Szanowni Państwo,
serdecznie zapraszamy do publikowania wyników Państwa badań na łamach kwartalnika „Terminus”. Czasopismo wydawane jest nieprzerwanie od roku 1999 na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Specjalizuje się w literaturze i kulturze wczesnonowożytnej (XV–poł. XVIII w.). Artykuły są wydawane w języku polskim i angielskim, wszystkie poddawane są wnikliwemu procesowi recenzyjnemu. Czasopismo ukazuje się w dwóch wersjach – papierowej i elektronicznej (w ramach otwartego dostępu).
Tematem monograficznego zeszytu 4/2025 będzie recepcja Księgi Hioba w literaturze średniowiecznej i wczesnonowożytnej. Zaproszenie kierujemy do przedstawicieli różnych dyscyplin badawczych – literaturoznawstwa, teologii, historii i innych dyscyplin pokrewnych.
Zakres tematyczny numeru
Święty Hieronim porównuje Księgę Hioba do węgorza, pisząc „kiedy próbujesz schwytać rękoma węgorza lub małą murenę, im mocniej ją ściskasz, tym szybciej ci umyka”. Historyczna recepcja biblijnej księgi dowodzi trafności tej metafory. Nie tylko lista reinterpretacji Księgi Hioba staje się coraz dłuższa, ale także kolejne epoki historyczne wciąż na nowo i często radykalnie inaczej rekonstruują jej sens. Carol A. Newsom uznaje wszystkie te wcześniejsze lektury za rodzaj fikcji heurystycznych, za pomocą których próbuje się ująć osobę autora, motywy i całościowe znaczenie tej opowieści, którą sama badaczka opisuje jako „złożoną kulturową rozmowę o moralnej naturze rzeczywistości.”
Na początku XXI wieku, nadal widzimy nie tylko nieprzerwanie podejmowane wysiłki egzegetyczne, ale także wzmożone zainteresowanie średniowieczną i wczesnonowożytną recepcją tego hebrajskiego tekstu. Badacze wskazują, że biblijna figura Hioba była nieustannie rekonstruowana w odpowiedzi na zmieniające się problemy historyczne, ale także odzwierciedlając osobowości samych interpretatorów. W rezultacie obraz Hioba podlegał znaczącej transformacji. W najwcześniejszej recepcji, na którą składają się apokryficzny Testament Hioba i List św. Jakuba, Hiob stanowi przede wszystkim uosobienie cierpliwości. Grzegorz Wielki, autor Moraliów, jednego z najbardziej poczytnych komentarzy Hiobicznych, ukazuje Hioba jako symbol ukrytej harmonii wszechświata. Dla świętego Tomasza z Akwinu Hiob jest „doskonały w każdej cnocie”, nawet wtedy, gdy Bóg dotyka go „niesprawiedliwym sądem”. Zdaniem Lutra Hiob jest wcieleniem dwoistości sprawiedliwego i grzesznika, simul justus, simul peccator.
Teologiczny i filozoficzny sens Księgi nie może zostać jednak odłączony od jej literackiej formy. Włoski dramatopisarz i poeta Leone Judah de Sommi (1525–1590) uznawał ją za „najstarszą tragedię świata, poprzedzającą tragedię grecką”. Kontynuował w ten sposób długą tradycję, wywodzącą się z idei Teodora z Mopsuestii (IV/V w. n.e.). Księga była jednak także czytana jako filozoficzny dialog i porównywana z Platońskim wzorcem gatunku. Z kolei John Milton widział w niej prawzorzec poematu epickiego. Kunsztowna, złożona poetyka hebrajskiego arcydzieła, w tym jego koncentryczna struktura, gatunkowa i stylistyczna różnorodność, a także współtworzący tekst „wyścig metafor” (Lance R. Hawley, 2018), stanowią od wieków przedmiot intensywnych badań oraz niewyczerpane źródło inspiracji.
Tak szeroko ujmowana problematyka recepcji Księgi Hioba zarówno w jej wymiarze teologicznym jak i literackim, może zatem obejmować następujące obszary badawcze (choć to z pewnością nie jest lista zamknięta):
Zgłoszenia tekstów
Przyjmujemy oryginalne, niepublikowane artykuły o charakterze naukowym, zgodne z profilem czasopisma. Zgłoszenie powinno uwzględniać:
Szczegóły: Instrukcje dla Autorów - Terminus (ejournals.eu)
Prosimy o przesyłanie zgłoszeń na adres mailowy: lidia.grzybowska@uj.edu.pl
Harmonogram: