarz pośmiertny rajcy krakowskiego Andrzeja Stanisława Krauza z 1702 r. „Rocznik Krakowski” 2007, R. 73, s. 95–106.

Danowska Ewa: O rzeczach doczesnych księdza kanonika. Inwentarz pośmiertny Michała hrabiego Ankwicza z 1786 r. „Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce” 2008, t. 110, s. 107–128.

Dąbkowski Przemysław: Prawo prywatne polskie, t. 1. Lwów: Towarzystwo dla Popierania Nauki Polskiej, 1910.

Estreicher Karol: Bibliografia polska (stulecie XV–XVIII w układzie abecadłowym), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1977.

Gajewska Mirosława: Wyposażenie w sprzęty mieszczańskie gospodarstw domowych Poznania i Warszawy w XVIII wieku. Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, t. 50, Wrocław, 1975.

Gloger Zygmunt: Encyklopedia staropolska ilustrowana. T. 1–4. Warszawa: Druk. P. Laskauera i W. Babickiego, 1900–1903.

Góralski Zbigniew: Urzędy i godności w dawnej Polsce. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1984.

Inwentarz. W: Gloger Zygmunt: Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. 2. Warszawa: Druk. P. Laskauera i W. Babickiego, 1901, s. 276–277.

Klonder Andrzej: Mienie godne szlachcica i mieszczanina w krajach Europy Środkowej z XVII wieku. „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2001, R. 49, nr 1–2, s. 81–94.

Klonder Andrzej: Wszystka spuścizna w Bogu spoczywającego. Majątek ruchomy zwykłych mieszkańców Elbląga i Gdańska w XVII wieku. Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej t. 68, Warszawa, 2000.

Kowecka Elżbieta: Inwentarze pośmiertne. „Mówią Wieki” 1988, nr 10, s. 9–15.

Kowecka Elżbieta: Mieszkania warszawskie z XIX wieku (do 1890). W: Elżbieta Balcerzak, Elżbieta Kowecka, Jerzy Kruppé: Wybrane problemy kultury materialnej miast polskich z XVIII i XIX wieku. Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej t. 56, Wrocław, 1983.

Kriegseisen Wojciech: Samorząd szlachecki w Małopolsce w latach 1669–1717. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989.

Kwaśniewicz Włodzimierz: 1000 słów o broni białej i uzbrojeniu ochronnym. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1981.

Lepszy Leonard: Cech złotniczy w Krakowie. „Rocznik Krakowski” 1898, R. 1, s. 135–268.

Pośpiech Andrzej: Pułapka oczywistości. Pośmiertne spisy ruchomości szlachty wielkopolskiej z XVII wieku. Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej t. 64, Warszawa, 1992.

Pullat Raimo: Świat rzeczy mieszkańca Tallina w dobie Oświecenia. Kraków: Wydawnictwo Polskiej Akademii Umiejętności, 2018.

Słownik języka polskiego. T. 1–8. Oprac. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy (wyd. fotooffsetowe), 1952–1953.

Stoksik Janina Mirosława: Geometrzy małopolscy do końca XVIII wieku. Z dziejów geodezji i kartografii wielkoskalowej w Polsce. Kraków: Archiwum Narodowe w Krakowie, 2013.

Torecki Stanisław: 1000 słów o broni i balistyce. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982.

Turnau Irena: Słownik ubiorów. Tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry, broń i klejnoty oraz barwy znane w Polsce od średniowiecza do początku XIX w. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 1999.

Informacje

Informacje: Krakowski Rocznik Archiwalny, 2019, XXV, s. 131 - 154

DOI: https://doi.org/10.4467/12332135KRA.19.004.13820

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Jana Miłoszewskiego dobytek doczesny. Inwentarz pośmiertny małopolskiego szlachcica z 1725 r.

Angielski:

The estate of Jan Miłoszewski. Estate inventory of the nobleman from Lesser Poland from 1725

Autorzy

Ewa Danowska

https://orcid.org/0000-0002-3273-4020

Historyk, Kraków

Publikacja: 2021

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Ewa Danowska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 470

Liczba pobrań: 755

<p> Jana Miłoszewskiego dobytek doczesny. Inwentarz pośmiertny małopolskiego szlachcica z 1725 r.</p>

Pobierz xml