FAQ

Konteksty Kultury

„Żółte czereśnie” – matce. Córczyne wiersze Joanny Pollakówny

Data publikacji: 2021

Konteksty Kultury, 2021, Tom 18 zeszyt 2, s. 209 - 231

https://doi.org/10.4467/23531991KK.21.015.13693

Autorzy

Agata Szulc-Woźniak
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0003-4473-7840 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tłumaczenie tytułu

„Żółte czereśnie” – matce. Córczyne wiersze Joanny Pollakówny

Abstrakt

W szkicu omawiam wiersze Joanny Pollakówny adresowane do matki, Wandy Grodzieńskiej, pisane wkrótce przed jej śmiercią i niedługo później. Szukam, wyrażonej w nich, córczyno-matczynej więzi i zastanawiam się nad specyfiką kobiecego przeżywania żałoby. Wskazuję, że utwory, które Pollakówna pisze do martwej matki, pomimo zawartej w nich perspektywy nadziei (motywy wielkanocne), pomimo pochwytującej myśl o ciągłości intuicji biologicznej kontynuacji (wątki roślinne), mimo testowanych w kolejnych utworach wybiegów, szyfrów i buntowniczego łamania zasad rządzących czasem i przestrzenią wciąż zawracają ku poczuciu straty. Zgodę na opuszczenie przez tę, która urodziła, uniemożliwia fizyczna i duchowa bliskość kobiet, wyrażająca się szczególnie w snach i wciąż żywych wi­zjach. Strata zapisuje się w ciele: córka doznaje jej z wciąż podobną intensywnością, wieloma zmysłami. Śmierć, którą „przygarnia w siebie”, jest już zawsze aktualna. Dla poetki oznacza to konieczność przejęcia schedy po matce, odziedziczenia jej traum.

“Yellow Cherries” – to Mother. The Daughterly Poetry of Joanna Pollakówna
The present article is a preliminary analysis of Joanna Pollakówna’s poems ad­dressed to her mother, Wanda Grodzieńska, and written shortly before and right after her death. In these works, I search for the expressions of the daughter-mother connection and discuss a specifically female way of grieving. I argue that despite being written from a hopeful perspective (motifs associated with Easter), despite intuitively referring to the concept of biological continuity (plant-related motifs), despite displaying the use of tricks, cyphers, and rebellious attempts to break the rules governing time and space, the pieces which Pollakówna addresses to her deceased mother constantly return to the feeling of loss. Acceptance of the fact that the woman who birthed her is gone is made impossible by the physical and spiritual intimacy of the women, most clearly expressed in dreams and still very vivid visions. Loss becomes inscribed in the body: the daughter continues to experience it with the same intensity. The death which she “embraces within herself” is always present. This obliges the poet to take over the mother’s legacy, to inherit her traumas.

Bibliografia

Araszkiewicz A., Czarny Ląd czarnego kontynentu. Relacja matka–córka w ujęciu Luce Irigaray [w:] Ciało, płeć, literatura. Prace ofiarowane Profesorowi Germanowi Ritzowi w pięćdziesiątą rocznicę urodzin, red. M. Hornung, M. Jędrzejczak, T. Korsak, Warszawa 2001.
Babies Are Most Likely to Be Born at 4am, https://www.ucl.ac.uk/news/2018/jun/ babies-are-most-likely-be-born-4am, dostęp: 4.09.2020.
Barrie J., Przygody Piotrusia Pana, tłum. Z. Rogoszówna, Warszawa 1914.
Bieńczyk M., Kontener, Warszawa 2018.
Brach-Czaina J., Otwarcie [w:] tejże, Szczeliny istnienia, Warszawa 1998.
Dokumenty osobiste i rodzinne Wandy Grodzieńskiej: legitymacje, świadectwa, pisma urzędowe, Magazyn Rękopisów Biblioteki Narodowej w Warszawie, rps akc. 15207.
Irigaray L., Ciało-w-ciałlo z matką, tłum. A. Araszkiewicz, Kraków 2002.
Irigaray L., I jedna nie ruszy bez drugiej, tłum. A. Araszkiewicz, „Teksty Drugie” 2000, nr 6.
Iwasiów I., Umarł mi. Notatnik żałoby, Wołowiec 2013.
Korespondencja małżeństwa Wandy z Grodzieńskich i Seweryna Pollaków, t. 1–5, Magazyn Rękopisów Biblioteki Narodowej w Warszawie, rps akc. 15210.
Kristeva J., Czarne słońce. Depresja i melancholia, tłum. M. P. Markowski, R. Ryziński, Kraków 2007.
Kübler-Ross E., Rozmowy o śmierci i umieraniu, tłum. I. Doleżał-Nowicka, Poznań 2007.
Kuczyńska-Koschany K., Miłobędzka, macierzyństwa [w:] Miłobędzka wielokrotnie, red. P. Śliwiński, Poznań 2008.
Kuczyńska-Koschany K., (Nie)topika Zagłady w NN „Opowieściach zasłyszanych”, „Narracje o Zagładzie” 2016, nr 2.
Kuczyńska-Koschany K., Rilke poetów polskich, wyd. 2, uzup. i rozsz., Toruń 2017.
Listy Joanny Pollak-Dłuskiej do ojca, Seweryna Pollaka, Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie, sygn. 3983, 5723.
Listy Joanny Pollakówny do matki, Wandy Grodzieńskiej, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, sygn. 5724.
Łazariew W.N., Dawni mistrzowie włoscy, Warszawa 1979.
Mach A., Folie á deux – szaleństwo matki, szaleństwo córki, „Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 2007.
Marcinów M., Bezmatek, Toruń 2020.
Miłobędzka K., Zbierane. 1960–2005, Wrocław 2006.
Nasiłowska A., Domino. Traktat o narodzinach, Warszawa 1995.
Pawlik A., „Rodzimy życie w asyście śmierci”. O matkach i córkach w poezji Anny Świrszczyńskiej i Anny Kamieńskiej [w:] Wzniosłość i makabra w literackich obrazach śmierci, red. M. Kuran, Łódź 2014.
Pollakówna J., Wiersze zebrane, oprac. J. Zieliński, Mikołów 2012.
Ryś G., Maria Magdalena, „Tygodnik Powszechny” 2016, nr 15.
Rzepnikowska I., Jabłko/Jabłoń [hasło] [w:] Słownik polskiej bajki ludowej, red. V. Wróblewska, 2019, https://bajka.umk.pl/slownik/lista-hasel/haslo/?id=69, dostęp: 1.09.2020.
Siodłowska M., Królikowski P., Zmartwychwstanie w ikonografii, „Resovia Sacra” 2014, R. 21.
Stawowy R., „Gdzie jestem ja sama”. O poezji Anny Świrszczyńskiej, Kraków 2004.
Strony Joanny Pollakówny, red. A. Kozłowska, J. Zieliński, Warszawa 2016.
Szczepińska-Tramer J., Dwunurt. Z listów Joanny Pollakówny do Joanny Szczepińskiej-Tramer [w:] Strony Joanny Pollakówny, red. A. Kozłowska, J. Zieliński, Warszawa 2016.
Szopa K., „Nieziszczone narodziny”. Cixous i Irigaray, czyli kobiety z Czarnego Kontynentu, „Postscriptum Polonistyczne” 2017, nr 2 (20).
Świrszczyńska A., Poezja, oprac. C. Miłosz, Warszawa 1997.
Wicha M., Rzeczy, których nie wyrzuciłem, Kraków 2017.
Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, oprac. zespół, red. J. Czachowska, A. Szałagan, t. 3: G–J, Warszawa 1994.

Informacje

Informacje: Konteksty Kultury, 2021, s. 209 - 231

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

„Żółte czereśnie” – matce. Córczyne wiersze Joanny Pollakówny

Angielski:

“Yellow Cherries” – to Mother. The Daughterly Poetry of Joanna Pollakówna

Autorzy

https://orcid.org/0000-0003-4473-7840

Agata Szulc-Woźniak
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0003-4473-7840 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Publikacja: 2021

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Agata Szulc-Woźniak (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 873

Liczba pobrań: 1486