FAQ

Jak (i dlaczego) kłócono się o język badań literackich?

Data publikacji: 22.07.2024

Konteksty Kultury, 2024, Tom 21 zeszyt 1, s. 43 - 60

https://doi.org/10.4467/23531991KK.24.008.19751

Autorzy

Artur Hellich
Uniwersytet Warszawski
, Polska
https://orcid.org/0000-0002-0748-1834 Orcid
Kontakt z autorem
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Jak (i dlaczego) kłócono się o język badań literackich?

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest omówienie i interpretacja z perspektywy socjologii wiedzy kilku dyskusji dotyczących stylu i terminologii badań literackich, jakie przetoczyły się w XX i XXI wieku w kręgach warszawskich literaturoznawców. W pierwszej części artykułu autor omawia spory o terminologię wersologiczną w okresie przed- i powojennym w kontekście jej społecznego zasięgu, następnie przechodzi do zreferowania dyskusji z lat 50. i 60., krytycznych względem scjentyzacji języka humanistyki. Druga część artykułu jest natomiast poświęcona omówieniu dwóch debat współczesnych: wokół recepcji Ilustrowanego słownika terminów literackich (tu powraca problem społecznego zasięgu badań humanistycznych) oraz wokół wymogu schematyzacji wywodu humanistycznego, związanego z wpływem kapitalizmu na humanistykę, i łączącymi się z tym zarówno szansami, jak i zagrożeniami. Sięgając do socjologii P. Bourdieu i kontekstowo do jej nowszych interpretacji (A. Zysiak), a także wspierając się ujęciem emocjonologicznym (S. Ahmed), autor stawia tezę, że każde stanowisko w sporze dotyczącym języka humanistyki (jego pożądanego stylu i preferowanej terminologii) jest nie- uchronnie polityczne. Wychodząc od tego rozpoznania, autor każdorazowo wskazuje w omawianych stanowiskach konkretnych badaczy na polityczny wymiar ich argumentacji: elitarystyczno-konserwatywny, tożsamościowo-liberalny lub egalitarystyczno-lewicowy.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Materiały archiwalne:

Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego / Jan Zygmunt Jakubowski [teczka studencka] / RP 29.232.

Nawarecki A., List do M. Głowińskiego z 28 grudnia 1993 roku, Archiwum M. Głowińskiego, Biblioteka Narodowa w Warszawie, teczka 29/18333.

Pozostałe:

Afeltowicz Ł., Laboratorium myśli, czyli kilka uwag na temat technologii pracy umysłowej [w:] tegoż, Modele, artefakty, kolektywy. Praktyka badawcza w perspektywie współczesnych studiów nad nauką, Toruń 2012.

Ahmed S., The Cultural Politics of Emotions, Edinburgh 2014.

Bajer M., „Mieszczanin szlachcicem”, czyli estetyzacja frustracji społecznej i jej transhistoryczne aktualizacje (1670–2022), „Pamiętnik Teatralny” 2023, nr 72.

Bourdieu P., Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. P. Biłos, Warszawa 2022.

Bourdieu P., Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, tłum. A. Zawadzki, Kraków 2007.

Budzyk K., Spór o polski sylabotonizm, Warszawa 1957.

Buk [K. Budzyk], Nieco dziwna nauka, „Przegląd Humanistyczny” 1957, nr 2.

Burek T., Nieporozumienia z Brzozowskim, „Teksty” 1972, nr 3.

Dobosz A., Z pamięci – Jan Zygmunt Jakubowski [felieton audiowizualny], TVP 2020, dostęp: https://vod.tvp.pl/programy,88/rozmowy-z-andrzejem-doboszem-odcinki,275954/odcinek-0,S01E00,330091.

Fryde L., Nauka o wierszu czy kiepska krytyka [1937] [w:] tegoż, Wybór pism krytycznych, opr. A. Biernacki, Warszawa 1966.

Głowiński M., Humanistyka najmniejszego wysiłku [1984] [w:] tegoż, Pismak 1863 i inne szkice o różnych brzydkich rzeczach, Warszawa 1995.

Głowiński M., Kręgi obcości. Opowieść autobiograficzna, Kraków 2010.

Głowiński M., Słownikowy groch z kapustą, „Pamiętnik Literacki” 2019, z. 1.

Jakubowski J.Z., Przemówienie na uroczystym zebraniu naukowym Katedry Historii Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego w Sali im. A Mickiewicza, Auditorium Maximum, „Przegląd Humanistyczny” 1960, nr 4.

Jakubowski J.Z., Słowo wstępne [w:] I. Chrzanowski, Historia literatury niepodległej Polski (z wypisami), wstęp J.Z. Jakubowski, Warszawa 1971.

Jakubowski J.Z., Świadomość ciągłości, „Przegląd Humanistyczny” 1974, nr 2.

Jakubowski J.Z., Uczony – obowiązek społeczny – styl, „Przegląd Humanistyczny” 1974, nr 10.

Jakubowski J.Z., Władysław Tatarkiewicz, „Przegląd Humanistyczny” 1966, nr 5.

Kołakowski L., Wielkie i małe kompleksy humanistów, „Kultura i Społeczeństwo” 1960, nr 1.

Mętrak K., Dziennik 1969–1979, red. W. Holewiński, Warszawa 1997. Nawarecki A., Lajerman, Gdańsk 2011.

Nawarecki A., Zamiast wstępu [w:] Ilustrowany słownik terminów literackich, red. B. Mytych-Forajter, Z. Kadłubek, A. Nawarecki, Gdańsk 2018.

Rakowski T., „Oparte na eksperymencie, unikalne narracje humanistyczne zostają z nami bardzo długo” – rozmawiają Marta Rakoczy i Agnieszka Sobolewska [w:] Praktyki piśmienne/laboratoria humanistyczne, red. M. Rakoczy, A. Sobolewska (książka w przygotowaniu do druku).

Ratajczak M., Wdałem się z Kolegą, którego poglądy na funkcjonowanie akademii są mi raz bliskie, a raz bardzo dalekie, w dyskusję na temat tego, jak pisać [zmiana statusu], Facebook, 27.12.2022, https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02qCpcqfej3HrZ3Pa1ZAm1c8b8d7A3uwAkYBcRwj1HH1zH-gMxu9ktkR7wEvbW5k2GZl&id=1410641038.

Siedlecki F., Martwa nauka [1936] [w:] tegoż, Pisma, red. M.R. Mayenowa, S. Żółkiewski, Warszawa 1989.

Sławiński J., Słowo wstępne [w:] M. Głowiński i in., Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 1976.

Temkin A., Nie czytam tekstów które otwierają się omówieniem literatury przedmiotu [zmiana statusu], Facebook, 24.12.2022, https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0CuUG36QjCeJkNoU7f2j3eArwNjfFhbx4nat-WWpNENDdssDUePXUVvMK6NoZjFiK5l&id=100007013565940.

Ważyk A., Mickiewicz i wersyfikacja narodowa, Warszawa 1954. Witan J., Wierny mąż języka, „Przegląd Humanistyczny” 1977, nr 1.

Zielińska M., Czarna legenda IBL [w:] IBL w PRL. Studia i wspomnienia, t. 1, red. E. Kiślak, Warszawa 2016.

Zysiak A., Hysteresis, academic biography, and political field in the People’s Republic of Poland, „Theory and Society” 2019, vol. 48, nr 3.

Informacje

Informacje: Konteksty Kultury, 2024, Tom 21 zeszyt 1, s. 43 - 60

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Jak (i dlaczego) kłócono się o język badań literackich?
Angielski: How (and Why) Was the Language of Literary Studies Disputed?

Autorzy

Publikacja: 22.07.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Artur Hellich (Autor) - 100%

Informacje o autorze:

Artur Hellich – doktor, adiunkt w Zakładzie Poetyki, Teorii Literatury i Metodologii Badań Literackich na Uniwersytecie Warszawskim, zajmuje się teorią i historią autobiografii, dziejami literaturoznawstwa polskiego oraz teorią i historią pastiszu. Autor książki Gry z autobiografią: przemilczenia, intelektualizacje, parodie (IBL PAN, 2018), współredaktor książki zbiorowej Filozofia filologii (WUW, 2019).

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 404

Liczba pobrań: 160

Jak (i dlaczego) kłócono się o język badań literackich?