Archiwalia Państwowego Banku Rolnego jako źródło do badań nad historią gospodarczą polskiej wsi i rolnictwa w I poł. XX w.
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEArchiwalia Państwowego Banku Rolnego jako źródło do badań nad historią gospodarczą polskiej wsi i rolnictwa w I poł. XX w.
Data publikacji: 2020
Archeion, 2020, 121, s. 271 - 305
https://doi.org/10.4467/26581264ARC.20.010.12967Autorzy
Archiwalia Państwowego Banku Rolnego jako źródło do badań nad historią gospodarczą polskiej wsi i rolnictwa w I poł. XX w.
Dorobek historyków na temat polskiej wsi i rolnictwa polskiego w pierwszej poł. XX w. jest stosunkowo obszerny. Większość opracowań problematyki rolniczej dotyczy przede wszystkim okresu powojennego, w mniejszym stopniu dwudziestolecia międzywojennego, a w znikomym okupacji niemieckiej. Podobnie przedstawia się sytuacja w odniesieniu do publikacji odnoszących się do poszczególnych działów rolnictwa i środków produkcji. Niestety cechą wspólną tych publikacji jest brak wykorzystania materiałów związanych z bankowością rolniczą. Celem artykułu jest zachęcenie osób zajmujących się – lub zamierzających się zajmować – historią gospodarczą polskiej wsi i rolnictwa polskiego w pierwszej poł. XX w. do zainteresowania się dokumentacją Państwowego Banku Rolnego (1919–1949) znajdującą się zasobach archiwów państwowych. Z analizy publikacji dotyczących Państwowego Banku Rolnego (dalej: PBR) oraz materiałów archiwalnych związanych z jego działalnością, które znajdują się w archiwach państwowych wynika, że: 1. PBR odegrał kluczową rolę w realizacji polityki rolnej władz państwowych oraz miał istotne znaczenie dla rozwoju rolnictwa i wsi; 2. spuścizna po PBR znajdująca się w archiwach państwowych jest wyjątkowo obszerna (kilkadziesiąt tys. jednostek archiwalnych) i charakteryzuje się bardzo szerokim spektrum poruszanych kwestii dotyczących zarówno bankowości, jak i również rozwoju rolnictwa i sytuacji wsi w pierwszej poł. XX w.; 3. bogata dokumentacja kredytowa PBR zgromadzona w archiwach państwowych stwarza szerokie możliwości wykorzystania przez badaczy zajmujących się historią gospodarczą polskiej wsi i polskiego rolnictwa, gdyż dostarcza wiele istotnych informacji na temat sytuacji rolnictwa i położenia rolników w latach 1919–1949.
Archiwum Akt Nowych, 2/234/0 Państwowy Bank Rolny w Warszawie. Instytucja Centralna 1919–1950 [1951–1953].
Archiwum Narodowe w Krakowie, 29/620/0 Państwowy Bank Rolny Oddział w Krakowie [1900] 1927–1951.
Archiwum Państwowe w Białymstoku, 4/383/0 Państwowy Bank Rolny Oddział w Białymstoku [1914] 1925–1939, 1946–1949 [1951].
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, 6/838/0 Państwowy Bank Rolny Oddział w Grudziądzu w [1851] 1925–1939 [1961].
Archiwum Państwowe w Gdańsku Oddział w Gdyni, 93/15/0 Państwowy Bank Rolny Oddział w Gdyni [1873–] 1918–1953.
Archiwum Państwowe w Lublinie, 35/645/0 Państwowy Bank Rolny Oddział w Lublinie [1884–1927] 1928–1951.
Archiwum Państwowe w Katowicach, 12/448/0 Bank Rolny Odział Wojewódzki w Katowicach 1927–1975.
Archiwum Państwowe w Kielcach, 21/390/0 Państwowy Bank Rolny Oddział w Kielcach 1925–1975.
Archiwum Państwowe w Poznaniu, 53/735/0 Państwowy Bank Rolny Oddział w Poznaniu [1894–1926] 1927–1955.
Archiwum Państwowe w Warszawie, 72/2085/0 Państwowy Bank Rolny Oddział Główny w Warszawie [1865] 1919–1948
Dekret Naczelnika Państwa z 5 lutego 1919 r. w przedmiocie statutu Polskiego Państwowego Banku Rolnego (Dziennik Praw Państwa Polskiego 1919, nr 12, poz. 134).
Regulamin dotyczący udzielania przez Państwowy Bank Rolny pożyczek na przemysł mleczarski, „Rolnictwo” 1930, t. 3, s. 572–574.
Regulamin dotyczący udzielania przez Państwowy Bank Rolny pożyczek na zakup materiału hodowlanego (za wyjątkiem koni) oraz na niektóre cele z hodowlą związane, „Rolnictwo” 1930, r. 2, t. 3, s. 569–571.
Regulamin w przedmiocie udzielania przez Państwowy Bank Rolny pożyczek pod zastaw produktów rolnych, „Rolnictwo” 1928, t. 1, s. 551–554.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego do dnia 1-go stycznia 1922 roku, Warszawa 1925.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1923, Warszawa 1925.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1924, Warszawa 1925.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1925, Warszawa 1926.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1926, Warszawa 1927.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1927, Warszawa 1928.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1928, Warszawa 1929.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1929, Warszawa 1930.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1930, Warszawa 1931.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1931, Warszawa 1932.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1932, Warszawa 1933.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1933, Warszawa 1934.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1934, Warszawa 1935.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1936, Warszawa 1937.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1937, Warszawa 1938.
Sprawozdanie z działalności Państwowego Banku Rolnego za rok 1938, Warszawa 1939.
Ustawa z dnia 30 lipca 1925 r. o Zakładach Kórnickich (Dz.U. 1925, nr 86, poz. 592).
Adamowski Z., Lewandowski J., Rolnictwo polskie w dwudziestopięcioleciu, Warszawa 1970.
Basta J., Od reformy rolnej do kolektywizacji. Problemy społeczno-gospodarcze wsi polskiej (1944–1956), [w:] Chłopi – Naród – Kultura, t. 5: Chłopi a państwo, red. W. Bonusiak, Rzeszów 1997, s. 110–126.
Bodalski M., Państwowy Fundusz Ziemi i jego zagospodarowanie, Warszawa 1966.
Cz.St., Nowa emisja długoterminowych listów zastawnych Państwowego Banku Rolnego, „Rolnictwo” 1933, r. 5, t. 4, s. 220–222.
Dąbrowska S., Próba bilansu nawozowego, „Gospodarka Planowa” 1948, nr 7–8, s. 257–262. Klocek F., Bilans 15-lecia Polski Ludowej w produkcji zwierzęcej, „Przegląd Hodowlany” 1959, nr 7, s. 3–8.
Dembiński F., Rozwój uprawy roślin oleistych w XX-leciu 1944–1964, „Nowe Rolnictwo” 1964, nr 12, s. 42–44.
Długoterminowe pożyczki Państwowego Banku Rolnego, „Rolnik Ekonomista” 1926, t. 1, s. 593–596.
Działalność handlowa Państwowego Banku Rolnego, „Rolnik Ekonomista” 1926, t. 1, s. 707.
Farkowski C., Rozwój spółdzielczości wiejskiej, kółek rolniczych i prostych form kooperacji w rolnictwie polskim, [w:] Rolnictwo w trzydziestoleciu Polski Ludowej, Warszawa 1974, s. 329– 354.
Gajewski J., Polityka rolna w okresie gospodarki nakazowo-rozdzielczej, [w:] Polska polityka rolna 1944–1994: wybrane zagadnienia, red. B. Kożuch, Białystok 1994, s. 27–54.
Hemmerling Z., Łuczak C., Markiewicz A., Życie społeczno-polityczne i gospodarcze wsi w Polsce Ludowej, Warszawa 1978.
Janta-Połczyński J., Zasady polskiej polityki rolnej w roku gospodarczym 1931/32, „Rolnictwo” 1931, r. 3, t. 3, s. 379–393.
Jarecka-Kimlowska S., Polityka spółdzielcza na wsi polskiej w latach 1944–1970 (przyczynek do genezy polityki spółdzielczej w rolnictwie), Warszawa 1978.
J.R., Akcja kredytowa Ministerstwa Reform Rolnych przy scalaniu gruntów oraz parcelacji nieruchomości ziemskich w okresie 1929/30, „Rolnictwo” 1930, r. 2, t. 3, s. 559–561.
J.Ż., Przejęcie na rzecz Skarbu Państwa niektórych wierzytelności Państwowego Banku Rolnego oraz częściowe umorzenie tych wierzytelności, „Rolnictwo” 1936, r. 8, t. 3, s. 141–142.
Kasiński K., Gospodarcze momenty zagadnienia reformy rolnej, „Ekonomista Polski” 1943, nr 6, s. 46–63.
K.G., Państwowy Bank Rolny, „Przegląd Gospodarczy. Spis rzeczy za II półrocze 1926” 1926, z. 20, s. 980–984.
Kłusek M., Likwidacja wierzytelności instytucji kredytowych z byłego zaboru rosyjskiego przez Państwowy Bank Rolny w Polsce międzywojennej, „Klio” 2011, nr 19, s. 109–124.
Kłusek M., Państwowy Bank Rolny (1919–1949), [w:] BGŻ BNP Paribas: 100 lat bankowości w Polsce. BGŻ BNP Paribas: 100 Years of Banking in Poland, red. M. Kłusek, G. Lassus, Warszawa–Paryż 2016, s. 97–116.
Kłusek M., Dokumenty do dziejów Państwowego Banku Rolnego, t. 1: 1938–1944, Łódź 2009.
Kłusek M., Dokumenty do dziejów Państwowego Banku Rolnego, t. 2: Sprawozdania Państwowego Banku Rolnego za lata 1945–1948, Kraków 2013.
Kłusek M., Dokumenty do dziejów Państwowego Banku Rolnego, t. 3: Sprawozdania miesięczne Państwowego Banku Rolnego za rok 1947, Kraków 2014.
Kłusek M., Działalność katowickiego oddziału Państwowego Banku Rolnego w latach 1939–1949, [w:] Pieniądz i banki na Śląsku. Studia nad dziejami Pieniądza i Bankowości w Polsce, t. 2, red. W. Garbaczewski, R. Macyra, Poznań 2012, s. 363–377.
Kłusek M., Działalność krakowskiego Oddziału Państwowego Banku Rolnego w pierwszych latach okupacji niemieckiej, „Krakowskie Studia Małopolskie” 2008, nr 12, s. 243–262.
Kłusek M., Działalność Państwowego Banku Rolnego w Generalnej Guberni, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym” 2013, nr 15, s. 227–238.
Kłusek M., Działalność parcelacyjna Państwowego Banku Rolnego w Polsce międzywojennej w latach 1924–1929, „Journal of Agribusiness and Rural Development” 2009, nr 4, s. 95–105.
Kłusek M., Konwersja zadłużenia rolniczego jako element walki państwa z kryzysem w rolnictwie w Polsce międzywojennej, „Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu” 2009, t. 11, z. 2, s. 104–109.
Kłusek M., Kredyt długoterminowy Państwowego Banku Rolnego w listach zastawnych i obligacjach melioracyjnych w Polsce międzywojennej, „Klio” 2010, nr 14, s. 109–145.
Kłusek M., Kredyt krótkoterminowy Państwowego Banku Rolnego w Polsce międzywojennej, „Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu” 2008, t. 10, z. 1, s. 170–176.
Kłusek M., Państwowy Bank Rolny w latach 1919–1949. Studium historyczno-prawne, Warszawa 2013.
Kłusek M., Problem legalności działań Państwowego Banku Rolnego Generalnej Guberni na przykładzie transakcji sprzedaży obszaru leśnego Laski-Borków z dóbr wilanowskich w 1940 r., „Krakowskie Studia Małopolskie” 2011, nr 16, s. 107–133.
Kłusek M., Sprawozdanie Ekonomiczne Oddziału krakowskiego Państwowego Banku Rolnego za rok 1945, „Krakowskie Studia Małopolskie” 2008, nr 12, s. 371–384.
Kłusek M., Stan rolnictwa polskiego latem 1946 roku według Sprawozdania Państwowego Banku Rolnego, „Krakowskie Studia Małopolskie” 2009, nr 13, s. 293–323.
Kłusek M., Stan rolnictwa polskiego wkrótce po zakończeniu II wojny światowej według sprawozdania z działalności Państwowego Banku Rolnego od dnia 1 czerwca do dnia 1 września 1945 roku, „Krakowskie Studia Małopolskie” 2010, nr 14, s. 317–346.
Kłusek M., Uruchomienie kredytu warantowo-lombardowego rolniczego w Polsce międzywojennej, „Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu” 2007, t. 9, z. 4, s. 86–91.
Kostrowiecka I., Rozwój rolnictwa w latach 1947–1955, [w:] Gospodarka Polski Ludowej 1944– 1955, cz. 1, red. J. Kaliński, Z. Landau, Warszawa 1974, s. 276–277.
Kościk E., Kusiak F., Osadnictwo wiejskie na ziemiach zachodnich i północnych, [w:] Gospodarcze i społeczne skutki wojny i okupacji dla Polski oraz drogi ich przezwyciężenia, red. W. Długoborski, Wrocław 1989, s. 269–282.
Kredyt nawozowy w Państwowym Banku Rolnym, „Rolnik Ekonomista” 1927, t. 2, s. 126–127.
Kredyt Państwowego Banku Rolnego na nawozy sztuczne, „Rolnik Ekonomista” 1926, t. 1, s. 157.
Kredyt PBR na popieranie rozwoju mleczarstwa, „Rolnik Ekonomista” 1928, t. 5, s. 231.
Ludkiewicz S., Państwowy Bank Rolny i jego działalność, [w:] Na froncie gospodarczym. W dziesiątą rocznicę odzyskania Niepodległości 1918. 11 XI 1928, Warszawa 1928, s. 95–107.
Madajczyk C., Sprawa reformy rolnej w Polsce 1939–1944. Programy – Taktyka, Warszawa 1961.
Mańkowski Z., Z problemów polityki rolnej okupanta w Generalnym Gubernatorstwie w 1939– 1945, [w:] Spółdzielczość polska podczas II wojny światowej, red. C. Szczepańczyk, H. Trocka, Gdańsk–Słupsk–Szczecin 1982, s. 21–33.
Markowski S., Rozwój produkcji rolnej w Polsce, „Ekonomista” 1955, nr 1, s. 3–39.
Marszałkowicz T., Tendencja rozwojowa i wahania plonów głównych ziemiopłodów w latach 1947–1962, „Zagadnienia Ekonomiki Rolnej” 1967, nr 3, s. 93–109.
Michna W., Szynkarczuk A., Rolnictwo w Polsce Ludowej, Warszawa 1964.
Mieszczankowski M., Rolnictwo II Rzeczypospolitej, Warszawa 1983.
Morawski W., Od marki do złotego, Warszawa 2008, s. 79.
Nowacki T., Państwowy Bank Rolny i jego działalność, „Gazeta Bankowa” 1930, r. 10, nr 1, s. 259–263.
Nowak M., Państwowy Bank Rolny w II Rzeczypospolitej, Kraków 1988.
Nowicki J., Zbiory ziemiopłodów i pogłowie inwentarza żywego w Polsce powojennej, „Spółdzielczy Przegląd Naukowy” 1948, nr 1–2, s. 247–254.
Pająk J., Rozwój produkcji zwierzęcej w Polsce w latach 1921–1955, „Przegląd Hodowlany” 1957, nr 9, s. 8–16.
Polska polityka rolna 1944–1994: wybrane zagadnienia, red. B. Kożuch, Białystok 1994.
Rajca C., Sposoby ściągania kontyngentów z gospodarstw rolnych w Generalnym Gubernatorstwie, [w:] Spółdzielczość polska podczas II wojny światowej, red. C. Szczepańczyk, H. Trocka, Gdańsk–Słupsk–Szczecin 1982, s. 34–42.
Riedel S., Działalność Państwowego Banku Rolnego w pierwszych latach okupacji hitlerowskiej, „Najnowsze Dzieje Polski. Materiały i studia z okresu II wojny światowej” 1959, t. 3, s. 81–95.
Rolnictwo w trzydziestoleciu Polski Ludowej, red. F. Kolbusz, Warszawa 1974.
Rudowski J., Rolnictwo w polityce gospodarczej, [w:] Pięć lat na froncie gospodarczym 1926– 1931, t. 1, red. S. Starzyński, Warszawa 1931, s. 118–135.
Rudziński E., Kłapkowski T., Spółdzielczość rolnicza, [w:] Pięć lat na froncie gospodarczym 1926–1931, t. 1, red. S. Starzyński, Warszawa 1931, s. 189–205.
S.S., Działalność Państwowego Banku Rolnego na tle kryzysu w rolnictwie, „Polska Gospodarcza. Tygodnik” 1933, z. 23, s. 714–716.
Skodlarski J., Franciszek Stefczyk (1861–1924). Pionier spółdzielczości kredytowej w Polsce, Łódź 2010.
Szczepańczyk C., Polityka okupanta wobec spółdzielczości wiejskiej w Generalnej Guberni 1939– 1944, Warszawa 1978.
W.D., Akcja nawozowa Państwowego Banku Rolnego, „Rolnictwo” 1929, r. 2, t. 1, s. 376–379.
Wrona J., Postawy Polaków wobec rzeczywistości społecznej i politycznej po II wojnie światowej, [w:] Druga wojna światowa: osądy, bilanse, refleksje, red. Z. Mańskowski, Lublin 1996;
Wyka K., Gospodarka wyłączona, „Twórczość” 1945, nr 1.
Z.M., Działalność Państwowego Banku Rolnego w 1933 r., „Rolnictwo” 1934, r. 6, t. 3, s. 423– 426.
Żabko-Potopowicz A., Ogólne warunki rozwoju rolnictwa w Polsce, Łódź 1949.
Żabko-Potopowicz A., Produkcja rolnicza i potrzeby spożywcze Polski, Łódź 1949.
Informacje: Archeion, 2020, 121, s. 271 - 305
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Archiwalia Państwowego Banku Rolnego jako źródło do badań nad historią gospodarczą polskiej wsi i rolnictwa w I poł. XX w.
Archival materials of the Polish Agricultural Bank as a source for research on the economic history of the Polish countryside and agriculture in the first half of the 20th c.
Uniwersytet Łódzki, Polska, ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź
Publikacja: 2020
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1200
Liczba pobrań: 2489