Tomasz Konopka

Celem niniejszej pracy było zbadanie, w jakich rzekach i obiektach wodnych występuje zjawisko uszkodzenia zwłok spowodowane przez kiełże, czy ma ono związek z czasem przebywania ciała w wodzie oraz zdefiniowanie wspólnych cech tego typu ubytków. Ponadto oceniono częstość jego występowania, biorąc pod uwagę temperaturę powietrza oraz porę roku.

Materiał i metody: Przeanalizowano protokoły sekcji zwłok z Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie w latach 2015-2024. Wybrano 285 przypadków ofiar utonięć. Zweryfikowano występowanie obrażeń i ich rodzaj na podstawie dokumentacji oraz zdjęć sekcyjnych. W Zakładzie Medycyny Sądowej wykonano badania histopatologiczne w celu potwierdzenia obecności białek ludzkich w układzie pokarmowym skorupiaków.

Wyniki i wnioski: Wspólną cechą wszystkich przypadków było punktowe przerwanie ciągłości naskórka. W 5 z 285 przypadków stwierdzono obecność małych skorupiaków, a także ubytki naskórka na odsłoniętych częściach ciała. Podobne uszkodzenia, lecz bez występowania osobników kiełży były obecne na 25 ciałach. Nie stwierdzono typowych dla D. haemobaphes uszkodzeń na zwłokach w stanie zaawansowanego rozkładu. Zjawisko żerowania kiełży na zwłokach obserwowane było niemalże wyłącznie przy dodatniej temperaturze powietrza, z nasileniem w okresie wiosenno-letnim. Charakterystyczne punktowe ubytki naskórka na zwłokach wydobytych z wody są wynikiem żerowania kiełży, w tym D. haemobaphes. Takie uszkodzenia występowały tylko wtedy, gdy czas od śmierci ofiary wskutek utonięcia do jej wydobycia z wody był krótki. Największa liczba przypadków ofiar utonięć ze śladami żerowania kiełża została znaleziona w rzece Wiśle.

Cel pracy: Analiza przypadków samospaleń oraz rozmieszczenia powstałych oparzeń i ich stopnia.

Materiał i metody: Do badania włączono 16 przypadków z Zakładu Medycyny Sądowej Collegium Medicum w Krakowie z lat 2000-2022, w których przyczyną śmierci było samospalenie. Po dokonaniu analizy zdjęć i protokołów sekcyjnych wykonano rysunki przedstawiające dokładne rozmieszczenie i charakter obrażeń, ustalono przybliżony procent zajętej powierzchni ciała, częstość zajęcia poszczególnych obszarów ciała, występowanie wcześniejszych chorób i zaburzeń psychicznych, w tym poprzednie próby samobójcze.

Wyniki: Mężczyźni stanowili 81% ofiar. Wśród analizowanych przypadków dominują dwie grupy wiekowe - osoby w okolicach 20. roku życia oraz między 50. a 60. rokiem życia. 44% zmarłych miało poparzenia na powierzchni przekraczającej 80% całkowitej powierzchni ciała. Najczęściej zajętymi obszarami ciała były kończyny, klatka piersiowa oraz głowa i szyja. Oparzenia IV stopnia najczęściej pojawiały się w rejonie głowy i szyi, III na kończynach górnych i dolnych, oparzenia II stopnia na klatce piersiowej, zaś I na kończynach dolnych. W żadnym przypadku nie doszło do oparzenia IV stopnia pośladków. 38% badanych miało historię nadużywania substancji psychoaktywnych, 56% historię chorób psychicznych. 31% ofiar w przeszłości podejmowało próby samobójcze.

Wnioski: Rozmieszczenie oparzeń w przypadkach samospaleń jest niejednorodne. Najczęściej zajętym obszarem była głowa, szyja, klatka piersiowa oraz kończyny, co spowodowane jest najprawdopodobniej oblewaniem się substancją łatwopalną przez ofiary od czubka głowy poprzez klatkę piersiową. We wszystkich przypadkach bezpośrednią przyczyną zgonu była choroba oparzeniowa, niezależnie od wielkości powierzchni ciała, jaką zajmowały oparzenia. Większość ofiar samospaleń ma historię chorób psychicznych, nadużywania substancji psychoaktywnych bądź wcześniejszych prób samobójczych.

Cel pracy: Analiza wyboru metody samobójstwa w zależności od płci i wieku zmarłego.

Materiał i metody: Prezentowane badanie oparte zostało o analizę retrospektywną protokołów sekcyjnych z lat 2001-2010 znajdujących się w Katedrze Medycyny Sądowej Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie. Podstawą przeprowadzonej pracy badawczej było zgromadzenie oraz szerokie przeanalizowanie przypadków zgonów samobójczych. Następnie przeprowadzono analizę preferencji wyboru metody samobójstwa z uwzględnieniem wieku i płci denata. W ramach przeprowadzonej analizy statystycznej jako narzędzie analizy zastosowano regresję logistyczną w programie Excel’s XLSTAT.

Wyniki: Zgromadzono 2073 przypadki samobójstw z omawianego okresu czasu. Przeważającą metodą samobójstwa było powieszenie (1524 przypadków, 1329 mężczyzn oraz 195 kobiet), następnym pod względem częstości sposobem był skok z dachu lub okna wysokiego piętra budynku (skok z wysokości; 171 przypadków, 100 mężczyzn, 71 kobiet). Wykazano istotną statystycznie korelacje metody samobójstwa z płcią dla: powieszenia [iloraz szans (Odds ratio - OR) mężczyzn (M) w stosunku do kobiet (K) = 3.4; przedział ufności (CI) = 2.7-4.3; p0,001]; utonięcia [OR: K/M =4.1; CI = 2.6-6.4; p0.001]; skoku z wysokości [OR: K/M=4.1; CI=2.9-5.7; p0.001] oraz zatrucia [OR: K/M=3.2; CI =2.1-4.9]. Samobójstwa w użyciem broni palnej występowały wyłącznie u mężczyzn (40 przypadków). Wiek denatów korelował z metodą popełnienia samobójstwa poprzez skok z wysokości [0R=0.98; CI=0.97-0.99; p0.001] oraz kolizję z pociągiem [OR=0,98; CI=0,96-0,99; p0,001].

Wnioski: Badanie wykazało, że zarówno wiek, jak i płeć mają istotny wpływ na wybór metody samobójstwa. Zgodnie z dostępnymi danymi epidemiologicznymi oraz przewidywaniami autorów zaobserwowano przewagę płci męskiej nad żeńską w przypadku powieszenia, natomiast skok z wysokości był stosunkowo częściej wybierany przez kobiety. Osoby starsze rzadziej decydowały się na skok z wysokości oraz samobójstwo w wyniki kolizji z pociągiem.

Cel pracy: Opisanie znalezisk sekcyjnych ofiar samobójstw z użyciem związków nieorganicznych z ostatnich 5 lat i próba wyjaśnienia zjawiska powrotu tych substancji jako środków do zatruć samobójczych.

Materiał i metody: Badanie zostało oparte na retrospektywnej analizie protokołów sekcji zwłok z Zakładu Medycyny Sądowej w Krakowie z lat 2018-2023. Na podstawie wyników analiz toksykologicznych zebrano przypadki, w których przyczyną śmierci było samobójstwo na skutek spożycia związków nieorganicznych.

Wyniki: Z lat 2018–2023 zebrano 23 przypadki (19 mężczyzn i 4 kobiety – średni wiek – 30 lat). U 15 ofiar stwierdzono zatrucie substancjami methemoglobinotwórczymi – w 7 przypadkach wykonano badanie toksykologiczne stwierdzając, że był to azotan(III) sodu. U 13 osób w tej grupie stwierdzono sino lub szaro zabarwione plamy opadowe. W 7 przypadkach stwierdzono brązową barwę krwi. 6 kolejnych ofiar jako metodę samobójczą wybrało cyjanek potasu – u wszystkich wystąpiło przekrwienie narządów wewnętrznych, a także obrzęk płuc. Intensywnie lub umiarkowanie zaczerwieniona błona śluzowa żołądka wystąpiła u 3 ofiar. 2 osoby popełniły samobójstwo zażywając azydek sodu.

Wnioski: W ostatnich latach zauważalnie wzrosła ilość samobójców wykorzystujących związki nieorganiczne. Do istotnych przyczyn odpowiedzialnych za opisywany trend wzrostowy zatruć tymi substancjami należą: łatwy dostęp do tych trucizn oraz szeroko dostępna w internecie wiedza jak skutecznie je wykorzystać. Stosunkowy młody wiek ofiar może być tłumaczony ich biegłością w korzystaniu z tego medium.

Cel: Celem pracy jest analiza przypadków śmiertelnych utonięć w Wiśle w latach 2011-2020 na terenie województwa małopolskiego.

Materiały i metody: Materiał do badań stanowiły protokoły sekcyjne udostępnione przez Katedrę Medycyny Sądowej w Krakowie. Analizie poddano dane demograficzne, wyniki badań pośmiertnych oraz wyniki podstawowych badań toksykologicznych – poziom alkoholu etylowego we krwi i moczu denatów. Wyodrębnione dane zostały poddane analizie statystycznej przy użyciu oprogramowania TIBCO Statistica® 13.3.0. Wykonano testy niezależności χ2 i jednokierunkowej ANOVA (p < 0,05).

Wyniki: Analizie poddano 79 przypadków. Średnia wieku wynosiła 44.2 roku (SD = 16.81). W badanej grupie przeważali mężczyźni (73.1%). 57.9% mężczyzn było pod wpływem alkoholu (>0.5 promila) w chwili utonięcia w porównaniu z 23.8% kobiet (p = 0.008). Większość ciał znaleziono pomiędzy Stopniami Wodnymi Kościuszki i Dąbie (57.0%). Utonięcia najczęściej zdarzały się wiosną oraz latem (59.5%). 35.4% ofiar cierpiało na choroby psychiatryczne. Ostra rozedma wodna płuc częściej występowała w ciałach niebędących w stanie zaawansowanego gnicia (p = 0.000). U 23.1% ofiar stwierdzono obrażenia głowy, u 14.1% kończyn górnych, natomiast u 11.5% kończyn dolnych.

Wnioski: Nietrzeźwi mężczyźni częściej są ofiarami utonięcia, co może wynikać z większej tendencji do brawurowych zachowań oraz nieodpowiedzialnego spożywania napojów alkoholowych. Większość utonięć ma miejsce w centrum miasta, co wskazuje na samobójstwa jako przyczynę zdarzenia. Występowanie obrażeń zewnętrznych jest skutkiem skoku z dużej wysokości bądź skutkiem niesienia zwłok przez prąd rzeki.

W ostatnich latach media coraz częściej poruszane są przypadkami śmierci młodych zazwyczaj osób, w trakcie zatrzymywania przez policję. Śmierć w tych przypadkach dotyka zazwyczaj osoby pobudzone psychoruchowo, obezwładniane z użyciem siły, a badania pośmiertne nie wykazują jednoznacznej urazowej przyczyny zgonu. Celem pracy jest próba ustalenia mechanizmu i okoliczności zgonów w trakcie obezwładniania osób pobudzonych psychoruchowo. Analizie poddano przypadki opiniowane od 2010 roku, zarówno jako sekcje zwłok, jak i oceniane na podstawie materiału aktowego. W analizowanym okresie ZMS w Krakowie wydał opinie w 10 tego typu przypadkach, w dziewięciu na podstawie własnych sekcji zwłok, w jednym na podstawie materiału aktowego. We wszystkich nastąpiło nagłe zatrzymanie krążenia lub utrata przytomności, a resuscytacja okazywała się nieskuteczna. W sześciu przyczyną pobudzenia była ostra psychoza, w czterech działanie narkotyków, zazwyczaj w wysokim stężeniu. Tylko w pięciu przypadkach stwierdzono obecność wybroczyn w spojówkach. Najbardziej prawdopodobną przyczyną śmierci było współistnienie nasilonego wysiłku fizycznego spowodowanego patologicznym pobudzeniem psychoruchowym, z przymusowym unieruchomieniem pogarszającym funkcjonowanie układu oddechowego. Mechanizm ten jest określany jako asfiksja restrykcyjna.

Aim: The aim of the study was to analyze and compare the most common post-mortem changes which can be found in the body after ligature strangulation and compare it with the most recent literature.

Materials and methods: autopsy protocols from years 2001–2020 gathered in the Department of Forensic Medicine in Kraków were investigated. 37 cases of certain and possible strangulation were found and analysed. Prevalence of ligature strangulation, age, sex, information concerning perpetrator and post-mortem changes were considered.

Results: we found and analysed 37 cases, however only in 16 cases the certain cause of death was ligature strangulation. in the remaining 18 cases the mechanism of death was not precisely defined. in 3 cases advanced late post-mortem changes disturbed establishment of certain identification. Women constituted 87.5% of all victims, while men 12.5%. among 16 certain ligature strangulations we analysed the most important post-mortem changes. Both subconjunctival hemorrhagic petechiae and facial skin petechiae were observed in 93.8% of the cases, laryngeal or hyoid fracture in 56.3%, and hemorrhages in neck muscles were detected in 87.5% of the cases.

Conclusions: The most frequent post-mortem changes after ligature strangulation include subconjunctival petechiae, facial skin petechiae and hemorrhages in the neck muscles which are convergent with the data found in literature. The autopsy may not indicate the circumstance of strangulation.

Cel pracy: Analiza metod wykonywania nielegalnych aborcji oraz przyczyn śmierci kobiet, które poddały się zabiegowi w okresie międzywojennym.

Materiał i metody: Badania przeprowadzono na podstawie protokołów sekcyjnych z lat 1920–1939 archiwizowanych  w Katedrze Medycyny Sądowej na Uniwersytecie Jagiellońskim Collegium Medicum w Krakowie. Zgłębiono przypadki śmierci kobiet w ciąży lub w okresie okołoporodowym. Wykluczone zostały przypadki aborcji wykonanej legalnie ze względów medycznych.

Wyniki: W omawianym okresie stwierdzono 101 przypadków nielegalnych aborcji – 21 wykonanych było przez akuszerkę, a trzy przez wykwalifikowany personel medyczny. Użycie cewnika lub drutu odnotowano w 19 przypadkach, wstrzyknięcie substancji poronnej lub ostrzyknięcie płodu w ośmiu. Urazy bądź perforacja ściany pochwy lub macicy – odpowiednio 27 i 10 przypadków, były najczęściej stwierdzonymi zmianami świadczącymi o spędzeniu płodu.

Wnioski: W większości przypadków (71) śmierć nastąpiła na skutek zapalenia otrzewnej lub sepsy, których źródłem zakażenia były narządy płciowe.