Kierunek ewolucji składni reportażowej. Badanie porównawcze XX- i XXI-wiecznych polskich reportaży książkowych. Wprowadzenie do problematyki

Katarzyna  Ostrowska

Kierunek ewolucji składni reportażowej. Badanie porównawcze XX- i XXI-wiecznych polskich reportaży książkowych. Wprowadzenie do problematyki

Data publikacji: 31.03.2023

Zeszyty Prasoznawcze, 2023, Tom 66, Numer 1 (253), s. 91-106

https://doi.org/10.4467/22996362PZ.23.007.17199

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

Tytuły

Kierunek ewolucji składni reportażowej. Badanie porównawcze XX- i XXI-wiecznych polskich reportaży książkowych. Wprowadzenie do problematyki

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest zbadanie kierunku ewolucji składni reportażowej oraz głównych tendencji syntaktycznych na podstawie polskich reportaży książkowych z XX i XXI wieku. Bazę materiałową XX-wiecznych reportaży stanowią takie teksty dokumentarne, jak: „Dymy nad Birkenau” Szmaglewskiej, „Krata” Gojawiczyńskiej, „Na nieludzkiej ziemi” Czapskiego, „Inny świat” Herlinga-Grudzińskiego, „Raport o stanie wojennym” i „Karnawał i post” Nowakowskiego oraz „Kadencja” Szczepańskiego. Natomiast do korpusu najnowszych polskich reportaży książkowych z XXI wieku zalicza się: „Oko świata. Od Konstantynopola do Stambułu” Cegielskiego, „Zabójcę z miasta moreli. Reportaże z Turcji” Szabłowskiego, „Czwarty pożar Teheranu” Kęskrawca, „Krasnojarsk zero” Jastrzębskiego i Morawieckiego, „Abchazję” Góreckiego, „Dom nad rzeką Loes” Janiszewskiego, „Dryland” Piskały, „Wielki przypływ” Mikołajewskiego, „Ziarno i krew. Podróż śladami bliskowschodnich chrześcijan” Rosiaka, „Dybuk. Opowieść o nieważności świata” Kopczyńskiego i Sajewicz. Porównywalność wyników badań została zapewniona dzięki zastosowaniu postulatów ilościowo-jakościowej metodologii. W artykule posłużono się metodą reprezentacyjną (dokonano wyboru 200 wypowiedzeń z każdego tekstu), metodą tradycyjnej analizy składniowej (bazującej na osiągnięciach Jodłowskiego), metodą kwantytatywną (wykorzystującą średnią arytmetyczną), metodą porównawczą (służącą analizie frekwencji wypowiedzeń pojedynczych oraz złożonych). Analiza materiału badawczego pozwoliła na zaprezentowanie tendencji syntaktycznych, takich jak: skłonność do komplikacji struktur syntaktycznych, wzrost intelektualizacji składni, słabsza emocjonalizacja, werbalny charakter składni oraz skłonność do eksplikacji.

This article aims to investigate the direction of the evolution of reportage syntax and the main syntactic tendencies on the basis of Polish book reports from the 20th and 21st centuries. The material base for the reportages created in the 20th century consists of documentary texts such as: „ Dymy nad Birkenau” by Szmaglewska, „Krata” by Gojawiczyńska, „Na nieludz-kiej ziemi” by Czapski, „Inny świat” by Herling-Grudziński, „Raport o stanie wojennym” and „Karnawał i post” by Nowakowski, „Kadencja” by Szczepański. On the other hand, the corpus of the newest Polish book reportages from the 21st century includes: „Oko świata. Od Konstantynopola do Stambułu” by Cegielski, „Zabójca z miasta moreli. Reportaże z Turcji” by Szabłowski, „Czwarty pożar Teheranu” by Kęskrawiec, „Krasnojarsk zero” by Jastrzębski i Morawiecki, „Abchazja” by Górecki, „Dom nad rzeką Loes” by Janiszewski, „Dryland” by Piskała, „Wielki przypływ” by Mikołajewski, „Ziarno i krew. Podróż śladami bliskow-schodnich chrześcijan” by Rosiak, „Dybuk. Opowieść o nieważności świata” by Kopczyński and Sajewicz. The comparability of the research results was ensured thanks to the applica-tion of the postulates of the quantitative and qualitative methodology. The article uses the representative method (200 statements from each text were selected), the traditional syntax analysis method (based on the achievements of Jodłowski), the quantitative method and the comparative method (analysing the frequency of single and complex statements). The analysis of the research material allowed for the presentation of syntactic tendencies, such as: the tendency to complicate syntactic structures, an increase in syntactic intellectualisation, weaker emotionalisation, verbal character of the syntax and a tendency towards explication.

Słowa kluczowe

książkowy, reportaż XX-wieczny, reportaż XXI-wieczny, ewolucja składni

book reportage, 20th-century reportage, 21st-century reportage, the evolution of syntax

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Bibliografia podmiotowa

Cegielski M. (2009). Oko świata. Od Konstantynopola do Stambułu. Warszawa.

Czapski J. (1949). Na nieludzkiej ziemi. Paryż.

Gojawiczyńska P. (1945). Krata. Warszawa.

Górecki W. (2013). Abchazja. Wołowiec.

Herling-Grudziński G. (1953). Inny świat. Londyn.

Janiszewski M. (2014). Dom nad rzeką Loes. Wołowiec.

Jastrzębski B., Morawiecki J. (2012). Krasnojarsk zero. Warszawa.

Kęskrawiec M. (2010). Czwarty pożar Teheranu. Warszawa.

Kopczyński K., Sajewicz A. (2017). Dybuk. Opowieść o nieważności świata. Warszawa.

Mikołajewski J. (2015). Wielki przypływ. Warszawa.

Nowakowski M. (1982). Raport o stanie wojennym. Białystok.

Nowakowski M. (1998). Karnawał i post. Warszawa.

Piskała K. (2014). Dryland. Warszawa.

Rosiak D. (2015). Ziarno i krew. Podróż śladami bliskowschodnich chrześcijan. Wołowiec.

Szabłowski W. (2010). Zabójca z miasta moreli. Reportaże z Turcji. Wołowiec.

Szczepański J. (1986). Kadencja. Kraków.

Szmaglewska S. (1945). Dymy nad Birkenau. Warszawa.

Bibliografia przedmiotowa

Jaroszak Z. (2003). Składnia i styl wypracowań licealistów. Słupsk.

Jodłowski S. (1976). Podstawy polskiej składni. Warszawa.

Karolak S. (1999). Grupa werbalna. W: K. Polański (red.). Encyklopedia językoznawstwa ogólnego (s. 229-230). Wrocław.

Klemensiewicz Z. (1969). Zarys składni polskiej. Warszawa.

Klemensiewicz Z. (1982). Problematyka składniowej interpretacji stylu. W: A. Kałkowska (red.). Składnia, stylistyka, pedagogika językowa. Wybór prac (s. 433-496). Warszawa.

Kniagininowa M. (1970). Właściwości stylistyczno-składniowe wiadomości prasowych, komentarza i reportażu. Zeszyty Prasoznawcze, nr 2 (44), s. 27-40.

Kniagininowa M., Pisarek W. (1966). Język wiadomości prasowych. Kraków.

Kniagininowa M., Pisarek W. (1969). Wyrazy i zdania reportażu. Kraków.

Litwin J. (1989). Język i styl polskiego reportażu (na materiale z lat 1945–1975). Rzeszów.

Mikołajczak S. (1990). Składnia tekstów naukowych. Dyscypliny humanistyczne. Poznań.

Okopień-Sławińska A. (1988). Eksklamacja. W: M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński. Słownik terminów literackich (s. 113). Wrocław.

Ostaszewska D. (2005). Przeobrażenia składni jako wyznacznik tendencji nowatorskich w prozie artystycznej drugiej połowy XX wieku. Katowice.

Ostrowska K. (2019). „Dybuk. Opowieść o nieważności świata” Krzysztofa Kopczyńskiego i Anny Sajewicz jako reportaż naukowy. Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach, nr 34, s. 159-171.

Ostrowska K. (2020a). Individual Features in the Contemporary Polish Reportage: A Syntactic and Stylistic Study on the Basis of “Zabójca z miasta moreli: reportaże z Turcji” by Witold Szabłowski. Półrocznik Językoznawczy Tertium, vol. 5 (2), s. 31-47.

Ostrowska K. (2020b). Radical Communication Style of Contemporary Polish Reportage (on the Basis of Abchazja by Wojciech Górecki). Półrocznik Językoznawczy Tertium, vol. 5 (1), s. 18-34.

Ostrowska K. (2020c). Stylistyczne wyróżniki reportażu Marka Nowakowskiego pt. Raport o stanie wojennym. W: K. Ostrowska (red.). W kręgu reportażu (s. 115-126). Kielce.

Rejter A. (2000). Kształtowanie się gatunku reportażu podróżniczego w perspektywie stylistycznej i pragmatycznej. Katowice.

Ruszkowski M. (1997). Główne tendencje syntaktyczne w polskiej prozie artystycznej dwudziestolecia międzywojennego. Kielce.

Ruszkowski M. (2004). Statystyka w badaniach stylistyczno-składniowych. Kielce.

Rybka M. (2002). Zamieszkać w zdaniu. O składni tekstów poetyckich Czesława Miłosza. Poznań.

Rybka M. (2004). O emocjonalności składni tekstów poetyckich Czesława Miłosza. W: K. Wojtczuk, A. Wierzbicka (red.). Funkcja emocjonalna jednostek językowych i tekstowych (s. 189-199). Siedlce.

Zagórski Z. (1994). O sposobach badania składni i stylu tekstów. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, nr 1 (21), s. 9-32.

Informacje

Informacje: Zeszyty Prasoznawcze, 2023, Tom 66, Numer 1 (253), s. 91-106

DOI: https://doi.org/10.4467/22996362PZ.23.007.17199

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Kierunek ewolucji składni reportażowej. Badanie porównawcze XX- i XXI-wiecznych polskich reportaży książkowych. Wprowadzenie do problematyki

Angielski:

The Direction of Reportage Syntax’ Evolution. A Comparative Study of 20th and 21st Century Polish Book Reportages. Introduction to the Issues

Autorzy

Katarzyna Ostrowska

https://orcid.org/0000-0001-9638-0308

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
ul. Stefana Żeromskiego 5, Kielce, Polska

Publikacja: 31.03.2023

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY

Udział procentowy autorów:

Katarzyna Ostrowska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 597

Liczba pobrań: 428

<p> Kierunek ewolucji składni reportażowej. Badanie porównawcze XX- i XXI-wiecznych polskich reportaży książkowych. Wprowadzenie do problematyki</p>

Sugerowane cytowania: Harvard

Ostrowska, K., 2023. Kierunek ewolucji składni reportażowej. Badanie porównawcze XX- i XXI-wiecznych polskich reportaży książkowych. Wprowadzenie do problematyki. Zeszyty Prasoznawcze, Tom 66, Numer 1 (253) (2023), pp. 91-106

Pobierz xml