FAQ
Logo of SAP

Tom 28 (2023) Następne

Data publikacji: 21.01.2025

Licencja: CC BY  ikona licencji

Redakcja

Redaktor tematyczny Orcid Waldemar Chorążyczewski, Orcid Robert Degen, Orcid Marcin Hlebionek, Orcid Marek Konstankiewicz, Orcid Bartłomiej Konopa

Sekretarz redakcji Orcid Dariusz Chyła, Orcid Piotr Falkowski

Redaktor Naczelny Eugeniusz Borodij

Zawartość numeru

Studia i materiały

Władysław Stępniak

Archiwista Polski, Nr 2 (103), Tom 28 (2023), s. 7-14

https://doi.org/10.4467/14259893ARPL.23.017.21088

W artykule przedstawiono spostrzeżenia dotyczące rozwoju zainteresowania archiwami rodzinnymi w Polsce oraz powstania projektu „Archiwa rodzinne. Zostań rodzinnym archiwistą’’. Jako jeden z przełomowych momentów można wskazać uchwalenie w 1983 r. ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach oraz wprowadzonej w nim instytucji niepaństwowego zasobu archiwalnego. Nie bez znaczenia jest jednak również brak odpowiednich ram prawnych, które regulowałyby współpracę pomiędzy archiwami państwowymi a sektorem niepublicznym. Istotna dla omawianego zagadnienia jest także działalność archiwów społecznych, w tym Ośrodka KARTA. Odnotować należy również wzrost zainteresowania dokumentacją osobistą i rodzinną wynikający z poszukiwania świadectw pracy oraz z popularyzowania się genealogii. Zwiększone zainteresowanie archiwami rodzinnymi doprowadziło do utworzenia punktów konsultacyjnych w archiwach państwowych czy zorganizowania akacji „Zostań rodzinnym archiwistą”. Powołana została również Sekcja Archiwistów Rodzinnych w ramach Stowarzyszenie Archiwistów Polskich.

Czytaj więcej Następne

Waldemar Chorążyczewski

Archiwista Polski, Nr 2 (103), Tom 28 (2023), s. 15-22

https://doi.org/10.4467/14259893ARPL.23.018.21089

Wartością jest różnorodność dziedziny archiwalnej. Dla jej osiągnięcia celowe jest istnienie możliwie licznych archiwów rodzinnych, z których każde jest spojrzeniem na świat z oryginalnej, swoistej, subiektywnej perspektywy. Dobro dziedziny archiwalnej wymaga, by archiwa rodzinne rozwijały się i krzepły, pozostając własnością prywatną, a nie były tylko dostarczycielami materiałów dla innych archiwów, a więc państwowych, społecznych czy wyznaniowych. Archiwa państwowe muszą jednak być w pogotowiu, by w razie potrzeby udzielić pomocy, zabezpieczyć także archiwalia rodzinne posiadające walor historyczny. Modele i pola współpracy lub współistnienia archiwów rodzinnych z archiwami nierodzinnymi mogą być różne. Archiwiści etatowi zatrudnieni w archiwach publicznych mogą stać się modelowymi, oddziałującymi swoim przykładem, twórcami własnych archiwów rodzinnych. Archiwa rodzinne w pewnym istotnym stopniu mogą składać się z materiałów pozyskanych w wyniku kwerendy w archiwach instytucjonalnych. Archiwalia proweniencji rodzinnej stawały i stają się częścią państwowego zasobu archiwalnego, z drugiej strony materiały obrazujące działalność publiczną na różnych polach w naturalny sposób znajdują się w archiwach rodzinnych. Archiwiści rodzinni coraz szerzej angażować się będą w działania crowdsourcingowe na rzecz archiwów publicznych. Relacje łączące archiwa różnych typów spajają dziedzinę archiwalną w jedną całość i stanowią merytoryczne uzasadnienie dla koncepcji narodowego zasobu archiwalnego i narodowego dziedzictwa archiwalnego. Z tego powodu zajmowanie się archiwami rodzinnymi, troska o nie, jest jednocześnie działaniem na rzecz całego narodowego dziedzictwa archiwalnego.

Czytaj więcej Następne

Adrian Kossowski

Archiwista Polski, Nr 2 (103), Tom 28 (2023), s. 23-52

https://doi.org/10.4467/14259893ARPL.23.019.21090

Celem artykułu Spuścizny rodzinne i rodowe w zasobie Archiwum Państwo­wego w Warszawie jest prezentacja przykładowych opracowanych zbiorów archiwalnych znajdujących się w zasobie Archiwum Państwowego w War­szawie, zaklasyfikowanych w ewidencji archiwalnej jako „archiwa pry­watne i spuścizny”. W treści tekstu autor porusza wiele kwestii związanych z wyjątkowym charakterem zawartości takich zbiorów archiwalnych oraz wyzwania związane z ich porządkowaniem zgodnie z obowiązującymi przepisami archiwalnymi. Do analizy wykorzystano trzy zbiory rodzinne: Archiwum rodziny Pawłowskich (zesp. 72/3843/0), Archiwum rodziny Krohów (zesp. 72/1285/0) i Archiwum rodziny Dmochowskich (zesp. 72/3876/0). W jej ramach zostały omówione historie rodów w świetle zewidencjonowanych akt i dokumentów pamiątkowych z wykorzystaniem dodatkowych opracowań źródłowych w roli kontekstów.

Czytaj więcej Następne

Jarosław Zawadzki

Archiwista Polski, Nr 2 (103), Tom 28 (2023), s. 53-89

https://doi.org/10.4467/14259893ARPL.23.020.21091
Artykuł ma na celu przedstawienie sukcesji archiwalnej w zespołach archiwalnych prywatnej, szlacheckiej, a przede wszystkim magnackiej proweniencji. W wyniku różnorodnych procesów sukcesyjnych do tych archiwów trafiały akta osób i rodzin, zarówno spokrewnionych lub spowinowaconych oraz innych. Archiwa, w całości lub częściej części, zmieniały właścicieli, przede wszystkim w wyniku dziedziczenia, zmiany właścicieli majątków, kolekcjonerstwa, bezprawnego zagarnięcia. Archiwalia przejmowano także w wyniku opieki sprawowanej nad wdowami, sierotami, majątkami lub samymi archiwami. Sukcesja obejmowała zarówno akta prywatne (w większości), jak i publiczne. W pierwszej części artykułu, skierowanej przede wszystkim do czytelników niezajmujących się zawodowo archiwami prywatnymi, przedstawiona jest ich ogólna charakterystyka uwzględniająca zmiany zachodzące wraz z upływającym czasem. W drugiej, zasadniczej części przedstawiono znane autorowi drogi sukcesji wsparte przykładami źródłowymi. Praca oparta jest przede wszystkim na archiwach prywatnych przechowywanych w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, w tym przede wszystkim na Archiwum tzw. Warszawskim Radziwiłłów oraz na literaturze przedmiotu.
Czytaj więcej Następne

Jakub Kolczyński

Archiwista Polski, Nr 2 (103), Tom 28 (2023), s. 91-109

https://doi.org/10.4467/14259893ARPL.23.021.21092
Historyczność dokumentacji spółdzielni można rozpatrywać w aspekcie dokumentacji historycznej powstałej przed 1945 r. oraz dokumentacji, która w przyszłości może mieć walor historyczny, tj.: akta organów kolegialnych, dokumentacja techniczna czy dokumentacja zdjęciowa, także w ramach kronik. Kujawska Spółdzielnia Mieszkaniowa powstała z połączenia kilku spółdzielni, a swoimi korzeniami sięga spółdzielni mieszkaniowej „Zagroda” powstałej na bazie niemieckiej Gartenstadt Genossenschaft Hohensalza (Spółdzielni Miasta Ogrodów). Z zachowanych protokólarzy organów kolegialnych czerpiemy podstawową wiedzę na temat funkcjonowania spółdzielni i rozwoju miasta. W Archiwum KSM znajduje się również dokumentacja techniczna powstała podczas budowy osiedli oraz dokumentacja przygotowania inwestycji. Przykładem akt historycznych jest dokumentacja techniczna z 1912 r. – sześć rzutów budynku przy ul. Sienkiewicza 23 przekazana do Archiwum Państwowego w Bydgoszczy Oddział w Inowrocławiu. Dokumentacja fotograficzna to mzdjęcia z budowy osiedli oraz zdjęcia z działalności klubów osiedlowych, także w ramach kronik spółdzielczych przedstawiających historię w skali mikro – rozwój osiedli i życie mieszkańców miasta na przestrzeni lat.
Czytaj więcej Następne