Drodzy Czytelnicy. Z satysfakcją i z nadzieją przekazujemy w Państwa ręce 120. tom „Archeionu”. Z satysfakcją, gdyż nadaliśmy rocznikowi nową formułę, która mamy nadzieję spełnia oczekiwania archiwistów na posiadanie nowoczesnego, progresywnego czasopisma naukowego. Profil tematyczny czasopisma pozostał niezmieniony, mimo zmiany na stanowisku redaktora naczelnego i z zmian personalnych w składzie redakcji. Pragniemy kontynuować dobre tradycje naszego rocznika i z liczymy na współpracę całego środowiska archiwalnego. W 2019 r. „Archeion” został wpisany na listę punktowanych czasopism naukowych ministra nauki i z szkolnictwa wyższego, uzyskując 70 punktów. W związku z tym zobowiązani jesteśmy realizować wytyczne dotyczące ewaluacji czasopism. Wprowadziliśmy zatem od bieżącego tomu nowe zasady edytorskie. Powróciliśmy także do praktyki sprzed kilkunastu lat tematu wiodącego, któremu w założeniu poświęcone ma być przynajmniej 1/3 objętości każdego tomu. Uprościliśmy podział tomu na działy. Obecnie każdy tom rozpoczyna dział poświęcony tematowi wiodącemu, następne działy stałe to „Studia i z materiały”, „Omówienia i z recenzje”, „Kronika naukowa” i z „In Memoriam”. Jesteśmy przekonani, że zmiany, które wprowadziliśmy w czasopiśmie, spotkają się z akceptacją odbiorców „Archeionu” i z przysłużą się utrzymaniu wysokiego poziomu naukowego. Z nadzieją więc oczekiwać będziemy na reakcje ze strony Czytelników i z ich aprobatę dla podjętych wyzwań. Tematyka tomu 120. koncentruje się wokół problematyki społecznych funkcji archiwów i z ich miejsca w przestrzeni publicznej. Wybór tematu wiodącego jest pokłosiem dyskusji panelowej pn. „Archiwa w przestrzeni publicznej”, która odbyła się podczas XX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Lublinie we wrześniu 2019 r. Artykuły, zamieszczone w pierwszym dziale, są odzwierciedleniem dyskusji zjazdowej i z podnoszonych w jej trakcie wątków. Pierwszemu z nich, zagadnieniu uprawiania nauki w archiwach i z przez archiwistów, poświęcone są cztery artykuły, w tym otwierający tom tekst Pawła Pietrzyka Współczesne uwarunkowania i z perspektywy działalności naukowej archiwów państwowych – próba diagnozy. Przedstawia on analizę formalno-prawnych uwarunkowań działalności naukowej archiwów państwowych oraz omawia najważniejsze, zdaniem autora, potrzeby badawcze nowoczesnego archiwum. Z kolei studium Waldemara Chorążyczewskiego i z Pawła Guta (Historia w archiwach i z archiwa w historii. Udział archiwów państwowych w rozwoju historiografii polskiej) zawiera pogłębioną analizę związków metodologicznych pomiędzy archiwami i z nauką historyczną, konstytuujących archiwa jako instytucje naukowe, a jednocześnie gwarantujących archiwistyce status dyscypliny naukowej. Rozwój kadr i z badań naukowych archiwów w perspektywie ostatnich kilkudziesięciu lat i z ich obecny stan przedstawił Dariusz Magier w pracy Klątwa Bogdana Krolla. Pracownicy naukowi i z działalność naukowa w polskich archiwach państwowych w świetle literatury archiwalnej z XX i z XXI w. Rozważania, poświęcone kwestiom naukowym, zamyka praca Krzysztofa Skupieńskiego Polska nauka o archiwach wobec nauki o dokumencie oraz rozwoju inter-, multi- i z transdyscyplinarności. Artykuł to dyskurs rozważający kierunki, którymi może podążać polska archiwistyka, aby szerzej wkroczyć w nowoczesną interdyscyplinarność. Drugi wątek, który był nie tylko przedmiotem debaty podczas lubelskiego zjazdu historyków, lecz stanowi temat aktualnego zainteresowania i z dyskursu środowiska archiwalnego, to zagadnienie publiczności archiwów. Temu zagadnieniu poświęcone są artykuły: Joanny Chojeckiej Archiwa otwarte. O obecności archiwów państwowych w przestrzeni publicznej w kontekście założeń, realizacji i z efektów Strategii archiwów państwowych na lata 2010–2020 i z Marleny Jabłońskiej Archiwa w przestrzeni. Ludzie, miejsca, działania. Wprowadzenie do problematyki obecności archiwów w przestrzeni publicznej. Pierwszy stanowi podsumowanie realizacji zasady publiczności przez archiwa państwowe w upływającej dekadzie 2010–2020; drugi dotyczy szerszych rozważań nad współczesną obecnością polskich archiwów w przestrzeni publicznej ze szczególnym uwzględnieniem archiwów państwowych. Podsumowanie tej dyskusji na szerszym tle refleksji o obecności archiwów w przestrzeni publicznej, postrzeganej jako realizacja ich funkcji lub ról społecznych, zawiera natomiast zamykający ten dział artykuł Agnieszki Rosy O społecznych rolach archiwów we współczesnym dyskursie archiwalnym w Polsce na marginesie dyskusji panelowej „Archiwa w przestrzeni publicznej”. Dział „Studia i z materiały” to prace zarówno o charakterze archiwoznawczym, jak i z interdyscyplinarnym. Archiwoznawstwo reprezentują teksty Barbary Berskiej, Wandy K. Roman i z Janusza Łosowskiego, związane tematycznie z obchodami odzyskania przez Polskę niepodległości i z będące pokłosiem wielu konferencji naukowych i z wydarzeń, które tym obchodom towarzyszyły. Artykuły Grzegorza Wrony, Radosława Gazińskiego i z Karola Nabiałka stanowią ważny wkład do rozwoju archiwoznawstwa, kodykologii i z wiedzy o polonikach ery nowożytnej. W dziale znalazła też miejsce praca interdyscyplinarna Bartosza Drzewieckiego i z Anny Pieczki, poświęcona nowoczesnemu kształceniu archiwistów.

Teksty zamieszczone w działach „Omówienia i z recenzje” oraz „Kronika naukowa” odnoszą się do publikacji i z aktualnych wydarzeń z ostatnich dwóch–trzech lat. Staramy się, na ile pozwala cykl wydawniczy, podawać informację nieprzedawnioną i z przez to znaczącą dla Czytelnika. Od tej zasady w obecnym tomie uczyniono uzasadnione odstępstwo dla recenzji monografii Wiesławy Kwiatkowskiej Dorobek polskiej archiwistyki w zakresie metodyki opracowania zasobu archiwalnego (Warszawa 2014), pracy ważkiej dla metodyki archiwalnej i z wcześniej nie recenzowanej.

Chcemy, aby „Archeion” stał się zwornikiem głównych pól badawczych współczesnej archiwistyki, rozumianej jako interdyscyplinarna nauka o nowoczesnych archiwach. Służyć ma temu skupienie problematyki kolejnych edycji na zagadnieniach mających pierwszoplanowe, doniosłe znaczenie dla rozwoju archiwistyki i z archiwów. Tematem wiodącym planowanego tomu 121. jest problematyka współczesnego prawa archiwalnego w Polsce. Obejmuje ona zagadnienia teoretycznych i z empirycznych przesłanek modernizacji lub reformy współczesnego prawa archiwalnego w Polsce, koniecznych zmian w najważniejszych obszarach działalności archiwalnej, w szczególności postępowania z dokumentacją, udostępniania materiałów archiwalnych, struktury i z zasad funkcjonowania systemu państwowej sieci archiwalnej i z jego podsystemów, zmian ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i z archiwach z 1983 r. w kontekście transformacji ustrojowej w Polsce po 1989 r., a także analizy i z porównania współczesnych systemów prawa archiwalnego w Polsce i z w innych krajach. Zapowiedzią tej tematyki jest zamykający dział „Studia i z materiały” artykuł Marka Konstankiewicza Kształtowanie podstaw prawnych działalności archiwalnej w Polsce na przełomie XX i z XXI w., w którym autor wyznacza najważniejsze obszary pogłębionych  badań nad prawem archiwalnym, zaznaczając ich interdyscyplinarność i konieczność wykorzystania dorobku archiwistyki i z metod nauk prawnych.

Zapraszamy wszystkich zainteresowanych do uważnej lektury i z do współpracy.

Redakcja

Dear Readers.

It is with satisfaction and hope that we present the 120th volume of “Archeion”. With satisfaction, because we have given the publication a new formula, which we hope will meet the archivists’ expectations for a modern, progressive scientific journal. Its thematic profile remains unchanged, despite the new editor-in-chief and some personal changes in the composition of the editorial office. We wish to continue the good traditions of our journal and inthis respect, we count on cooperation of the entire archival community. In 2019 “Archeion” was entered on the list of scored scientific journals of the Minister of Science and Higher Education, obtaining 70 points. Therefore, we are obligated to implement the guidelines for evaluation of journals. Consequently, starting from this current volume we have introduced new editorial rules. We also reinstituted the practice from several years ago of having a leading theme, to which at least 1/3 of each volume is to be devoted. We have simplified the structure of sections, which currently includesection devoted to the leading theme, and sections: “Studies and materials”, “Discussions and reviews”, “Scientific Chronicle” and “In Memoriam”. We are convinced that the changes we have introduced in the journal will be accepted by the readers of “Archeion” and will serve to maintain a high academic standard. Thus, we are hopeful in looking forward to reactions from the readers and hope for their approval of the undertaken challenges.

Volume 120 focuses on social functions of archives and their position in public space. The choice of the leading theme is the result of a panel discussion entitled “Archives in Public Space” which took place during the 20th General Congress of Polish Historians in September 2019 in Lublin. The articles, included in the first section reflect the discussions held during the Congress and the topics raised during the discussion. Four articles, including Paweł Pietrzyk’s keynote paper Contemporary conditions and prospects for scientific activity of state archives – an attempt at diagnosis, are devoted  to the issue of scientific research carried out in archives and by archivists. The paper presents an analysis of the formal and legal conditions of scientific activity at state archives and discusses the most important, according to the author, research needs of a modern archive. Study by Waldemar Chorążyczewski and Paweł Gut (History in archives and archives in history. State archives’ share in development of Polish historiography) provides an in-depth analysis of methodological relations between archives and study of history, on one hand constituting archives as scientific institutions and on the other, guaranteeing archival science its status as a discipline of science. Development of archival personnel and scientific research over the last few decades, as well as their current state, was presented by Dariusz Magier in The curse of Bogdan Kroll. Researchers and scientific activities in Polish state archives in the light of archival literature from the 20th and 21st century. The final paper devoted to reflections on scientific aspects is the work by Krzysztof Skupieński Polish archival science versus documentary science and development of inter-, multi- and transdisciplinarity. The article is a discourse exploring the directions that Polish archival science might take in order to make broader forays into modern interdisciplinarity. The second theme, which was not only the subject of debate at the Congress of Historians in Lublin, but is the subject of current interest and discourse of the archival community, is the issue of audience for the archives. The following articles are devoted to this issue: Joanna Chojecka Open archives. On presence of state archives in public space in context of assumptions, implementation and results of State Archives Strategy 2010–2020 and Marlena Jabłońska Archives in space. People, places, activities. Introduction to presence of archives in public space. The first one is a summary of implementation of the public access principle by state archives in the passing decade 2010–2020; the second provides a broader reflection on contemporary presence of Polish archives, with particular emphasis on state archives, in public space. The summary of this discussion against a broader background of reflections on presence of archives in public space, seen as implementation of their functions or social roles, is presented in the final article of this section – paper by Agnieszka Rosa entitled Social roles of archives in contemporary archival discourse in Poland, as an addendum to the panel discussion “Archives in public space” during the 20th General Congress of Polish Historians. The “Studies and materials” section includes works of both archival and interdisciplinary nature. Archival science is represented by Barbara Berska, Wanda K. Roman and Janusz Łosowski contributions, thematically linked to the celebrations of restoration of Poland’s sovereignty, and resulting from many scientific conferences and events that accompanied these celebrations. Articles by Grzegorz Wrona, Radosław Gaziński and Karol Nabiałek are an important contribution to the development of archival science, codicology and knowledge about polonica of the modern era. There is also an interdisciplinary work in this section, by Bartosz Drzewiecki and Anna Pieczka, devoted to modern education of archivists.

The texts in the “Discussions and Reviews” and “Scientific Chronicle” sections refer to publications and current events that have taken place over the past 2–3 years. We try, as much as the publishing cycle allows, to provide information that is not outdated, to make sure it is relevant for the Reader. A justified departure from this principle has been made in the present volume, to include a review of a monograph by Wiesława Kwiatkowska Achievements of Polish archival science in scope of archival fonds processing methodology (Warsaw 2014), a work important for the archival methodology and not previously reviewed. We would like “Archeion” to become a keystone for the main research fields of modern archival science, understood as interdisciplinary science concerning modern archives. To this end, subsequent issues are to focus on the leading themes – matters of major importance for the development of archival science and archives. The leading theme of planned volume 121 is the subject of contemporary archival law in Poland. It covers theoretical and empirical premises for modernisation or reform of contemporary archival law in Poland, necessary changes in most important areas of archival activity, in particular the handling of documentation, providing access to archival materials, the structure and operating principles of the state archival network system and its subsystems, amendments to the Act on National Archival Resources and Archives of 1983 in the context of systemic transformation in Poland after 1989, as well as analyses and comparisons of contemporary archival law systems in Poland and in other countries. The prelude to this subject scope is the article by Marek Konstankiewicz, concluding the “Studies and materials” section, entitled Development of the legal basis for archival activity in Poland at the turn of the 20th and 21st century, in which the author outlines the most important areas for in-depth examination of archival law, emphasizing their interdisciplinarity and the need to use the expertise of archival science as well as methods used in legal sciences.

Please enjoy reading the volume thoroughly; we will also welcome your cooperation.

Editorial Team