Kobiecość a płeć żeńska. Komediopisarki dwudziestolecia międzywojennego wobec dyskursu emancypacyjnego
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEKobiecość a płeć żeńska. Komediopisarki dwudziestolecia międzywojennego wobec dyskursu emancypacyjnego
Data publikacji: 06.09.2020
Wielogłos, 2020, Numer 2 (44) 2020: Wspólnoty kobiece, s. 91 - 116
https://doi.org/10.4467/2084395XWI.20.013.12404Autorzy
Kobiecość a płeć żeńska. Komediopisarki dwudziestolecia międzywojennego wobec dyskursu emancypacyjnego
Femininity and the Female Gender: Female Comedy Writers of the Interwar Period in Relation to the Emancipation Discourse
The article presents an analysis of selected interwar comedies written by women – Marcelina Grabowska, Maria Morozowicz-Szczepkowska, Maria Pawlikowska- -Jasnorzewska and Magdalena Samozwaniec – and dealing with issues related to the emancipation discourse: motherhood, abortion, shaping a new female role model, and relationships in women’s groups. The heroines of those plays, increasingly liberated and self-aware, demanded the rights traditionally assigned to men, while trying to free themselves from widespread stereotypes.
The authors of the dramatic works used various comedic techniques and traditions: satirical, ludic, or Young Poland’s “black comedy.” Comedy influenced the construction of the depicted world and its individual elements as well as the linguistic forms. The amusing heroines became negative characters, going beyond the limits of femininity accepted by the society or postulated by the authors, and their awkwardness evoked compassion in the audience or revealed the malfunctioning of social institutions.
as. [A. Słonimski], „Kwiecista droga”, „Igraszki muzyczne”, „Typ A”, „Wiadomości Literackie” 1934, nr 49, s. 7.
Banot A.E., Problem, który nie ma nazwy. Kwestia aborcji w „Miłości panieńskiej” Marii Kuncewiczowej [w:] Czytanie Dwudziestolecia IV, t. II, red. E. Wróbel, J. Warońska, Częstochowa 2016, s. 169–180.
Boy-Żeleński T., I na fizyków deszcz pada, „Kurier Poranny” 1939, nr 103, s. 3.
Büthner-Zawadzka M., Warszawa w oczach pisarek. Obraz i doświadczenie miasta w polskiej prozie kobiecej 1864–1939, Warszawa 2014.
Charkiewicz W., Druga fala emancypantek, „Słowo” 1934, nr 159, s. 2–3.
Charkiewicz W., Teatr na Pohulance. „Sprawiedliwość”. Poważna komedia w 3 aktach z prologiem Marceliny Grabowskiej. Reżyseria M. Szpakiewicza i T. Łopalewskiego. Oprawa sceniczna W. Majkonika, „Słowo” (Wilno) 1934, nr 255, s. 2.
Gałczyński K.I., Piekło polskie, „Cyrulik Warszawski” 1926, nr 18, s. 6–7.
Grabowska M., Sprawiedliwość. Poważna komedia w czterech aktach [w:] Rodzaju żeńskiego. Antologia dramatów, red. A. Chałupnik, A. Łuksza, Warszawa 2018, s. 307–336.
Iwasiów I., Kobiecość za zasłoną. O dramaturgii Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej [w:] Nowa świadomość w modernizmie. Studia spod znaku gender w kulturze polskiej i rosyjskiej u schyłku stulecia, red. G. Ritz, Ch. Binswanger, C. Scheide, Kraków 2000, s. 153–165.
Iwasiów I., Oblicza „Ja” – o świadomości bohaterek dramatów Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej [w:] Stulecie skamandrytów. Materiały z sesji naukowej na Uniwersytecie Jagiellońskim 8–9 grudnia 1994, red. K. Biedrzycki, Kraków 1996, s. 137–148.
Janus A., Dramaturgia Marii Morozowicz-Szczepkowskiej. Próba przedstawienia i systematyzacji, „Ogrody Nauk i Sztuk” 2014, t. IV, s. 581–587.
Jaxa-Rożen H., Jewtuch K., Myśl emancypacyjna we wspomnieniach Marii Morozowicz-Szczepkowskiej [w:] Kobiece dwudziestolecie 1918–1939, red. R. Sioma, wstęp B. Czarnecka, Toruń 2018, s. 151–176.
Kostyra M.S., Acedia jako rozpacz człowieka pozbawionego dumy, „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej” 2015, t. 60, s. 49–77.
Kot J., Niezwykła bohaterka „dramatu kobiecego”, czyli o „Sprawiedliwości” Marceliny Grabowskiej [w:] Polonistyka bez granic, t. I: Wiedza literaturze i o kulturze, red. R. Nycz, W. Miodunka, T. Kunz, Kraków 2010, s. 438–445.
Krajewska J., „Jazgot niewieści” i „męskie kasztele”. Z dziejów sporu o literaturę kobiecą w dwudziestoleciu międzywojennym, Poznań 2010.
Kraskowska E., Piórem niewieścim. Z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego, Poznań 1999.
Kuciel-Frydryszak J., Służące do wszystkiego, Warszawa 2018.
Łuksza A., „Pani prokurator”, czyli o resentymencie, „Dialog” 2018, nr 3, s. 47–57.
Łuksza A., Dla przypomnienia. Maria z Morozowiczów, „Dialog” 2016, nr 12, s. 152–167.
Łuksza A., „Sprawa [doktor] Moniki”. Medycyna, kobieta i emancypacja w perspektywie dramaturgii feministycznej międzywojnia [w:] Medycyna w teatrze, red. M. Ganczar, K. Rutkowski, Kraków 2017, s. 117–142.
Marcinkowska-Gawin M., „Boyownicy i boyowniczki”. Środowisko „Wiadomości Literackich” wobec problemu regulacji urodzeń [w:] Kobieta i kultura życia codziennego. Wiek XIX i XX. Zbiór studiów, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 1997, s. 133–147.
Marzec L., Miłość, macierzyństwo i eugenika, „Czas Kultury” 2010, nr 6, s. 20–27.
Mironowicz M., Więzienie w Baranowiczach, „Wiadomości Literackie” 1933, nr 4, s. 1.
Morozowicz-Szczepkowska M., Typ A. Komedia w trzech aktach [w:] Rodzaju żeńskiego. Antologia dramatów, red. A. Chałupnik, A. Łuksza, Warszawa 2018, s. 113–147.
Morozowicz-Szczepkowska M., Z lotu ptaka. Wspomnienia, Warszawa 1968.
Nowa kobieta – figury i figuracje, red. I. Iwasiów, A. Krukowska, A. Zawiszewska, Szczecin 2017.
Paczoska E., Na strychu i po kątach. Pisarki międzywojenne w cieniu PRL (rekonesans) [w:] (Nie)ciekawa epoka? Literatura i PRL, red. H. Gosk, Warszawa 2008, s. 198–220.
Podhorska-Okołów S., „Typ A”, „Bluszcz” 1934, nr 49.
Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX. Procesy i gatunki, sytuacje i tematy, red. E. Kraskowska, B. Kaniewska, Poznań 2015.
Poskuta-Włodek D., Zmowa kobiet? Inscenizacje feministyczne w polskim teatrze dwudziestolecia międzywojennego, „Przestrzenie Teorii” 2015, nr 23, s. 105–120, https://doi.org/10.14746/pt.2015.23.7.
Ratajczakowa D., Komedia w epoce Młodej Polski [w:] eadem, W krysztale i w płomieniu. Studia o dramacie i teatrze, t. I, Wrocław 2006, s. 301–312.
Rawiński M., „Przez sprawę miłości widziana sprawa kobiety”. Feministyczny teatr Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF” 1999, t. 17, s. 193–215.
Rodzaju żeńskiego. Antologia dramatów, red. A. Chałupnik, A. Łuksza, Warszawa 2018.
Samozwaniec M., W piekle [fragment], „Cyrulik Warszawski” 1928, nr 3, s. 6–7.
S.P.O. [S. Podhorska-Okołów], „Sprawiedliwość”, sztuka w 4 aktach Marceliny Grabowskiej w teatrze Kameralnym, „Bluszcz” 1935, nr 28, s. 845.
Teleszewska M., Wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec kobiet, rozprawa doktorska, Uniwersytet w Białymstoku, 2018, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/7112/1/M_Teleszewska_Wykonywanie_kary_
pozbawienia_wolnosci_wobec_kobiet.pdf [dostęp: 17.10.2019].
Turda M., Eugenika negatywna w Europie przed 1933 r. [w:] Eugenika – biopolitka – państwo. Z historii europejskich ruchów eugenicznych w pierwszej połowie XX w., red. M. Gawin, K. Uzarczyk, przekł. tekstów K. Uzarczyk, Warszawa 2010, s. 29–48.
Warońska J., Czego to oglądać nie chcieliście, panowie? O „Nagrodzie literackiej”, komedii Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, „Ruch Literacki” 2018, z. 3, s. 241–260, https://:doi.10.24425/122704.
Warońska J., Granice kobiecości w międzywojniu. Kilka uwag o postaciach dramatów sióstr Kossakówien [w:] Kobieta w oczach kobiet. Kobiece (auto)narracje w perspektywie transkulturowej, red. J. Frużyńska, Warszawa 2019, s. 27–43.
Warońska J., Komedia na miarę. Skamandryci w teatrze, Częstochowa 2019.
Warońska J., Postać sługi w sztukach Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, „Irydion” 2016, t. II, s. 67–87, http://doi.org/10.16926/i.2016.02.05.
Wiatrzyk-Iwaniec M., Dramatopisarstwo kobiet [w:] Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX. Procesy i gatunki, sytuacje i tematy, red. E. Kraskowska, B. Kaniewska, Poznań 2015, s. 161–178.
Witkiewicz S.I., Szewcy. Naukowa sztuka ze śpiewkami w trzech aktach [w:] idem, Wybór dramatów, wyb., wstęp J. Błoński, oprac. i przypisy M. Kwaśny, Wrocław– Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.
Wojciechowska A., Magdaleny z Kossaków Samozwaniec widzenie świata, Warszawa– Poznań 2000.
Wójtowicz P., Służąca w bramie. Przypadek Kaśki O., „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica” 2014, t. 2, s. 183–190.
Wróbel E., Juliusza Kadena-Bandrowskiego spektakl żywego słowa. Pisarza walka nie tylko o nową kobietę [w:] Czytanie Dwudziestolecia IV, t. II, red. E. Wróbel, J. Warońska, Częstochowa 2016, s. 221–255.
Wróbel E., „Ta gorsza” – czyli o kilku wierszach Elżbiety Szemplińskiej, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2018, nr 32, s. 95–111, https://doi.org/10.14746/pspsl.2018.32.5.
Zawiszewska A., Służąca czyta [w:] Czytanie. Kobieta, biblioteka, lektura, red. A. Zawiszewska, A. Galant, Szczecin 2015, s. 487–519.
Zawiszewska A., Życie świadome. O nowoczesnej prozie intelektualnej Ireny Krzywickiej, Szczecin 2010.
Żółkoś M., Piekło matek. O dramatach Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, „Dialog” 2018, nr 3, s. 34–46.
Informacje: Wielogłos, 2020, Numer 2 (44) 2020: Wspólnoty kobiece, s. 91 - 116
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Kobiecość a płeć żeńska. Komediopisarki dwudziestolecia międzywojennego wobec dyskursu emancypacyjnego
Femininity and the Female Gender: Female Comedy Writers of the Interwar Period in Relation to the Emancipation Discourse
Polska
Publikacja: 06.09.2020
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1136
Liczba pobrań: 982