FAQ

Niedaleko pada książka od jabłoni. O symbolach biograficznych dwóch ustrońskich bibliofilów

Data publikacji: 17.03.2016

Konteksty Kultury, 2015, Tom 12, Numer 4, s. 409 - 425

https://doi.org/10.4467/23531991KK.16.4776

Autorzy

Katarzyna Szkaradnik
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Niedaleko pada książka od jabłoni. O symbolach biograficznych dwóch ustrońskich bibliofilów

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest analizie narracji autobiograficznych Jana Wantuły (1877–1953) oraz Józefa Pilcha (1913–1995) – bibliofilów, historyków amatorów i pisarzy ludowych z Ustronia na Śląsku Cieszyńskim. Przedmiotem rozważań są sposoby, w jakie retrospektywnie strukturalizują oni swe życie w kontekście zawieszenia między czasem natury (cyklem wegetacyjnym) a czasem kultury (historycznym, wprowadzającym jednostkowość, ale też przemijanie). Na znaczenie dla nich opozycji natury i kultury wpływa status samouków, którzy aspirując do kultury wysokiej, stale uszlachetniali (własną) naturę na podobieństwo pracy ogrodnika. Figura sadownika (a był nim i Pilch, i Wantuła) należy do centralnych symboli, wokół których skupiają się reprezentacje biografii autorów; pozostałe to jabłka, księgi i biblioteka pojęta jako sfera międzyludzka. Artykuł z perspektywy hermeneutyki pokazuje użycie tych symboli, a także wydobywa z omawianych narracji projekt sczepienia natury z kulturą poprzez, z jednej strony, szczepienie drzew (dosłownie i przenośnie), z drugiej – wszczepianie się w książki.

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Arendt H., Kondycja ludzka, tłum. A. Łagodzka, Warszawa 2010.

Bystroń M., List do J. Wantuły 20.12.1948 r., Dział Rękopisów BN, sygn. 7601, t. 1, k. 24.

Foucault M., Biblioteka wyobraźnia, tłum. M.P. Markowski [w:] tegoż, Szaleństwo literatura. Powiedziane, napisane, wyb. oprac. T. Komendant, Warszawa 1999, s. 97–121.

Gadamer H.-G., Historia pojęć jako filozofia, tłum. K. Michalski [w:] tegoż, Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane, wyb. wstęp K. Michalski, Warszawa 1979, s. 90–106.

Gosk H., Jak opowiada historii polska proza po roku 1989, „Dekada Literacka” 2006, nr 5, s. 39–44.

Ihnatowicz E., Naśladowanie Ogrodnika: wersja Orzeszkowej, „Polonistyka” 2010, nr 10, s. 20–24.

Jachimczak B., Kto miłuje księgi..., „Kultura Oświata” 1981, nr 4, s. 66–77.

Jung C.G., Praktyka psychoterapii. Przyczynki do problematyki psychoterapii do psychologii przeniesienia, tłum. R. Reszke, Warszawa 2007.

Kerenyi K., Dionizos. Archetyp życia niezniszczalnego, tłum. I. Kania, Kraków 1997.

Komendant T., Domek świat [w:] tegoż, Upadły czas. Sześć esejów pół, Gdańsk 1996, s. 39–84.

Koniński K.L., Robotnik bibliofilem. Przyczynek do bibliofilstwa na Śląsku [w:] tegoż, Pisma wybrane, Warszawa 1955, s. 257–263.

Kotschy K., Książeczka sadach owocu względem nabywania, wychowania, pożytkowania, baczeniem osobliwem na położenie klimatu Szląskiego, Berno 1844.

Koziołek R., Topos jako miejsce zmysłowe [w:] Więzy tradycji, red. A. Węgrzyniak, M. Kopczyk, Bielsko-Biała 2005, s. 339–347.

Kuligowski P., Humanistyka jako hermeneutyka, Wrocław 2007.

Listy Jana Wantuły lat 1901–1909, oprac. R. Lutman, „Ze Skarbca Kultury. Biuletyn Informacyjny Zakładu Narodowego im. Ossolińskich” 1956, z. 1, s. 90–119.

Markowski M.P., Antropologia literatura, „Teksty Drugie” 2007, nr 6, s. 24–33.

Markowski M.P., Efekt inskrypcji. Jacques Derrida literatura, Bydgoszcz 1997.

Marquard O., Pochwała politeizmu [w:] tegoż, Rozstanie filozofią pierwszych zasad. Studia filozoficzne, tłum. K. Krzemieniowa, Warszawa 1994, s. 93–119.

Marquard O., Pytanie pytanie, na które odpowiedzią jest hermeneutyka [w:] tegoż, Rozstanie filozofią pierwszych zasad. Studia filozoficzne, tłum. K. Krzemieniowa, Warszawa 1994, s. 120–150.

Mikulski T., List do J. Wantuły 22.12.1951 r., Dział Rękopisów BN, sygn. 10317, t. 1. 

Miłosz Cz., Rok myśliwego, Kraków 1991.

Parnicki T., Słowo ciało. Powieść lat 201–203, Warszawa 1959.

Pilch J[erzy], Mało prawdziwie śmiesznych tekstów życiu przeczytałem, „Gazeta Wyborcza” 2013, nr 221, 21–22.09, s. 23.

Pilch J[erzy]., Obłoki nad Czantorią [w:] tegoż, Bezpowrotnie utracona leworęczność, Kraków 1998, s. 137–143.

Pilch J., Dziennik. Zapiski bibliofila dziejopisa lat 1963–1995, red. K. Szkaradnik, Ustroń 2013.

Pilch J., List do A. Targa marca 1972 r., kopia zbiorach rodziny nadawcy (b. sygn.).

Pilch J., [Wspomnienie] [w:] J. Pilch, A. Waszek, 200 lat Szkoły Podstawowej nr 2 Ustroniu (1787–1987), Ustroń 1987, s. 57–58.

Pilch J., [Wspomnienie] [w:] Opowieści entuzjastów. Wspomnienia miłośników teatru, muzyki tańca, oprac. T. Żeromski, Warszawa 1960, s. 54–85.

Pilch J., Janem Wantułą na Gojach. Wspomnienia, „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Śląskiej” 1974, R. 19, s. 78–92.

Rymkiewicz J.M., Powiat [w:] tegoż, Moje dzieło pośmiertne, Kraków 1993, s. 51.

Szczepański J., Dzienniki lat 1945–1968, red. D. Kadłubiec, Ustroń 2013.

Szczepański J., List do J. Pilcha 21.09.1993 r., zbiorach rodziny adresata (b. sygn.).

Szczepański J., List do J. Wantuły 17.02.1933 r., zbiorach rodziny adresata (b. sygn.).

Szewczyk W., Radosna wiedza Józefa Pilcha, „Dziennik Zachodni” 1987, nr 300, s. 4.

Szkaradnik K., Kulturotwórcza tożsamościowa rola pogranicza na Śląsku Cieszyńskim świetle tekstów Jana Szczepańskiego, Jana Wantuły Józefa Pilcha [w:] Granica ujęciu nauk humanistycznych, red. P. Gorazd, K. Karski, Rzeszów 2014, s. 126–137.

Szturc W., Luterańskie pieśni żałoby [w:] tegoż, Dotkliwe przestrzenie. Studia rytmach śmierci, Kraków 2015, s. 13–20.

Tischner J., Filozofia dramatu. Wprowadzenie, Kraków 1998.

Tomkowski J., Zamieszkać Bibliotece, Ossa 2008.

Urbaniak M., Hermeneutyka kierunki myśli współczesnej. Rozumienie kultury filozoficznej hermeneutyce, filozofii przyrody (post)strukturalizmie, Kraków 2014.

Vattimo G., Apologia nihilizmu [w:] tegoż, Koniec nowoczesności, tłum. M. Surma-Gawłowska, Kraków 2006, s. 15–25.

Vattimo G., Poza interpretacją. Znaczenie hermeneutyki dla filozofii, tłum. K. Kasia, red. A. Kuczyńska, Kraków 2011.

Wantuła J., Listy do przyjaciół, oprac. J. Broda, mps, Górki Wielkie 1967, archiwum Muzeum Ustrońskiego, sygn. MU/A/25/W. 

Wantuła J., Pamiętniki, oprac. W. Sosna, Cieszyn 2003.

Wantuła J., Sadownictwo [przemówienie wygłoszone Dobce ok. 1927 r.], rękopis zbiorach rodziny.

Wyka K., Stanisław Pigoń. Próba rekonstrukcji osobowości [w:] Stanisław Pigoń – człowiek dzieło. Charakterystyki, wspomnienia, materiały, red. H. Markiewicz, M. Rydlowa, T. Ulewicz, Kraków 1972, s. 7–56.

Informacje

Informacje: Konteksty Kultury, 2015, Tom 12, Numer 4, s. 409 - 425

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Niedaleko pada książka od jabłoni. O symbolach biograficznych dwóch ustrońskich bibliofilów

Autorzy

Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice

Publikacja: 17.03.2016

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Katarzyna Szkaradnik (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski