FAQ

Materiały źródłowe do dziejów ekonomii samborskiej w zasobach Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie

Data publikacji: 28.02.2020

Archeion, 2019, 120, s. 254 - 282

https://doi.org/10.4467/26581264ARC.19.017.11826

Autorzy

Grzegorz Wrona
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Plac Marii Skłodowskiej-Curie 5, Lublin
https://orcid.org/0000-0001-6851-2799 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Materiały źródłowe do dziejów ekonomii samborskiej w zasobach Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie

Abstrakt

W artykule omówiono materiały źródłowe dotyczące ekonomii samborskiej przechowywane w zasobie Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie. Zgromadzone tam dokumenty archiwalne, różniące się pod względem objętości i treści, stanowią istotne źródło informacji na temat funkcjonowania i organizacji samborskich dóbr stołowych. Obejmują swym zakresem XVI–XVIII w., choć wyraźnie przeważają dokumenty z XVIII w. Wśród zachowanych rękopisów dominują akta sądowe będące wytworami działalności sądów zamkowych, komisarskich, radzieckich i żupnych. Stanowią one podstawę do analizy działania aparatu wymiaru sprawiedliwości, położenia mieszkańców miast i wsi ekonomicznych, ich problemów życia codziennego oraz różnorakich przyczyn konfliktów z dzierżawcami kluczy, posesorami wójtostw, przedstawicielami duchowieństwa i szlachty. Procedurę postępowania sądowego odzwierciedlają także licznie zachowane sprawozdania z zeznań świadków (tzw. interrogacje) i apelacje wnoszone do sądów asesorskich i referendarskich. Wśród przechowywanych jednostek archiwalnych należy wymienić również monarsze dekrety i przywileje na łany wójtowskie, wybranieckie, mielnicze, popowskie, protokoły z działalności komisji inwentarzowych oraz rękopisy odnoszące się do Samborskich organizacji cechowych i ludności żydowskiej. Kolekcję materiałów uzupełniają nieliczne fragmenty z inwentarzy krain ekonomicznych oraz – rzucające wiele światła na zagadnienie funkcjonowania żup solnych – dekrety sądów podżupkowskich, ekscerpty z inwentarzy żup i kontrakty dzierżawy nadsańskich składów solnych.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Źródła

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, 1/4/0 Metryka Koronna 1414–1839, seria 1/4/0/8 Lustracje, dz. XVIII, sygn. 1/4/0/8/L18 078–1/4/0/8/L18 081.

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie,1/8/0 Archiwum Kameralne 1700–1796, sygn.: 1/8/0/1/I/1, 1/8/0/1/I/3, 1/8/0/2/II/56, 1/8/0/2/II/61, 1/8/0/2/II/81, 1/8/0/2/118, 1/8/0/2/II/123, 1/8/0/2/II/133, 1/8/0/2/II/137, 1/8/0/2/II/150, 1/8/0/2/II/154, 1/8/0/2/II/173, 1/8/0/3/III/232.

Biblioteka Naukowa Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franki. Oddział rękopisów, sygn. 508/II, Manualia dekretów sądów viceadministratorskich ekonomii JMci Samborskiej (1730–1748); sygn. 509/III, Protocollon decretorum iudiciim viceadministratorialis samboriensis (1735–1737); sygn. 510/III, Prothocolum decretum judiciorum administratorialum Oeconomiae Samboriensis (1737–1743); sygn. 513/III, Protokoły Kommisyi Samborskiej 1696; sygn. 514/III, Winy wsi ekonomii samborskiej (1659–1665); sygn. 515/III, Winy wsi ekonomii samborskiej (1667–1670); sygn. 516/III, Commissia samborska... w Samborze limitatione dnia 19 VII zaczęta, a dnia 20 IX 1698 r. skończona; sygn. 524/III, Liber decretorum curiae regalis Samboriensis prolatorum (1746–1752); sygn. 525/III, Ekonomia samborska (1757–1763); sygn. 527/III, Dekreta spraw do Komisji J.K.Mci Samborskiej sądzących się (1760); sygn. 532/III, Copia manuału dekretów na kommissyi w Ekonomii Samborskiej 1743 ferowanych; sygn. 535/III, Rewizja praw, przywilejów miastom, wsiom służących [...] w Ekonomii Samborskiej znajdujących się (1766); sygn. 538/III, Summariusz prowentów w Ekonomii Samborskiej (1765–1766); sygn. 543/III, Liber actorum curiae regalis żuppae salensis. Prospere gubernante pro tunc... Antonio Makowski pincerne drohicensis żuppae noque salin 1770–1774; sygn. 544/III, Protocollon curiae J.R.M. żuppae salensis (1648–1656); sygn. 551/III, Akta żupy solskiej (Stara Sól) 1607–1617; sygn. 552/III, Akta żupy solskiej (Stara Sól) 1679–1686; sygn. 553/III, Akta żupy solskiej (Stara Sól) 1660–1687; sygn. 554/III, Akta żupy solskiej (Stara Sól) 1737–1738; sygn. 555/III, Ekonomia Samborska (1758–1771); sygn. 557/III, Ekonomia. Saliny (Stara Sól) 1626–1642; sygn. 558/III, Ekonomia. Saliny (Stara Sól) 1764–1771; rkps 565/III, Akta komisji J.K.Mci Skarbowej w Ekonomii Samborskiej (1760–1762); sygn. 568/III, Manualia dekretów sądów viceadministratoskich ekonomii samborskiej (1748–1757); sygn. 569/III, Reskrypta od Komisji Skarbowej […] do viceadministracji (1739–1757); sygn. 570/III, Prothocollon curiae J.R.M. żuppae salensis (Stara Sól) 1691–1704; sygn. 571/III, Ekonomia samborska. Saliny (1646–1661).

Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk, sygn. BK 01790, Różne rachunki ekonomiczne i solne (1716–1793).

Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie, sygn. 2518 IV, Ordynans do gen. [Jakuba Henryka] Flemminga komendanta regimentu królowej w sprawie udania się na leże zimowe do dóbr Ekonomii Samborskiej; sygn. 2559 IV, Deklaracya sołtysom wybranieckim Ekonomii Samborskiey; sygn. 2581, Akta i materiały publiczne i prywatne z lat 1663–1792.

Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, f. 856, Ekonomia samborska 1530–1833, op. 1, spr.: 4, 6, 8, 11–12, 14, 17, 19–20, 22–26, 28–29, 33, 35, 37–38, 40–46, 49–50, 54–55, 57–60, 62–64, 66–67, 70–71, 73–74, 76, 78–80, 85, 87–92, 94–99, 101, 103–106, 108, 110, 113–114, 116–122, 124–125, 127, 130–141, 143–151, 153, 155–159, 163–168, 170–171, 173, 175–176, 178–186, 188–189, 191–194, 196–197,199–200, 204–208, 213, 218–223, 225–227, 229, 231–233, 235, 237–238, 242–246, 251–256, 258–262, 264, 267, 270–271, 273–278, 280, 282–283, 285, 288–295, 297–299, 301, 303–309, 311–312, 315, 317, 319–323, 325–327, 329, 330–334, 336, 343–348, 350–353, 355, 358, 360, 364–366, 368–376, 378, 380–381, 384–385, 387–388, 398–400, 402, 406, 408–409, 413–416, 421, 423, 426–427, 430–432, 435, 441.

Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu, sygn. 1255/III, Lustracja i akta dotyczące ekonomii samborskiej z lat 1686–1687; sygn.11740/III, Archiwum Wodzickich z Kościelnik. Akta żup krakowskich i ruskich z XVII–XVIII wieku; sygn.1632/III, Extrakt inwentarza ekonomii JKMci Samborskiej przy odbieraniu na skarb JKMci P[ana] N[aszego] M[iłościwego] od jw. jey mci pani Eleonory grafowej Nostyczowej, generałowej Wojsk JKMci po uczynionych rewizyach in anno 1760 diebus Augusti spisany; sygn. 9547/III, Inwentarz ekonomij J.Kr.Mci Samborskiej. Podaiąc w sześcioletnią administracyą oraz dzierżawę Wielmożnemu Imć Panu Piotrowi Mikołajowi Baronowi de Gartenberg Sadogorskiemu [...] 1768; sygn. 9553/III, Rewizja z Inwentarzem Ekonomiey Samborskiey przez nas niżej mianowanych [...] Kommissarzów spisana [...] 1686; sygn. 9716/III, Akta dotyczące ekonomii samborskiej z lat 1772–1797, m.in. sprawozdania, akta dzierżawy przez Piotra Mikołaja Gartenberga Sadogórskiego oraz opis miejscowości.

Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe: t. 1, cz. 1: Rejestr poborowy ziemi przemyskiej z 1628 roku, wyd. Z. Budzyński, K. Przyboś, Przemyśl–Rzeszów 1997; t. 1, cz. 2: Rejestr poborowy ziemi przemyskiej z 1651 roku, wyd. Z. Budzyński, K. Przyboś, Przemyśl–Rzeszów 1997; t. 1, cz. 3: Rejestr poborowy ziemi przemyskiej z 1658 roku, wyd. Z. Budzyński, K. Przyboś, Przemyśl–Rzeszów 2000; t. 1, cz. 4: Rejestr pogłównego ziemi przemyskiej z 1674 roku, wyd. Z. Budzyński, K. Przyboś, Przemyśl–Rzeszów 2000.

Volumina Legum, Przedruk zbioru praw staraniem xx Pijarów w Warszawie, od roku 1732 do roku 1782, t. 2, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1859.

Bibliografia

Centralnyj derżawnyj istorycznyj archiw Ukrajiny, m. Lwiw. Putiwnyk, Lwiw–Kyjiw 2001.

Czemeryński K., O dobrach koronnych byłej Rzeczypospolitej Polskiej, Lwów 1870.

Danowska E., Przywileje królewskie Augusta III Sasa z terenu ekonomii samborskiej w zbiorach Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, „Limes. Studia i materiały z dziejów Europy Środkowo-Wschodniej” 2014, r. 4, s. 237–254.

Harasymczuk M., Dijalnistʹ koroliwśkoji komisiji w sambirśkij ekonomiji ta komisarśka knyha 1696 roku, „Wisnyk Lwiwśkoho Uniwersytetu. Serija knyhoznawstwo, bibliotekoznawstwo ta informacijni technołohiji” 2014, wyp. 9, s. 154–165.

Harasymczuk M., Funkcionuwannia sambirśkoji zamkowoji ta starosolśkoji żupnoji kancelarij na terytoriji sambirśkoji ekonomiji w XVII st., „Wisnyk Lwiwśkoho Uniwersytetu. Serija Istoryczna” 2015, wid. 51, s. 243–264.

Harasymczuk M., Posah, wino ta „wnesennia” u szlubnij praktyci meszkanciw sambirśkoji ekonomiji perszoji tretyny XVII stolittia (na pidstawi zapysiw do zamkowoji knyhy1614–1632 rr.), „Ukrajinśkyj istorycznyj żurnal” 2016, nr 6, s. 39–47.

Harasymczuk M., Zamkowi knyhy sambirśkoji ekonomiji perszoji połowyny XVII stolittia jak dżereło do szlachetśkoji j selanśkoji heneałohiji, „Heneałohiczni Zapysky Ukrajinśkoho Heraldycznoho Towarystwa” 2014, wid. 12, s. 17–26.

Inkin W., Archiw Sambirśkoji ekonomiji, „Zapysky Naukowoho towarystwa imeni Szewczenka: Praci Komisiji specialnych (dopomiżnych) istorycznych dyscyplin” 1996, t. 331, s. 109–146.

Inkin W., Rozwytok feodalnoji renty w sambirśkij ekonomiji u druhij połowyni XVI na początku XVII stolittia, „Wisnyk Lwiwśkoho uniwersytetu. Serija istoryczna” 1967, wyp. 4, s. 79–91.

Inkin W., Silśke suspilstwo Hałyćkoho Prykarpattia u XVI–XVIII stolittiach: istoryczni narysy, red. M. Krykuna, Lwiw 2004.

Jawor G., Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000.

Kuczera A., Samborszczyna. Ilustrowana monografia miasta Sambora i ekonomji samborskiej, t. 1, Sambor 1935, t. 2, Sambor 1937.

Leśniak F., Wielkorządcy krakowscy w XVI–XVIII wiekuGospodarze zamku wawelskiego i majątku wielkorządowego, Kraków 1996.

Leśniak F., Zarys problematyki dóbr stołu królewskiego w Koronie i na Litwie (koniec XVI–XVIII wieku), „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie”, Prace Historyczne 1999, t. 20, z. 203, s. 29–44.

Motylewicz J., Miasta ziemi przemyskiej i sanockiej w drugiej połowie XVII i XVIII wieku, Przemyśl–Rzeszów 1993.

Osuchowski W., Gospodarka solna na Rusi Halickiej od XVI do XVIII wieku, Lwów 1930.

Rutkowski J., Podział dochodów w żupach ruskich za Zygmunta Augusta, Poznań 1927.

Rutkowski J., Z dziejów żup ruskich za Zygmunta Augusta, Lwów 1925.

Rybarski R., Kredyt i lichwa w ekonomii samborskiej w XVIII wieku, Lwów 1936.

Smutok I., Administratory sambirśkoji ekonomiji (kineć XVI–XVIII st.), „Drohobyćkyj krajeznawczyj zbirnyk” 2000, wyp. 4, s. 351–382.

Smutok I., Archiw sambirśkoji ekonomiji jak dżereło do istoriji mist i sił Prykarpattia, „Studiji z istoriji archiwnoji sprawy ta dokumentoznawstwa” 2003, nr 10, s. 137–139.

Smutok I., Orhanizacija uprawlinnia sambirśkoji ekonomiji w XVI–XVIII st. (charakterystyka dokumentalnych materialiw), „Drohobyćkyj krajeznawczyj zbirnyk” 1998, wyp. 3, s. 276–286.

Stańczak E., Kamera saska za czasów Augusta III, Warszawa 1973.

Straty archiwów i bibliotek warszawskich w zakresie rękopiśmienniczych źródeł historycznych, t. 1, red. A. Stebelski, Warszawa 1957.

Wrona G., Aktywność handlowa Żydów z ekonomii samborskiej w XVIII wieku, [w:] Studia z dziejów Europy Środkowo-Wschodniej, red. W. Bondyra, D. Kupisz, J. Ternes, L. Wierzbicki, Lublin 2018, s. 653–664.

Wrona G., Problematyka żup solnych w kontraktach skarbowych na dobra ekonomii Samborskiej z drugiej połowy XVII i XVIII wieku, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2019, t. 16/2, s. 219–237.

Wrona G., Rewizja komisji skarbowej w ekonomii samborskiej w 1698 roku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2018, t. 79, s. 7–37.

Informacje

Informacje: Archeion, 2019, 120, s. 254 - 282

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:
Materiały źródłowe do dziejów ekonomii samborskiej w zasobach Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie
Angielski:
Historical source materials for the History of Sambor crown estate in the Central State Historical Archives of Ukraine in Lviv

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-6851-2799

Grzegorz Wrona
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Plac Marii Skłodowskiej-Curie 5, Lublin
https://orcid.org/0000-0001-6851-2799 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Plac Marii Skłodowskiej-Curie 5, Lublin

Publikacja: 28.02.2020

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Grzegorz Wrona (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski