W artykule przedstawiono spostrzeżenia dotyczące rozwoju zainteresowania archiwami rodzinnymi w Polsce oraz powstania projektu „Archiwa rodzinne. Zostań rodzinnym archiwistą’’. Jako jeden z przełomowych momentów można wskazać uchwalenie w 1983 r. ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach oraz wprowadzonej w nim instytucji niepaństwowego zasobu archiwalnego. Nie bez znaczenia jest jednak również brak odpowiednich ram prawnych, które regulowałyby współpracę pomiędzy archiwami państwowymi a sektorem niepublicznym. Istotna dla omawianego zagadnienia jest także działalność archiwów społecznych, w tym Ośrodka KARTA. Odnotować należy również wzrost zainteresowania dokumentacją osobistą i rodzinną wynikający z poszukiwania świadectw pracy oraz z popularyzowania się genealogii. Zwiększone zainteresowanie archiwami rodzinnymi doprowadziło do utworzenia punktów konsultacyjnych w archiwach państwowych czy zorganizowania akacji „Zostań rodzinnym archiwistą”. Powołana została również Sekcja Archiwistów Rodzinnych w ramach Stowarzyszenie Archiwistów Polskich.

Wartością jest różnorodność dziedziny archiwalnej. Dla jej osiągnięcia celowe jest istnienie możliwie licznych archiwów rodzinnych, z których każde jest spojrzeniem na świat z oryginalnej, swoistej, subiektywnej perspektywy. Dobro dziedziny archiwalnej wymaga, by archiwa rodzinne rozwijały się i krzepły, pozostając własnością prywatną, a nie były tylko dostarczycielami materiałów dla innych archiwów, a więc państwowych, społecznych czy wyznaniowych. Archiwa państwowe muszą jednak być w pogotowiu, by w razie potrzeby udzielić pomocy, zabezpieczyć także archiwalia rodzinne posiadające walor historyczny. Modele i pola współpracy lub współistnienia archiwów rodzinnych z archiwami nierodzinnymi mogą być różne. Archiwiści etatowi zatrudnieni w archiwach publicznych mogą stać się modelowymi, oddziałującymi swoim przykładem, twórcami własnych archiwów rodzinnych. Archiwa rodzinne w pewnym istotnym stopniu mogą składać się z materiałów pozyskanych w wyniku kwerendy w archiwach instytucjonalnych. Archiwalia proweniencji rodzinnej stawały i stają się częścią państwowego zasobu archiwalnego, z drugiej strony materiały obrazujące działalność publiczną na różnych polach w naturalny sposób znajdują się w archiwach rodzinnych. Archiwiści rodzinni coraz szerzej angażować się będą w działania crowdsourcingowe na rzecz archiwów publicznych. Relacje łączące archiwa różnych typów spajają dziedzinę archiwalną w jedną całość i stanowią merytoryczne uzasadnienie dla koncepcji narodowego zasobu archiwalnego i narodowego dziedzictwa archiwalnego. Z tego powodu zajmowanie się archiwami rodzinnymi, troska o nie, jest jednocześnie działaniem na rzecz całego narodowego dziedzictwa archiwalnego.

Celem artykułu Spuścizny rodzinne i rodowe w zasobie Archiwum Państwo­wego w Warszawie jest prezentacja przykładowych opracowanych zbiorów archiwalnych znajdujących się w zasobie Archiwum Państwowego w War­szawie, zaklasyfikowanych w ewidencji archiwalnej jako „archiwa pry­watne i spuścizny”. W treści tekstu autor porusza wiele kwestii związanych z wyjątkowym charakterem zawartości takich zbiorów archiwalnych oraz wyzwania związane z ich porządkowaniem zgodnie z obowiązującymi przepisami archiwalnymi. Do analizy wykorzystano trzy zbiory rodzinne: Archiwum rodziny Pawłowskich (zesp. 72/3843/0), Archiwum rodziny Krohów (zesp. 72/1285/0) i Archiwum rodziny Dmochowskich (zesp. 72/3876/0). W jej ramach zostały omówione historie rodów w świetle zewidencjonowanych akt i dokumentów pamiątkowych z wykorzystaniem dodatkowych opracowań źródłowych w roli kontekstów.