Prywatyzacja szkolnictwa wyższego w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej (1990-2020)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEPrywatyzacja szkolnictwa wyższego w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej (1990-2020)
Data publikacji: 28.12.2020
Zoon Politikon, 2020, 11/2020, s. 324 - 352
https://doi.org/10.4467/2543408XZOP.20.011.13283Autorzy
Prywatyzacja szkolnictwa wyższego w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej (1990-2020)
Artykuł analizuje przemiany w prywatnym szkolnictwie wyższym w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1990-2020. Po upadku komunizmu rozkwit prywatnego szkolnictwa był intensywny i gwałtowny. W Polsce prywatyzacja była szczególnie dynamiczna ze względu na wyż demograficzny, liczba studentów w ciągu pierwszych 15 lat wzrosła 5-krotnie. Artykuł ukazuje relacje między prywatnym i publicznym szkolnictwem wyższym. Od roku 2010 z przyczyn demograficznych zaczęła spadać liczba studentów i pojawiły się prognozy o upadku szkolnictwa prywatnego. Przewidywania te nie znajdują odzwierciedlenia wrzeczywistości, o czym świadczą dane empiryczne. Uczelnie prywatne bowiem odnalazły się w tej sytuacji.
Privatization of Higher Education Reforms in Poland and in Central and Eastern Europe
This article deals with the transformation of the previously non-existent private higher edu-cation in Poland and Central-Eastern Europe from 1990 to 202o. In Poland, moreover, pri-vatization was particularly intense because of the increase in the country's population. The number of students increased fivefold in the first 15 years. The article describes the relation-ship between private and public higher education. From 2010 onwards, the number of stu-dents began to decline and predictions were made about the demise of private education. These predictions were incorrect. Private universities began, for example, to accept students from abroad and teach in English. Part-time students are now more likely to choose private universities than in the past. About io% ofthese universities have become tediary education institutions, whose students earn more after their studies than graduates of state universities.
Keywords: privatization, higher education, public and private universities, demographic growth, demographic decline, university, Central and Eastern Europe
(b.a.) (2019). W Polsce mamy boom na prywatne uczelnie. Zanoto-wano rekordowy – ponad dwucyfrowy wzrost. Portal money.pl, https://www.money.pl/gospodarka/w-polsce-mamy-boom-na-pry-watne-uczelnie-zanotowano-rekordowy-ponad-dwucyfrowy-wzrost-6437472160557185a.html.
Altbach, P.G., Reisberg, L., Rumbley, L.E. (2009). Trends in global higher education: Tracking an academic revolution. Executive Summary.
A Report Prepared for the UNESCO 2009 World Conference on Hi-gher Education. Paris: UNESCO.
Antonowicz, D., Gorlewski, B. (2011). Demograficzne tsunami. Raport Instytutu Sokratesa na temat wpływu zmian demograficznych na szkolnictwo wyższe do 2020 roku. Warszawa: Instytut Sokratesa.
ASHE Higher Education Report. (2010). Special Issue: The Global Growth of Private Higher Education, Vol. 36, No. 3.
Bajerski, A. (2007). Prywatne szkolnictwo wyższe w Republice Czeskiej. Nauka i Szkolnictwo Wyższe nr 2(30). 94-103.
Balcerowicz, L. (2002). Post-communist transition. London: Institute of Economic Affairs.
Białecki, I. (2008). Międzynarodowe badania, debata, polityka eduka-cyjna. Nauka i Szkolnictwo Wyższe nr 1/31. 22-33.
Bjarnason, S., Cheng, K.-M., Fieldon, J., Lamaitre, M.-J., Levy, D.C., Varghese, N.Y. (2009). A new dynamic: Private Higher Education. World conference on higher education. Paris: UNESCO.
Bourdieu, P., Passeron, J.C. (1990). Reproduction in education, society and culture. London: Sage.
Clark, B. (1998). Creating entrepreneurial universities: Organizatio-nal pathways of transformation. Oxford: International Association of Universities and Elsevier Science.
Deem, R. (2001). Globalization, new managerialism, academic capita-lism and enterpreneurialism in universities: Is the local dimension still important? Comparative Education 37(1). 7-20.
Duchmal, W. (2006). The rise of private higher education in Poland: Policies, markets and strategies. Enschede: University of Twente.
Duszyński, J., Burczyński, T., Rowiński, P.M., Rychard, A. (2017). Pro-jekt: Uniwersytet PAN. Nauka i Szkolnictwo Wyższe, nr 2(50). 59-76. https://doi.org/10.14746/nisw.2017.2.2.
Enterpreneurialism in universities and the knowledge economy. (2008). (Ed.) Shattock, M. Maidenhead, New York: Open University Press, McGraw-Hill. 348
Edquist, Ch., Fulton, O., Santiago, P., El-Khawas, E., Hackle, E. (2007). Thematic Review of Tertiary Education: Poland. Paris: Organiza-tion for Economic Co-operation and Development, Directorate for Education, Education and Training Policy Division
Geiger, R. (1986). Private sectors in higher education: Structure, func-tion and change in eight countries. Ann Arbor, MI: University of Mi-chigan Press.
GUS. (2020a). Struktura ludności według wieku od 1970 r. https://stat. gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-piramida/.
GUS. (2020b). Szkolnictwo wyższe i jego finanse w 2019 roku. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/szkol-nictwo-wyzsze-i-jego-finanse-w-2019-roku,2,16.html.
Jamshidi, L., Arasteh, H., Naveh, E.A., Zeinabadi, H., Rasmussen, P.D. (2012). Development patterns of privatization in higher education: A comparative study. Higher Education, Vol. 64, 789-803.
Kinser, K. at al. (2010). The Global Growth of Private Higher Educa-tion. ASHE Higher Education Report Vol. 36, No. 3. 1-158.
Koralewicz, J. (2012). Można. Warszawa: Collegium Civitas Press.
Koralewicz, J., Ziółkowski, M. (2003). Mentalność Polaków. War-szawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar i Collegium Civitas Press.
Koralewicz, J., Ziółkowski, M. (2006). Changing value system. [w:] New Europe. The impact of the first decade, Vol. 1, Trends and Pro-spects. (Eds.) Rakowska-Harmstone, T., Dutkiewicz, P. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN. 177-206.
Kwiek, M. (2009). The two decades of privatization in Polish higher education. Cost-sharing equity and access. [w:] Financing higher education: Equity and access. (Ed.) Knight, J. Rotterdam–Tajpej: Sense Publishers. 149-168.
Kwiek, M. (2011). Creeping marketization: Where Polish private and public higher education sectors meet. [w:] Higher education and the market. (Ed.) Brown, R. New York: Routledge. 135-145. 349
Kwiek, M. (2015). Uniwersytet w dobie przemian. Warszawa: Wydaw-nictwo Naukowe PWN.
Levy, D.C. (1986). “Private” and “public”: Analysis amid ambiguity in higher education. [w:] Private education: Studies in choice and public policy. (Ed.) Levy, D.C. Oxford, New York: Oxford University Press.
Levy, D.C. (2006). The unanticipated explosion: Private higher educa-tion’s global surge. Comparative Education Review 50(2), 217-239.
Levy, D.C. (2012). How important is private higher education in Eu-rope? A regional analysis. European Journal of Education. Special Issue: The Privatisation of Higher Education 47(2), 178-197.
MEiN. (2020). Wykaz uczelni niepublicznych, https://www.gov.pl/ web/edukacja-i-nauka/wykaz-uczelni-niepublicznych.
MNiSW. (2013). Szkolnictwo wyższe w Polsce. Warszawa: Minister-stwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Mok, K.H. (2009). The growing importance of the privateness in educa-tion: Challenges for higher education governance in China. A Journal of Comparative & International Education, Vol. 39, No. 1, 35-49.
Musiał, J. (2012). Typical and Top-ranked Polish Private Higher Edu-cation: Intersectoral and Intrasectoral Distinctiveness. A Dissera-tion Submitted to the University at Albany, State University of New York. School of Education Department of Education Administration and Policy Studies. Albany: State University of New York at Albany
Nicolescu, L. (2007). Institutional efforts for legislative recognition and market acceptance: Romanian private higher education. [w:] Private higher education in post-communist Europe. (2007). (Ed.) Slantcheva, S., Levy, D.C. New York: Palgrave Macmillan. 201-222.
Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy. (2019). Szkolnictwo wyższe w Polsce w latach 2012-2018. Raport opracowany na zlecenie MNiSW, Warszawa.
Pachuashvili, M. (2009). The politics of higher education: Governmen-tal policy choices and private higher education in post-communist countries. A comparative study of Hungary, Georgia, Latvia and 350
Lithuania. Doctoral Dissertation. Budapest: Department of Political Science. Central European University.
Private higher education: A global revolution. (2005). (Eds.) Altbach, P.G., Levy, D.C. Rotterdam: Sense Publishers.
Private higher education in post-communist Europe. (2007). (Eds.) Slantcheva, S., Levy, D.C. New York: Palgrave Macmillan.
Rabossi, M.A. (2011). Differences between public and private universi-ties’ field of study in Argentina. Higher Education Management and Policy, Vol. 23, Iss. 1. 1-19. DOI: https://dx.doi.org/10.1787/hemp-23-5kgglbdlpd0t.
Scott, P. (2007). Higher education in central and eastern Europe. [w:] International handbook of higher education. Part II. (Eds.) Forest J.J.F., Altbach, P.G. New York: Springer. 423-441.
Strategia Rozwoju Szkolnictwa Wyższego w Polsce do 2020 roku. (2010). Warszawa: Ernst & Young Business Advisory, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową. http://uczelnie2020.pl/o-projekcie/
Suspitsin, D. (2005). Russian private higher education: Aliances with state-run organizations. [w:] Private higher education: A global revo-lution. (Eds.) Altbach, P., Levy, D.C. Rotterdam: Sense Publishers.
Tomusk, V. (2003). The war of institutions, Episode I: The rise, and the rise of private higher education in eastern Europe. Higher Education Policy Vol. 16, 213-238.
Ustawa. (1990). Ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyż-szym, Dz.U. 1990 nr 65 poz. 385. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/ DocDetails.xsp?id=WDU19900650385&SessionID=07A732157FC9 1A9B7EC217000E54AB44AC54346.
Ustawa. (2018). Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, Dz.U. 2018 poz. 1668. https://isap.sejm.gov.pl/ isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180001668.
Welch, A.R. (2007). Blurred vision?: Public and private higher educa-tion in Indonesia. Higher Education Vol. 54, No. 5, 665-687. 351
Wells, P.J., Sadlak, J., Vlasceanu, L. (2007). The rising role and re-levance of private higher education in Europe. Bucharest: UNE-SCO-CEPES.
World Bank. (2004). Tertiary education in Poland. Washington, DC: World Bank.
Zawistowska, A. (2012). Horyzontalne nierówności we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zakowicz, I. (2013). Uniwersytet – przedsiębiorstwo produkcyjno-usługowe, student – klient supermarketu? Czyli szkolnictwo wyższe w procesie zmian. [w:] Fabryka dyplomów czy universitas? O „nad-wiślańskiej” wersji przemian w edukacji akademickiej. (red. nauk.) Czerepaniak-Walczak, M., Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Zdziebłowski, S. (2020). Wiodące uczelnie niepubliczne: wbrew oba-wom liczba studentów na podobnym poziomie, PAP – Nauka w Pol-sce, https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C84134%2C wiodace-uczelnie-niepubliczne-wbrew-obawom-liczba-studentow-na-podobnym.
Informacje: Zoon Politikon, 2020, 11/2020, s. 324 - 352
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Prywatyzacja szkolnictwa wyższego w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej (1990-2020)
Privatization of Higher Education Reforms in Poland and in Central and Eastern Europe
Collegium Civitas
Publikacja: 28.12.2020
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-SA
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 916
Liczba pobrań: 836