Materiały jednostek wojewódzkiej administracji wyznaniowej w Archiwum Państwowym w Szczecinie jako źródło do dziejów stosunków państwo-Kościół rzymskokatolicki w latach 1945–1989
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 2020
Archeion, 2020, 121, s. 306 - 326
https://doi.org/10.4467/26581264ARC.20.011.12968Autorzy
Celem artykułu jest analiza materiałów archiwalnych wytworzonych przez jednostki administracji wojewódzkiej odpowiedzialne za sprawy wyznaniowe, znajdujących się w zasobie Archiwum Państwowego w Szczecinie, jako źródła do dziejów stosunków państwo-Kościół rzymskokatolicki w latach 1945–1989. Określono grupę podmiotów realizujących zadania z zakresu polityki wyznaniowej na poziomie centralnym i wojewódzkim, ze szczególnym uwzględnieniem administracji. Przeanalizowano zawartość zespołów archiwalnych, w składzie których znajdują się materiały wytworzone przez jednostki organizacyjne odpowiedzialne za zagadnienia wyznaniowe. Dla rozwiązania problemu badawczego zastosowano metody: historyczną, instytucjonalno-prawną, systemową i case study. Akta jednostek wojewódzkiej administracji wyznaniowej odnajdziemy w szczecińskim archiwum w zespołach: Urząd Wojewódzki Szczeciński, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie, Urząd Wojewódzki w Szczecinie. Materiały z wymienionych zespołów pozwalają na odtworzenie różnych aspektów wyznaniowej polityki państwa: utrudniania pracy duszpasterskiej oraz katechizacji dzieci i młodzieży, ograniczania kościelnego stanu posiadania, dokonywania prób rozłamu wśród duchowieństwa. Dokumentacja zawiera ponadto istotne informacje o postawach społeczno-politycznych księży.
Archiwum Akt Nowych, 2/190/0 Ministerstwo Ziem Odzyskanych [1921, 1925, 1940–1944] 1945–1949 [1970], sygn. 156, Statut organizacyjny UWS ze zmianami z 29 VIII 1947.
Archiwum Państwowe w Szczecinie, 65/317/0 Urząd Wojewódzki Szczeciński [1933] 1945–1950 [1955].
Archiwum Państwowe w Szczecinie, 65/356/0 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie [1945] 1950–1973 [1990].
Archiwum Państwowe w Szczecinie, 65/985/0 Urząd Wojewódzki w Szczecinie [1948] 1973–1998.
Archiwum Państwowe w Szczecinie, Wstęp do inwentarza zespołu 65/356 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie [1945] 1950–1973 [1990].
Archiwum Państwowe w Szczecinie, Wstęp do inwentarza zespołu 65/317 Urząd Wojewódzki Szczeciński [1933] 1945–1950 [1955].
Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (Dz.U. 1950, nr 14, poz. 130).
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1950 r. o zmianie naczelnych władz państwowych w zakresie gospodarki komunalnej i administracji publicznej (Dz.U. 1950, nr 19, poz. 56).
Ustawa z dnia 22 listopada 1973 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. 1973, nr 47, poz. 275).
Ustawa z dnia 23 listopada 1989 r. zmieniająca ustawę o zmianach w organizacji i zakresie działania niektórych naczelnych i centralnych organów administracji państwowej (Dz.U. 1989, nr 64, poz. 387).
Cichocka M., Kościół rzymskokatolicki w procesach integracyjnych na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1956, Szczecin 2019.
Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce 1945–1989, Kraków 2006.
Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 1: 1945–1956, red. M. Siedziako, Z. Stanuch i ks. G. Wejman, Szczecin 2016.
Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 2: 1956–1972, red. M. Siedziako, Z. Stanuch i ks. G. Wejman, Szczecin 2017.
Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 3: 1972–1978, red. M. Siedziako, Z. Stanuch i ks. G. Wejman, Szczecin 2018.
Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 4: 1979–1989/1990, red. M. Siedziako, Z. Stanuch i ks. G. Wejman, Szczecin 2019.
Kościół rzymskokatolicki na Pomorzu Zachodnim i Ziemi Lubuskiej 1945–2005, red. G. Wejman, Szczecin 2005.
Kowalczyk K., W walce o rząd dusz. Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1956, Szczecin 2003.
Kozłowski K., Między racją stanu a stalinizmem. Pierwsze dziesięć lat władzy politycznej na Pomorzu Zachodnim, Warszawa 2010.
Kozłowski K., Pomorze Zachodnie w latach 1945–2010. Społeczeństwo, władza gospodarka, kultura, t. 1–2, Szczecin 2012.
Krawczyk M., Działalność Urzędu do Spraw Wyznań w zakresie tworzenia i obsady stanowisk kościelnych, „Zeszyty Naukowe UPH w Siedlcach. Seria: Administracja i Zarządzanie” 2013, z. 16, s. 143–167.
Masalski R., Dzieje diecezji szczecińsko-kamieńskiej 1972–1992, Szczecin 2016.
Misztal H., Mezglewski A., Zakres kompetencji, styl działania i cele Urzędu do Spraw Wyznań, [w:] Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej. Materiały II Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 26–28 października 2004), red. A. Mezglewski, P. Stanisz, M. Ordan. Lublin 2005, s. 33–70.
Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim w latach 1945– 1956, red. T. Ceynowa, P. Knap, Szczecin 2010.
Śmierzchalski-Wachocz D., Duchowieństwo rzymskokatolickie na Pomorzu Zachodnim, Środkowym i Ziemi Lubuskiej w świetle dokumentów władz państwowych z lat 1945–1989, t. 1, Zielona Góra 2014.
Stanuch Z., Nauczanie religii w punktach katechetycznych województwa szczecińskiego w świetle materiałów archiwalnych Archiwum Państwowego w Szczecinie (1961–1970), „Przegląd Zachodniopomorski” 2007, nr 3, s. 51–67.
Stanuch Z., Nauczanie religii w szkołach województwa szczecińskiego w świetle materiałów archiwalnych Archiwum Państwowego w Szczecinie (1956–1961), „Przegląd Zachodniopomorski” 2005, nr 4, s. 111–127.
Stanuch Z., Referat/Wydział do Spraw Wyznań PWRN w Szczecinie w latach 1950–1973, [w:] Urząd do Spraw Wyznań – struktury, działalność, ludzie, t. 1: Struktury wojewódzkie i wybrane aspekty działalności, red. R. Łatka, Warszawa 2020, s. 89–107.
Stanuch Z., Walka o religię. Katechizacja szkolna i pozaszkolna na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1961, Szczecin 2014.
Wejman G., Organizacja Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i Ziemi Lubuskiej w latach 1945–1972, Szczecin 2009.
Włodkowski R., Powstanie i organizacja referatów do spraw wyznań w prezydiach rad narodowych województwa szczecińskiego w latach 1950–1959, [w:] Społeczeństwo. Państwo. Kościół 1945–2000, red. A. Kawecki, K. Kowalczyk, A. Kubaj, Szczecin 2000, s. 82–87.
Zieliński Z., Kościół w Polsce 1945–2002, Radom 2003.
Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944–1989), Warszawa 2003.
Informacje: Archeion, 2020, 121, s. 306 - 326
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Materials of the regional religious administration units in the Szczecin State Archives as a source on the history of the relations between the state and the Roman Catolic Church between 1945 and 1989
Archiwum Państwowe w Szczecinie, ul. Świętego Wojciecha 13, 70-410 Szczecin
Uniwersytet Szczeciński
Polska
Publikacja: 2020
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski